Sơ cứu sai: Đổ thêm dầu vào lửa

Sơ cứu chấn thương cột sống

Chẳng may, người đồng hành cùng bạn bị tai nạn giao thông. Anh /chị ấy bị chấn thương cột sống. Lưng ngã vật xuống đất và chân tay đột nhiên trở lên mềm nhũn. Thân dưới không cử động được gì.

Luống cuống, vội vàng, bệnh viện ngay cạnh, thế là bạn ù té chạy, vác vội anh ấy (chị ấy) lên vai đưa vào viện với suy nghĩ càng nhanh càng tốt. Hậu quả: vào đến viện thì anh ấy (chị ấy) ngừng thở hoặc vĩnh viễn không bao giờ đứng được. Và cộng thêm hai biến chứng “miễn phí” là đại tiện và tiểu tiện dầm dề.

Cách sơ cứu đúng: Đặt người bệnh lên một tấm ván cứng, không có đệm, nằm ngửa, đầu nghiêng, loại bỏ hết đờm dãi và dị vật trong miệng (dùng tay móc ra).

Cách sơ cứu sai: Vác lên vai. Chấn thương cột sống có nhiều dạng tổn thương. Chấn thương này có thể làm di lệch thân đốt sống, có thể làm vỡ thân đốt sống, có thể làm gãy mỏm ngang (phần nhô ra 2 bên của xương cột sống)…Chúng có nguy cơ cao chèn ép, chọc thủng, cứa đứt dây thần kinh và tủy sống chứa bên trong. Bạn vác lên vai, lưng người bệnh oằn ra, thế là tủy sống thay vì sắp đứt trở thành đứt luôn.

Sơ cứu đột qụy não

Người thân của bạn đang ăn cơm, đột nhiên tay run rẩy, không cầm vững bát cơm. Bát cơm rơi xuống và người tự nhiên đổ kềnh ra. Đó chính là đột quỵ não.

Bạn tức thì cõng nạn nhân chạy rầm rập tới trạm y tế. Hậu quả: nạn nhân ngừng thở trên đường đi.

Cách sơ cứu đúng: Nhẹ nhàng, bình tĩnh đặt người bệnh nằm ngửa lên một tấm ván cứng, phẳng. Không gối đầu và cũng không để đầu thấp hơn thân. Đặt đầu nằm nghiêng, loại bỏ hết đờm dãi, đưa thẳng tới bệnh viện hoặc trung tâm y tế gần nhất.

Cách sơ cứu sai: Cõng trên lưng. Thay vì cứu nhanh cho người bệnh, bạn đã làm bệnh nặng hơn. Đột qụy não có nhiều dạng, nhồi máu não (cục máu đông trong lòng mạch làm tắc nghẽn mạch máu não) và chảy máu não (thành mạch máu bị vỡ). Khi bạn cõng người bệnh trên lưng đã gây ra thêm 2 tình huống vô cùng bất lợi: để đầu người bệnh cao hơn bình thường khiến cho não đã bị thiếu máu do đột qụy lại càng thiếu máu hơn; hoặc làm bong cục máu đông bít thành mạch bị thủng làm cho chảy máu dữ dội hơn.

Sơ cứu gãy nhô xương

Hai bạn đang làm việc tại một công trường xây dựng. Bỗng “phụt”, một vận nặng rơi vào chân người đồng nghiệp. Kết quả, anh ấy bị gãy xương đùi, rách thịt, đầu xương nhọn lồi ra ngoài ra thịt. Sợ quá, bạn vớ lấy một mảnh vải sạch và cố nhét đầu xương vào trong vì cho rằng để như vậy thì làm bẩn đầu xương. Rồi chở anh bạn tới bệnh viện. Khi tới viện thì bàn chân anh ấy gần hoại tử.

Cách sơ cứu đúng: Đừng cố nhét đầu xương gẫy vào trong. Hãy ngay lập tức băng bó cho người bệnh. Băng bó qua ổ gãy, qua cả đầu xương gãy. Sau đó tìm một vật cứng, nẹp bên cạnh ổ gãy, cố định phần gãy vào vật cứng này. Ngay lập tức chở tới bệnh viện.

Cách sơ cứu sai: Cố nhét xương vào. Đầu xương gãy nhô ra ngoài rất sắc nhọn. Khi cấp cứu, nếu bạn cố nhét vào trong ổ gãy xương thì chỉ cố tình làm đứt rách mạch máu thần kinh ở bên dưới. Đầu xương gãy sẽ chọc vào trong, mạch máu bị thủng và chảy ồ ạt ở bên trong. Ổ máu tụ bên trong sẽ chèn ép tất cả mạch máu đi qua nó gây ra thiếu máu hoàn toàn đoạn chân ở dưới nó.

Sơ cứu vết thương bụng

Ví bất cứ lý do gì đó, nạn nhân bị thương ở bụng và lòi quai ruột lòi ra ngoài. Bạn sợ quá gọi xe cấp cứu tới bệnh viện. Trên đường đi bạn cố nhét đoạn ruột lòi ra ngoài vào trong bụng của anh ấy. Đến biện viện, ổ bụng của anh ấy bị viêm toàn bộ, gần tử vong.

Cách sơ cứu đúng: Lấy một chiếc bát sạch, úp lên trên phần ruột lòi ra ngoài. Sau đó quấn chặt chiếc bát này vào bụng bằng một băng vải sạch. Đặt người bệnh nằm ngửa, trên một chiếc đệm mỏng và chở thẳng tới bệnh viện.

Cách sơ cứu sai: Nhét ruột vào bụng. Quai ruột lòi ra ngoài có nguy cơ nhiễm bẩn. Khi bạn cố nhét vào trong bụng, bạn đã nhét luôn cả phần bẩn này vào. Vi khuẩn lan tràn trong ổ bụng gây nhiễm khuẩn toàn bộ ổ bụng. Đây là một dạng nhiễm khuẩn nặng, có nguy cơ gây tử vong cao.

Sơ cứu đứt lìa bộ phận

Sự cố không may xảy ra, nạn nhân có thể đứt lìa đốt tay, ngón tay, chân… Biết là bảo quản được bộ phận đứt lìa sẽ giúp nối lại được nên bạn nhanh chóng giúp đưa những phần này vào đá lạnh. Nhưng tới bệnh viện thì đoạn đứt lìa đã bị hỏng hẳn.

Cách sơ cứu đúng: Rửa sạch bộ phận đứt lìa, kể cả da đầu hay là một đoạn ngón tay, dương vật. Sau đó bọc trong một tấm gạc sạch, rồi đưa vào trong một túi ni lông sạch, buộc chặt đầu, bỏ vào trong một túi đá khác hoặc một thùng xếp đầy đá. Nhanh chóng đưa cả nạn nhân và bộ phận đứt lìa tới bệnh viện.

Cách sơ cứu sai: Quăng bộ phận đứt lìa vào thùng đá. Cách sơ cứu sai đã làm phần đứt lìa bị bỏng lạnh và đóng băng tinh thể trong lòng mạch máu. Do đó phần đứt lìa này rất khó sống sót sau khi nối. Việc cứu sống ngón tay này là không thể.

Sơ cứu hóc dị vật

Cá nước ngọt rất nhiều xương dăm (xương nhỏ). Mặc dù đã lọc bỏ cẩn thận nhưng vẫn còn sót một vài cái. Trẻ con và người già có nguy cơ cao bị hóc xương. Bạn cho rằng chỉ cần nuốt mạnh là xương cá sẽ bong ra và rơi xuống. Nên bạn đã cho nạn nhân nuốt một viên kẹo, kết quả, hóc càng tồi tệ hơn.

Cách sơ cứu đúng: Đừng cố nuốt hay nhai thứ gì khác. Để nguyên đó và chở nạn nhân tới bệnh viện, khoa tai mũi họng hoặc phòng khám tai mũi họng. Ở đó các bác sĩ có dụng cụ nhìn thấy dị vật, gắp và lôi dị vật ra ngoài. Chưa đầy 1 phút giải quyết xong.

Cách sơ cứu sai: Nuốt vật cứng khác. Đoạn xương cá hóc là do đầu nhọn của chúng đã găm vào thành họng hoặc thực quản. Khi cố nuốt một vật khác như kẹo, múi cam đã làm đoạn xương càng ngày càng găm vào sâu thêm do thành họng phải ép lại để đẩy viên kẹo xuống.

BS. Cao Hồng Phúc

Học viện Quân y

Theo tạp chí Sống Khỏe