| Cúm mùa là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do vi rút cúm gây ra. |
Không giống với các loại cảm cúm dân gian thông thường, cúm theo mùa là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do vi rút cúm (influenza virus) lưu hành ở mọi nơi trên thế giới. Nó được đặc trưng bởi sự khởi đầu đột ngột của sốt, ho (thường là khô), nhức đầu, đau cơ và khớp, yếu ớt, đau họng và chảy nước mũi. Ho có thể nghiêm trọng và có thể kéo dài từ hai tuần trở lên. Và đặc biệt, cúm mùa có thể để lại nhiều biến chứng nặng nề nếu không được điều trị kịp thời.
Bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnh cúm, trong khi đó tỷ lệ cảm nhiễm với các chủng cúm mới rất cao có thể lên tới 90% ở người lớn và trẻ em. Bệnh cúm có thể diễn tiến nghiêm trọng ở người già, trẻ em, người mắc các bệnh nền mạn tính như tim mạch, huyết áp, COPD, các bệnh về thận, thiếu máu, bệnh chuyển hóa hoặc người có hệ miễn dịch bị suy giảm.
Cúm mùa thường lưu hành quanh năm nhưng thường tập trung vào một thời điểm nhất định tùy thuộc theo khu vực địa lý. Nhiều nghiên cứu cho rằng virus cúm lây lan trong không khí một cách dễ dàng, đặc biệt là ở điều kiện độ ẩm và nhiệt độ thấp. Vì vậy, dịch cúm mùa có xu hướng lan rộng vào mùa đông và mùa xuân, các chuyên gia cảnh báo đỉnh điểm của mùa cúm tại Việt Nam có thể rơi vào tháng 3-4 hoặc 9-10 hàng năm và thường tạm lắng vào mùa hè. Với khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, thời tiết thay đổi thất thường kèm theo tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng chính là điều kiện thuận lợi để virus cúm theo mùa phát triển và lây lan.
Vào thời điểm xuất hiện dịch cúm mùa chúng ta cần hết sức chú ý, đặc biệt là đề phòng các biểu hiện của bệnh cúm ác tính. Các bệnh cúm ác tính có thể gây nên tổn thương phổi rất nhanh chóng, thường trong vòng khoảng 3-5 ngày, thậm chí có thể dẫn tới tử vong. Các biểu hiện cúm ác tính khá giống với cúm thông thường nhưng có thể gây tổn thương phủ tạng. Do đó, bất kỳ ai cũng không nên chủ quan với cúm, đặc biệt là vào thời điểm dịch cúm bùng phát.
| Có 4 chủng vi rút cúm theo mùa thường gặp là A, B, C và D. |
Có 4 chủng vi rút cúm theo mùa là A, B, C và D, trong đó thường gặp nhất ở người là chủng cúm A và B, có thể lây lan thành đại dịch.
- Virus cúm A được phân loại thành các phân nhóm phụ theo sự kết hợp của hemagglutinin (HA) và neuraminidase (NA), các protein trên bề mặt của virus. Hiện đang lưu hành ở người là vi rút cúm phụ A (H1N1) và A (H3N2). A (H1N1) còn được viết là A (H1N1) pdm09 vì nó đã gây ra đại dịch vào năm 2009. Chỉ có vi rút cúm A được biết là đã gây ra đại dịch .
- Vi rút cúm B không được phân loại thành các phân nhóm, nhưng có thể được chia thành các dòng. Các vi rút cúm loại B đang lưu hành hiện nay thuộc dòng B / Yamagata hoặc B / Victoria.
- Virus cúm C ít được phát hiện hơn và thường gây nhiễm trùng nhẹ, do đó không có tầm quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng.
- Vi rút cúm D chủ yếu ảnh hưởng đến gia súc và thường không lây nhiễm hoặc gây bệnh cho người.
| Triệu chứng của cúm mùa có thể giống với cảm lạnh thông thường là sốt, sổ mũi, đau họng,... |
Lúc đầu, cúm mùa có thể giống như cảm lạnh thông thường với sổ mũi, hắt hơi và đau họng. Trong khi, cảm lạnh thường phát triển chậm, thì bệnh cúm mùa có xu hướng đến đột ngột và gây ra nhiều triệu chứng hơn.
Các triệu chứng phổ biến của bệnh cúm bao gồm:
- Sốt
- Đau cơ bắp
- Ớn lạnh và đổ mồ hôi
- Đau đầu
- Ho khan, dai dẳng
- Khó thở
- Mệt mỏi và yếu đuối
- Chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi
- Viêm họng
- Đau mắt
- Nôn mửa và tiêu chảy, nhưng điều này phổ biến ở trẻ em hơn người lớn
Khi nào đến gặp bác sĩ
Hầu hết những người bị cúm có thể tự điều trị tại nhà và thường không cần đến gặp bác sĩ. Tuy nhiên, nếu bạn có các triệu chứng này, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức.
- Khó thở hoặc thở gấp
- Tức ngực
- Chóng mặt liên tục
- Co giật
- Yếu nghiêm trọng hoặc đau cơ
Các triệu chứng khẩn cấp ở trẻ em có thể bao gồm:
- Khó thở
- Da, môi hoặc móng tay màu nhợt nhạt, xám hoặc xanh lam - tùy thuộc vào màu da
- Tức ngực
- Mất nước
- Đau cơ nghiêm trọng
- Co giật
Virus Influenza là nguyên nhân chính gây nên bệnh cúm mùa, tình trạng bệnh có thể diễn tiến từ nhẹ cho tới nguy kịch. Đối với trường hợp nặng bệnh cúm có thể dẫn tới tử vong. Ngoài ra, một số yếu tố sau cũng làm gia tăng nguy cơ mắc cúm mùa:
- Thời tiết: Thời tiết thay đổi thất thường, độ ẩm không khí thấp cũng là điều kiện thuận lợi cho virus xâm nhập và gây bệnh cúm mùa ở người .
- Do mắc các bệnh lý nền: Người mắc các bệnh lý nền như đái tháo đường, suy thận, suy gan, hen suyễn,… thường có hệ miễn dịch kém dễ tạo điều kiện cho virus cúm xâm nhập và gây bệnh.
- Đối tượng có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc có sức đề kháng yếu như trẻ em, phụ nữ mang thai và cho con bú, người đang điều trị các loại thuốc kéo dài (ví dụ như bệnh nhân HIV/ AIDS),…
| Vi rút gây cúm rất dễ phát tán trong không khí. |
Cúm chủ yếu lây lan qua các giọt bắn và tiếp xúc khi người bệnh ho hoặc hắt hơi, và gián tiếp qua dịch tiết đường hô hấp trên tay, khăn giấy, v.v. Nếu người nhiễm bệnh không che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, những người khác trong phạm vi 2m có thể bị nhiễm.
Siêu vi khuẩn cúm có khả năng lây nhiễm vừa phải và trung bình, một người nhiễm bệnh sẽ lây nhiễm cho ít hơn hai người không có miễn dịch. Tuy nhiên, khả năng miễn dịch đối với vi-rút cúm và vắc-xin suy giảm theo thời gian và một phần lớn dân số mẫn cảm theo mùa.
Trung bình, thời gian ủ bệnh của cúm theo mùa là hai ngày, nhưng dao động từ một đến bốn ngày.
Trong hầu hết các trường hợp, vi rút được tìm thấy trong các mẫu bệnh phẩm được lấy từ mũi và cổ họng từ một ngày trước khi bắt đầu có triệu chứng và 5-7 ngày sau khi khởi phát. Mức độ phát tán của vi rút trước khi các triệu chứng bắt đầu thấp hơn sau khi bắt đầu có triệu chứng. Sự phát triển của vi rút tiếp tục trong một thời gian dài hơn ở trẻ nhỏ, người già và những người có hệ thống miễn dịch suy yếu, so với người lớn khỏe mạnh.
Dễ lây lan
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chỉ ra rằng cúm mùa là một bệnh lý do vi rút gây nên và rất dễ lây từ người sang người thông qua các giọt bắn khi nói chuyện, khi hắt hơi, ho hoặc lây nhiễm khi tiếp xúc chung đồ vật. Người mắc cúm có thể lây sang cho người khác thông qua dịch tiết đường hô hấp từ khoảng cách xa đến hơn 2m.
Bệnh cúm có nguy cơ chuyển thành ác tính
Có nhiều trường hợp mắc cúm có thể diễn tiến nặng với triệu chứng sốt cao, khó thở, phù phổi do suy tim và có thể dẫn tới tử vong. Cúm có thể dễ chuyển biến thành ác tính ở người bệnh mắc các bệnh lý mạn tính như đái tháo đường, suy thận hay đối tượng có hệ miễn dịch yếu như trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai. Cúm cũng có thể diễn tiến thành ác tính ở trẻ em và người lớn tuổi, người mắc bệnh mạn tính về tim phổi, thận, bệnh chuyển hóa, thiếu máu hoặc người có suy giảm miễn dịch. Di chứng của cúm không chỉ ngay trước mắt mà còn có thể gây viêm khớp, các bệnh lý tim mạch như đột quỵ… sau này. Do đó, nếu nhận thấy các vấn đề bất thường, người bệnh cần tới cơ sở y tế để được thăm khám, điều trị và tránh các biến chứng xấu có thể xảy đến.
Xảy ra biến chứng nếu không kịp thời điều trị
Bệnh cúm mùa nếu không được điều trị hoặc điều trị quá muộn có thể khiến bệnh chuyển biến nặng và để lại nhiều hậu quả đáng tiếc, nguy hại tới sức khỏe cũng như tính mạng của người bệnh. Nếu không được điều trị, người mắc có khả năng đối mặt với các biến chứng bệnh cúm mùa như viêm phổi, suy hô hấp, suy giảm hệ miễn dịch, viêm não thậm chí tử vong nếu không điều trị kịp thời.
Gây nguy hiểm cho thai phụ
Nhiều người cho rằng cúm mùa là bệnh lý dễ dàng xử trí và không gây quá nhiều nguy hiểm nếu được điều trị kịp thời, mặc dù vậy bệnh cúm có khả năng gây biến chứng nghiêm trọng với phụ nữ mang thai. Nếu mắc cúm trong 3 tháng đầu khi mang thai có thể gây biến chứng thai nhi, đặc biệt là các biến chứng liên quan đến hệ thần kinh trung ương. Ngoài ra, trong vòng 3 tháng đầu nếu sốt cao kết hợp với độc tính của virus thì mẹ bầu có thể bị kích thích co bóp tử cung dẫn tới dị tật thai nhi, sảy thai, sinh non hoặc thai lưu.
| Cần vệ sinh tay sạch sẽ để giảm nguy cơ mắc bệnh cúm mùa. |
Chủng ngừa cúm mùa là cách hạn chế nguy cơ mắc hiệu quả nhất, tuy nhiên, thuốc chủng ngừa cúm không có hiệu quả 100%, vì vậy điều quan trọng là phải thực hiện một số biện pháp để giảm sự lây lan của bệnh nhiễm trùng, bao gồm:
- Rửa tay: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây là cách hiệu quả để ngăn ngừa nhiều bệnh nhiễm trùng thông thường. Hoặc sử dụng chất khử trùng tay có cồn nếu không có xà phòng và nước.
- Tránh chạm vào mặt: Tránh chạm vào mắt, mũi và miệng.
- Che miệng khi ho và hắt hơi: Ho hoặc hắt hơi vào khăn giấy hoặc khuỷu tay của bạn. Sau đó rửa sạch tay.
- Làm sạch bề mặt: Thường xuyên lau sạch các bề mặt thường xuyên chạm vào để ngăn ngừa sự lây lan khi chạm vào bề mặt có vi rút.
- Tránh đám đông: Cúm dễ lây lan ở bất cứ nơi nào mọi người tụ tập - tại các trung tâm giữ trẻ, trường học, tòa nhà văn phòng, và phương tiện giao thông công cộng. Bằng cách tránh đám đông trong mùa cúm cao điểm, bạn sẽ giảm nguy cơ bị nhiễm trùng.
Tránh tiếp xúc với bất cứ ai bị bệnh. Và nếu bạn bị ốm, hãy ở nhà ít nhất 24 giờ sau khi hết sốt để giảm nguy cơ lây nhiễm cho người khác.
Thanh Thanh
Theo Người đưa tin
Chủ đề liên quan: