Trẻ em là cơ thể đang lớn và phát triển, nhất là trong những năm đầu tiên của cuộc đời. Các bà mẹ cần theo dõi đánh giá tình trạng sức khỏe của trẻ qua giám sát sự tăng trưởng về thể chất và phát triển tinh thần vận động.
Sự tăng trưởng về thể chất
Để đánh giá sự tăng trưởng thường dựa vào các chỉ số cân nặng, chiều cao, vòng đầu, vòng ngực, vòng cánh tay và tỷ lệ các phần của cơ thể.
Tăng trưởng về cân nặng
Cân nặng trung bình của trẻ sơ sinh đủ tháng lúc mới đẻ là 2800-3000g. Con trai lớn hơn con gái con dạ thường nặng hơn con so.
Tăng trưởng về chiều cao
Chiều cao của trẻ sơ sinh trung bình 48-50cm, con trai cao hơn con gái.
Tăng trưởng vòng đầu, vòng ngực, vòng cánh tay.
Vòng đầu của trẻ sơ sinh là 32-34cm, lúc 1 tuổi là 44-46cm, 2 tuổi là 48cm và đến 5 tuổi vòng đầu là 50cm.
- Vòng ngực lúc mới đẻ nhỏ hơn vòng đầu là 1-2cm, khoảng 30-31cm. Đến 6 tháng tuổi vòng ngực đuổi kịp vòng đầu và sau đó vòng ngực phát triển nhanh hơn vòng đầu.
- Vòng cánh tay lúc 1 tháng tuổi khoảng 11cm và đạt được 13,5cm lúc trẻ tròn 1 tuổi. Trẻ từ 1-5 tuổi vòng cánh tay tăng chậm, đến 5 tuổi là 14-16cm.
Sự phát triển tinh thần vận động
Sự phát triển tình thần vận động của trẻ diễn biến song song với sự tăng trưởng về thể chất và sự trưởng thành các chức năng trong cơ thể. Theo dõi sự phát triển tinh thần – vận động sẽ giúp các bà mẹ chăm sóc và giáo dục trẻ phù hợp theo từng lứa tuổi.
Trẻ Sơ sinh
Trẻ ngủ nhiều nhưng ngay sau khi sinh các giác quan đã hoạt động và có cảm thụ tốt như khả năng nghe (giật mình khi có tiếng động mạnh), nếm (thích ngọt, đắng thì nhăn mặt), ngửi (ngửi mùi sữa mẹ để tìm vú), nhìn (phản xạ với ánh sáng) và cảm giác đau.
- Trẻ có phản xạ tự nhiên như phản xạ bú, phản xạ bắt chộp.
- Đặt nằm ngửa chân tay ở tư thế co duỗi khác nhau.
- Vận động tự phát, không chủ động được mọi động tác.
Trẻ từ 2 tháng
Biết hóng chuyện, mỉm cười.
- Đặt nằm sấp trẻ có thể ngẩng đầu.
Trẻ 3-4 tháng tuổi
Trẻ có thể nhìn theo vật di động
- Biết lẫy từ ngửa sang sấp.
Trẻ 5-6 tháng tuổi
Biết lạ quen, nhận được mẹ.
- Lẫy được từ sấp sang ngửa.
- Biết ngồi nhưng chưa vững.
Trẻ 7-9 tháng tuổi
Trẻ có cảm xúc vui mừng hoặc sợ hãi.
- Biết phát âm ba ba…
- Trẻ biết bò
- Tự ngồi vững hơn.
- Có thể vẫy tay chào, vỗ tay.
Trẻ 10-12 tháng
Có thể phát được 2 âm: bà ơi.
- Sử dụng ngón tay cầm đồ vật dễ dàng.
- Trẻ đứng vững, bắt đầu tập đi lúc 12 tháng có thể tự đi được vài bước.
Trẻ 1-2 tuổi
Lời nói phát triển nhanh, có thể nói được thành câu ngắn.
- Chỉ được các phần cơ thể của mình: mặt, mũi, tai…
- Các động tác khéo léo hơn, cầm được chén uống nước.
- Đi vững
- Bò được lên cầu thang.
- Đứng lên ngồi xuống một mình.
Trẻ 3 tuổi
Lời nói phát triển nhiều
- Thường tự đặt câu hỏi
- Học thuộc được bài hát ngắn.
- Đi nhanh, chạy leo được bậc cửa
- Tập múa được.
- Tự phục vụ được một số việc đơn giản như xúc cơm, cài cúc áo, đi tất.
Trẻ 4-5 tuổi
Tinh thần phát triển nhanh, lời nói phát triển mạnh, trẻ học được bài hát dài.
- Thích tìm hiểu môi trường xung quanh, thích nghe kể chuyện.