| Đột quỵ có thể khiến con người tử vong trong vài phút nếu không được cấp cứu. |
Đột quỵ (Tai biến mạch máu não) xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ và chảy máu hoặc khi nguồn cung cấp máu lên não bị tắc nghẽn, điều này ngăn cản máu và oxy đến các mô của não. Trong vòng vài phút nếu không được cung cấp đủ máu các tế bào não sẽ bắt đầu chết.
Có ba loại đột quỵ chính:
- Đột quỵ do thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA) liên quan đến cục máu đông thường tự đảo ngược.
- Đột quỵ do thiếu máu cục bộ liên quan đến sự tắc nghẽn do cục máu đông hoặc mảng bám trong động mạch. Các triệu chứng và biến chứng của đột quỵ do thiếu máu cục bộ có thể kéo dài hơn so với TIA, hoặc có thể trở thành vĩnh viễn.
- Đột quỵ xuất huyết là do mạch máu bị vỡ hoặc bị rò rỉ và ngấm vào não.
Việc mất lưu lượng máu đến não làm tổn thương các mô bên trong não. Các triệu chứng của đột quỵ biểu hiện ở các bộ phận cơ thể được kiểm soát bởi các vùng não bị tổn thương.
| Liệt mặt có thể là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ sắp xảy ra. |
Người bị đột quỵ được chăm sóc càng sớm thì khả năng sống sót càng tốt. Vì lý do này, sẽ rất hữu ích nếu biết các dấu hiệu của đột quỵ để bạn có thể hành động nhanh chóng. Các triệu chứng đột quỵ có thể bao gồm:
- tê liệt
- tê hoặc yếu ở cánh tay, mặt và chân, đặc biệt là ở một bên của cơ thể
- khó nói hoặc hiểu người khác
- nói lắp
- nhầm lẫn, mất phương hướng hoặc thiếu phản ứng
- thay đổi hành vi đột ngột, đặc biệt là tăng kích động
- các vấn đề về thị lực, chẳng hạn như khó nhìn ở một hoặc cả hai mắt với thị lực bị đen hoặc mờ hoặc nhìn đôi
- khó khăn khi đi bộ
- mất thăng bằng hoặc phối hợp
- chóng mặt
- đau đầu dữ dội, đột ngột không rõ nguyên nhân
- co giật
- buồn nôn hoặc nôn mửa
Nguyên nhân của đột quỵ phụ thuộc vào loại đột quỵ.
Trong cơn đột quỵ do thiếu máu cục bộ, các động mạch cung cấp máu cho não bị thu hẹp hoặc bị tắc nghẽn. Các cục máu đông hoặc lưu lượng thổi đến não bị giảm nghiêm trọng gây ra những tắc nghẽn này. Các mảnh mảng bám vỡ ra và làm tắc nghẽn mạch máu cũng có thể gây ra chúng.
Có hai loại tắc nghẽn có thể dẫn đến đột quỵ do thiếu máu cục bộ: tắc mạch não và huyết khối não.
Thuyên tắc não (thường được gọi là đột quỵ do tắc mạch) xảy ra khi một cục máu đông hình thành ở một phần khác của cơ thể - thường là tim hoặc các động mạch ở ngực trên và cổ - và di chuyển qua mạch máu cho đến khi nó chạm vào một động mạch quá hẹp mà nó không thể đi qua được.
Cục máu đông bị tắc nghẽn, làm ngừng dòng chảy của máu và gây ra đột quỵ.
Huyết khối não (thường được gọi là cục huyết khối) xảy ra khi cục máu đông phát triển tại mảng bám chất béo trong mạch máu.
Theo CDC, 87% người bệnh đột quỵ là đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
Một cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua, thường được gọi là TIA, xảy ra khi dòng máu đến não bị tắc nghẽn tạm thời.
Các triệu chứng tương tự như các triệu chứng của một cơn đột quỵ toàn bộ. Tuy nhiên, chúng thường chỉ là tạm thời và biến mất sau vài phút hoặc vài giờ, khi tắc nghẽn di chuyển và lưu lượng máu được phục hồi.
Cục máu đông thường gây ra TIA. Mặc dù về mặt kỹ thuật, nó không được phân loại là đột quỵ toàn phần, nhưng TIA đóng vai trò như một cảnh báo rằng một cơn đột quỵ thực sự có thể xảy ra. Vì điều này, tốt nhất bạn không nên bỏ qua nó. Tìm kiếm phương pháp điều trị tương tự như bạn sẽ áp dụng cho một cơn đột quỵ lớn và nhận trợ giúp y tế khẩn cấp.
Theo CDC, hơn một phần ba số người trải qua TIA và không được điều trị sẽ bị đột quỵ nghiêm trọng trong vòng một năm. Có tới 10 đến 15 phần trăm những người trải qua TIA bị đột quỵ nặng trong vòng 3 tháng.
Đột quỵ xuất huyết xảy ra khi một động mạch trong não bị vỡ hoặc rò rỉ máu. Máu từ động mạch đó tạo ra áp lực dư thừa trong hộp sọ và làm sưng não, làm hỏng các tế bào và mô não.
Hai loại đột quỵ xuất huyết là trong não và dưới nhện:
- Đột quỵ xuất huyết não là loại đột quỵ xuất huyết phổ biến nhất. Nó xảy ra khi các mô xung quanh não chứa đầy máu sau khi động mạch bị vỡ.
- Đột quỵ xuất huyết dưới nhện ít phổ biến hơn. Nó gây chảy máu ở khu vực giữa não và các mô bao phủ nó.
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, khoảng 13% bệnh đột quỵ là xuất huyết.
Một số yếu tố nguy cơ khiến bạn dễ bị đột quỵ hơn. Theo Viện Tim, Phổi và Máu Quốc gia, các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ bao gồm:
| Chế độ ăn nhiều muối làm tăng nguy cơ đột quỵ. |
Chế độ ăn uống không cân bằng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Chế độ ăn nhiều những thành phần này làm tăng nguy cơ đột quỵ:
- Muối
- Chất béo bão hòa
- Chất béo chuyển hóa
- Cholesterol
Không hoạt động hoặc lười vận động cũng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Tập thể dục thường xuyên có một số lợi ích cho sức khỏe. CDC khuyến nghị rằng người lớn nên dành ít nhất 2,5 giờ để tập thể dục nhịp điệu mỗi tuần. Điều này có thể chỉ đơn giản là đi bộ nhanh vài lần một tuần.
Nguy cơ đột quỵ cũng tăng lên khi sử dụng nhiều rượu.
Nếu bạn uống, hãy uống có chừng mực, không uống quá một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và không quá hai ly mỗi ngày đối với nam giới.
Sử dụng rượu nặng có thể làm tăng huyết áp. Nó cũng có thể làm tăng mức chất béo trung tính, có thể gây xơ vữa động mạch. Đây là mảng bám tích tụ trong động mạch làm thu hẹp các mạch máu.
Sử dụng thuốc lá dưới bất kỳ hình thức nào cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ, vì nó có thể làm tổn thương các mạch máu và tim. Nicotine cũng làm tăng huyết áp.
Có một số yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ mà bạn không thể kiểm soát, chẳng hạn như:
- Lịch sử gia đình: Nguy cơ đột quỵ cao hơn trong một số gia đình vì các yếu tố sức khỏe di truyền, chẳng hạn như huyết áp cao.
- Giới tính: Theo CDC, mặc dù cả phụ nữ và nam giới đều có thể bị đột quỵ, nhưng bệnh này phổ biến hơn ở phụ nữ so với nam giới ở tất cả các nhóm tuổi.
- Tuổi tác: Tuổi càng cao, nguy cơ bị đột quỵ càng cao.
Một số điều kiện y tế có liên quan đến nguy cơ đột quỵ. Bao gồm các:
- đột quỵ thoáng qua
- huyết áp cao
- cholesterol cao
- béo phì
- rối loạn tim, chẳng hạn như bệnh động mạch vành
- khuyết tật van tim
- buồng tim mở rộng và nhịp tim không đều
- bệnh hồng cầu hình liềm
- Bệnh tiểu đường
- rối loạn đông máu
Các biến chứng sau đột quỵ là rất đa dạng. Chúng có thể xảy ra do chấn thương trực tiếp lên não trong cơn đột quỵ, hoặc do khả năng bị ảnh hưởng vĩnh viễn.
Một số biến chứng bao gồm:
- co giật
- mất kiểm soát bàng quang và ruột
- suy giảm nhận thức, bao gồm cả chứng sa sút trí tuệ
- giảm khả năng vận động, phạm vi chuyển động hoặc khả năng kiểm soát các chuyển động cơ nhất định
- Phiền muộn
- thay đổi tâm trạng hoặc cảm xúc
- đau vai
Những biến chứng này có thể được quản lý bằng các phương pháp như:
- thuốc
- vật lý trị liệu
- tư vấn
Các biến chứng nhất định thậm chí có thể tồn tại mãi mãi.
Thay đổi lối sống không thể ngăn chặn tất cả các cơn đột quỵ. Nhưng nhiều thay đổi này có thể tạo ra sự khác biệt cơ bản vì chúng giúp làm giảm nguy cơ đột quỵ.
Những thay đổi này bao gồm những điều sau:
- Từ bỏ hút thuốc: Nếu bạn hút thuốc, bỏ thuốc lá ngay bây giờ sẽ giảm nguy cơ đột quỵ.
- Hạn chế sử dụng rượu bia: Uống nhiều rượu có thể làm tăng huyết áp của bạn, do đó làm tăng nguy cơ đột quỵ.
- Giữ một trọng lượng vừa phải: Thừa cân và béo phì làm tăng nguy cơ đột quỵ. Để giúp kiểm soát cân nặng của bạn, hãy ăn một chế độ ăn uống cân bằng và hoạt động thể chất thường xuyên hơn không. Cả hai bước cũng có thể làm giảm huyết áp và mức cholesterol.
- Kiểm tra sức khỏe thường xuyên: Nói chuyện với bác sĩ về tần suất đi kiểm tra huyết áp, cholesterol và bất kỳ tình trạng nào bạn có thể mắc phải.
Thực hiện tất cả các biện pháp này sẽ giúp bạn có thể hình tốt hơn để ngăn ngừa đột quỵ.
Nếu bạn nghi ngờ mình có thể đang gặp phải các triệu chứng của đột quỵ, bạn cần tìm kiếm sự điều trị y tế khẩn cấp càng sớm càng tốt. Mặc dù không phải lúc nào bạn cũng có thể ngăn ngừa hoàn toàn đột quỵ, nhưng hãy thay đổi lối sống để làm giảm đáng kể nguy cơ của bạn.
Phong Vũ
Theo Người đưa tin
Chủ đề liên quan: