Ở Việt Nam, theo một nghiên cứu đã có tới hơn 7 triệu người đang bị mắc bệnh trào ngược dạ dày. Cùng với đó, trường hợp bị mắc trào ngược dạ dày biến chứng cũng tăng bởi người bệnh có tâm lý chủ quan và thiếu hiểu biết về căn bệnh phổ biến này!
Trào ngược dạ dày thực quản là gì?
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), hay còn gọi là viêm thực quản trào ngược là bệnh xảy ra khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản (ống tiêu hóa nối giữa miệng với dạ dày), điều này có thể gây ra triệu chứng ợ nóng hoặc các triệu chứng khác.
Những cơn trào ngược thường xảy ra sau bữa ăn, trong thời gian ngắn và không kèm theo các triệu chứng và hiếm khi xảy ra khi ngủ. Tuy nhiên, những cơn trào ngược bình thường này sẽ trở thành bệnh trào ngược dạ dày thực quản khi các triệu chứng xảy ra thường xuyên (khoảng từ 2 đến 3 lần mỗi tuần) hoặc làm thực quản bị tổn thương.
Những dấu hiệu chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản
Ợ hơi lúc đói: Nếu bạn bị ợ hơi lúc đói, ợ hơi ngay cả khi không uống bia, rượu, đồ uống có ga…thì đây là dấu hiệu sớm của bệnh trào ngược.
Ợ nóng - Triệu chứng vàng nhận biết bệnh trào ngược dạ dày
Ợ nóng là cảm giác nóng rát lan từ thượng vị lên dọc đằng sau xương ức, đôi khi lan đến vùng hạ họng hoặc lên tận mang tai, kèm vị chua trong miệng. Đây là một triệu chứng quan trọng để xác định bệnh trào ngược dạ dày, thực quản.
Người bệnh có thể gặp thêm triệu chứng ợ chua: Ợ chua xảy ra khi dịch dạ dày lên cao hết chiều dài thực quản, đến cuống miệng sẽ gây cảm giác ợ chua.
Đau, tức ngực:
Đây là triệu chứng cũng thường hay xuất hiện đối với các bệnh tim mạch. Vì vậy, triệu chứng này là nguyên nhân khiến bệnh trào ngược dạ dày thực quản dễ bị nhầm lẫn với các bệnh tim mạch.
Ngoài ra, bệnh nhân trào ngược cũng có biểu hiện đau, tức ngực, cụ thể là: cảm giác đè ép, thắt ở ngực, xuyên ra lưng, cánh tay.
Nhiều nước bọt: Bệnh nhân bị trào ngược dạ dày thường tiết nước bọt nhiều hơn so với mức bình thường
Khàn giọng, đau họng, ho đêm: Đây là triệu chứng khiến người bệnh có thể nhầm lẫn rằng mình mắc viêm họng đơn thuần.
Tuy nhiên khi thấy biểu hiện đau họng, viêm họng mà đi chữa viêm họng vẫn không hết, bạn có thể đã bị trào ngược dạ dày thực quản.
Việc khan tiếng đối với người bị trào ngược dạ dày thực quản có thể xảy ra vào buổi sáng sớm và có thể hết vào trưa, chiều.
Khó nuốt, nuốt vướng, cảm giác có đờm ở cổ: Đây là nhóm các triệu chứng ở bệnh nhân trào ngược họng thanh quản - một biến chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản, cùng với các triệu chứng đau họng, khàn giọng.
Đắng miệng: Cảm giác đắng miệng xảy ra gợi ý rằng bạn đang mắc đồng thời cả trào ngược dạ dày và trào ngược dịch mật.
Tỷ lệ hiện mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản
Triệu chứng của GERD phổ biến hơn ở các nước phương Tây, bao gồm Hoa Kỳ, Canada và Úc.
Khoảng 10 đến 20 phần trăm người phương Tây trải qua chứng ợ nóng ít nhất mỗi tuần, so với chỉ khoảng 5 phần trăm người ở Châu Á.
Khoảng 6 phần trăm người dân ở các nước phương Tây gặp phải chứng ợ nóng thường xuyên, dai dẳng - loại bệnh liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
Khoảng 16% báo cáo các triệu chứng của việc ỉa chảy, một dấu hiệu khác của GERD.
Nguyên nhân gây ra bệnh trào ngược dạ dày thực quản là gì?
Sự đóng mở bất thường của cơ vòng thực quản dưới (cơ ở dưới cùng của thực quản) sẽ làm cho axit dạ dày trào ngược vào thực quản.
Các yếu tố khởi phát hội chứng trào ngược dạ dày
Mọi người đều có thể mắc bệnh. Tuy nhiên, viêm thực quản trào ngược thường gặp ở những đối tượng sau:
Béo phì:
Béo phì là yếu tố gia tăng nguy cơ cho sự phát triển các triệu chứng của hội chứng trào ngược dạ dày. Thừa cân hay béo phì là hiện tượng phổ biến ở bệnh nhân trào ngược dạ dày thực quản.
Một cuộc phỏng vấn qua điện thoại tiến hành với 2.500 người, độ tuổi từ 40-79 được chọn ngẫu nhiên từ dân số của Tây Ban Nha. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc tăng trọng lượng cơ thể trong ngắn hạn (1 năm) liên quan đáng kể với các triệu chứng của bệnh. Khối lượng cơ thể tăng lên, càng tăng nguy cơ trào ngược, ợ nóng và các triệu chứng khác.
Hút thuốc:
Hút thuốc thường xuyên là nhân tố làm trầm bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Năm 1997 Đài Loan đã tiến hành một nghiên cứu, 455 bệnh nhân có triệu chứng đường tiêu hóa đã được nội soi, 50 bệnh nhân viêm thực quản trào ngược đã được phát hiện và 50% hút thuốc, trung bình mỗi ngày 20 lần.
Uống bia rượu:
Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng uống rượu có liên quan đáng kể với bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Cuộc khảo sát cho thấy rằng uống nhiều hơn 7 lần một tuần có liên quan đến triệu chứng trào ngược thường xuyên, và uống rượu nặng có liên quan đến hội chứng trào ngược dạ dày.
Thoát vị trực tràng:
Mối quan hệ giữa thoát vị hiatal thực quản và viêm thực quản trào ngược cần được lưu ý. Các vết loét hiatal lớn thường có liên quan đến viêm thực quản trào ngược từ vừa đến nặng.
Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh tăng dần theo tuổi (đặc biệt là 50 tuổi trở lên), teo và thư giãn dây chằng qua thực quản và thoát vị hycal thực quản.
Phụ nữ mang thai dễ bị hội chứng trào ngược dạ dày:
Tăng áp lực lên bụng trong thời gian dài là yếu tố gây ra thoát vị hiatal. Ví dụ như mang thai, béo phì, táo bón mãn tính và ho nghiêm trọng.
Các yếu tố tâm thần:
Nghiên cứu cho thấy những người ly dị, góa bụa và những người có áp lực cuộc sống nặng nề dễ bị bệnh này.
Một nghiên cứu khác cũng cho thấy rằng sự mệt mỏi, căng thẳng tinh thần và sự tức giận liên quan đến tỷ lệ bệnh nhân bị hội chứng trào ngược dạ dày thực quản. Điều này cho thấy căng thẳng tâm lý có thể là một yếu tố nguy cơ.
Biến chứng của trào ngược dạ dày thực quản
Trào ngược dạ dày thực quản gây ra các biến chứng có thể thấy ngay ở đường tiêu hóa mà cơ quan gần nhất phải gánh chịu là thực quản và hệ thống hô hấp. Điển hình như viêm mũi xoang mãn, viêm thực quản trào ngược, hẹp thực quản, ung thư thực quản, trong một số trường hợp, trào ngược dạ dày con gây tử vong ở trẻ nhỏ.
Viêm hệ thống hô hấp:
Chỉ một lượng nhỏ dịch axit trào lên được tới đường hô hấp trên cũng có thể gây ra. Tình trạng viêm họng, viêm mũi xoang, viêm phế quản hay phổi có thể xảy ra khi chỉ một lượng nhỏ dịch axit trào lên được tới đường hô hấp.
Triệu chứng khi bạn đã bị viêm đường hô hấp thường gặp là ho, khò khè kéo dài tuy nhiên lại không đáp ứng hoặc đáp ứng kém với các phương pháp điều trị thông thường. Một số bị khàn tiếng do dây thanh quản trong cổ họng bị dày lên. Đây là hậu quả của tình trạng dịch acid ở dạ dày trào vào vùng hầu họng.
Gần đây, các nhà khoa học cũng chỉ ra mối liên quan mật thiết ở những người bị bệnh GERD và tình trạng hen suyễn. Ngoài ra, người bị bệnh trào ngược dạ dày có thể bị mòn răng, viêm tai…
Trào ngược dạ dày - thực quản dẫn tới hẹp thực quản:
Dịch dạ dày trào lên thực quản thường xuyên làm tổn thương niêm mạc thực quản, gây viêm dẫn đến loét, hẹp thực quản. Do vậy GERD còn có tên khác là viêm thực quản trào ngược.
Biến chứng có thể làm người bệnh gặp các hệ quả như: khó nuốt, nuốt đau , đau ngực. Đặc biệt đau phía sau xương ức khi ăn uống, buồn nôn, ói mửa, mất cảm giác thèm ăn. Ngoài ra, xơ hóa do viêm có thể làm co rút thực quản.
Barrett thực quản:
Đây là tình trạng các tế bào lót ở vùng thấp thực quản bị biến đổi màu sắc, do sự tiếp xúc lặp đi lặp lại với acid dạ dày. Chỉ có một tỷ lệ phần trăm nhỏ của những người bị trào ngược dạ dày thực quản sẽ phát triển thành Barrett thực quản.
Tuy nhiên, sự biến đổi của tế bào trong bệnh Barrett thực quản là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ ung thư thực quản. Đây là một trong những biến chứng rất nguy hiểm của trào ngược dạ dày thực quản.
Ung thư thực quản
Ung thư thực quản là biến chứng hiếm gặp, nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể xảy ra đối với căn bệnh vốn được coi là “thông thường”này. Biến chứng này thường gặp ở những người trên 50 tuổi.
Các triệu chứng thường gặp khi bị ung thư thực quản như nuốt nghẹn, trớ, đau sau xương ức, cảm giác đau dai dẳng, khàn tiếng, ho khạc liên miên, đau ngực, hội chứng nhiễm trùng nổi bật.
Cũng có thể, bạn thấy sự xuất hiện hạch to ở hố thượng đòn bên trái hoặc cả 2 bên. Người bệnh sau một thời gian mắc bệnh thì bị gầy sút, chỉ trong 1 tháng có thể sút trên 5kg do nuốt nghẹn, suy dinh dưỡng.
Ngoài ra là các dấu hiệu như da sạm, khô, các nếp nhăn nổi rõ, trong đó, mặt và hai bàn tay có nhiều nếp nhăn nổi rõ và dễ nhận thấy nhất.
Chăm sóc dinh dưỡng cho người bệnh
Thay đổi lối sống là bước điều trị đầu tiên và quan trọng nhất:
- Thay đổi chế độ ăn: kiêng rượu bia, cà phê, thuốc lá, thức ăn có nhiều dầu mỡ, thức ăn chua, cay, nước uống có ga.
- Thói quen ăn uống: Không ăn bữa ăn quá no, nên chia làm nhiều bữa ăn ít hơn, không ăn muộn vào buổi tối, không nằm trong 2 giờ sau khi ăn, không uống quá nhiều nước trong khi ăn.
- Ngủ nằm đầu cao 15cm so với chân.
- Giảm cân nếu thừa cân, béo phì.
- Ngưng các thuốc kích thích dạ dày.
Nguyên tắc ăn uống cho người bị trào ngược dạ dày
Để làm giảm biểu hiện trào ngược dạ dày thực quản, bạn cần lựa chọn thực phẩm theo nguyên tắc sau:
- Lựa chọn thực phẩm có tính kiềm, có khả năng trung hòa acid: thực phẩm từ tinh bột như bánh mì hay bột yến mạch, hay đạm dễ tiêu,… vì các thực phẩm này giúp tránh sự bào mòn lớp nhầy trong dạ dày của acid, hạn chế các nhịp cơ thắt thực quản có acid trào lên.
- Hạn chế thực phẩm kích thích tăng tiết acid hay kích thích cơ thắt thực quản dưới: hoa quả hàm lượng axit cao (chanh, cam, dứa), nước có ga, thức ăn cay, nóng,…
Phong Vũ
Theo tạp chí Sống Khỏe
Chủ đề liên quan: