Uống rượu thế nào tránh ngộ độc

Ngày 9/8, bà Thi Hằng, Phòng Quản lý ngộ độc, Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP HCM, cho biết uống quá lượng rượu như trên mỗi ngày có thể ngộ độc gây mù mắt, thậm chí tử vong.

Rượu là đồ uống có cồn thực phẩm được sản xuất nhờ quá trình lên men (có hoặc không chưng cất) từ tinh bột của các loại ngũ cốc, dịch đường của cây và hoa quả, hoặc pha chế từ cồn thực phẩm (ethanol). Cồn thực phẩm là hợp chất hữu cơ (C2H5OH), tên khoa học là ethanol, đạt tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn.

Ngộ độc xảy ra khi lạm dụng hoặc sử dụng rượu không bảo đảm an toàn, như rượu được sản xuất từ phương pháp lên men thủ công (dễ tạo ra methanol), pha chế từ cồn công nghiệp có chứa methanol hoặc cồn methanol; rượu ngâm thuốc hay ngâm cây rừng độc, ngâm phủ tạng động vật...

Hai dạng ngộ độc rượu thường gặp là ngộ độc rượu etylic (ethanol) và ngộ độc rượu metylic (methanol).

Ngộ độc rượu ethanol gồm ngộ độc cấp tính hoặc mạn tính, phụ thuộc vào số lượng rượu uống và tần suất, thời gian uống rượu. Thông thường, hàm lượng rượu trong máu 1-1,5 g/lít có thể gây say và 4-6 g/lít có thể dẫn đến tử vong.

Người ngộ độc rượu cấp tính ban đầu có biểu hiện nói nhiều, mất điều hòa vận động phối hợp, giảm khả năng kiểm soát, kích động. giai đoạn sau có phản xạ gân xương giảm, tri giác giảm, mất khả năng tập trung, giãn mạch ngoại vi. hơi thở của bệnh nhân có mùi rượu, buồn nôn, nôn đau bụng; khó thực hiện các động tác đơn giản; nói líu; đi lảo đảo; biểu hiện lơ mơ, nhìn mờ, lờ đờ; có khi co giật, mất ý thức, hạ huyết áp...

Ngộ độc rượu mạn tính dẫn đến sút cân, chán ăn, tiêu chảy do tổn thương gan và ruột, da niêm mạc nhợt do thiếu máu, xơ gan, ung thư...

Người say rượu ethanol nên nằm nghỉ nơi yên tĩnh, có thể cho uống 10-20 giọt amoniac hay 1-5 g amonium acetat trong một cốc nước muối. Nếu người say mất ý thức, lơ mơ hoặc có biểu hiện ngừng thở, hôn mê, co giật, cần đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu và điều trị kịp thời.

Ngộ độc rượu methanol xảy ra khi uống nhầm methanol hoặc uống rượu có chứa methanol. Methanol rất độc vì cơ thể thải trừ chậm, oxy hóa thành formol và acid formic. Chỉ cần uống 5-15 ml có thể gây ngộ độc nặng, 15 ml trở lên gây mù lòa, 30 ml có thể dẫn đến tử vong.

Theo tiến sĩ, bác sĩ Hoàng Văn Quang, Trưởng Khoa Hồi sức Tích cực Chống độc, Bệnh viện Thống Nhất, cồn methanol giá rẻ hơn nên một số người bán pha với rượu ethanol để giảm giá thành, tăng lợi nhuận, nhiều người mua uống vào bị ngộ độc.

Độc tính của methanol có thể ức chế hệ thống thần kinh trung ương, ảnh hưởng tới thần kinh mắt. trường hợp ngộ độc methanol nhẹ có biểu hiện cảm giác say, chóng mặt, buồn nôn, nôn ói, nhức đầu. nặng sẽ có biểu hiện rối loạn tiêu hóa, nôn ra máu, rối loạn thần kinh (co giật, hôn mê, co cứng toàn thân), rối loạn hô hấp (thở nhanh, phù phổi cấp), rối loạn tuần hoàn (mạch nhanh, huyết áp giảm), đồng tử giãn, xuất tiết võng mạc và tử vong.

Bệnh nhân ngộ độc methanol cần đưa ngay đến cơ sở điều trị gần nhất để được hồi sức cấp cứu và điều trị kịp thời.

Để phòng tránh ngộ độc rượu, chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng không uống cồn công nghiệp và rượu có hàm lượng methanol từ 0,1% trở lên, tuy nhiên bình thường rất khó phân biệt rượu nào an toàn. Do đó, không uống rượu khi không biết đó là rượu gì; không uống khi đang đói, mệt hoặc đang uống thuốc điều trị; không uống rượu ngâm với lá, rễ cây, phủ tạng động vật không rõ độc tính hay rượu ngâm theo dân gian.

Một người bình thường không nên uống quá một đơn vị rượu mỗi ngày (một đơn vị rượu chứa 10 g cồn), tương đương 30 ml rượu mạnh (40-43 độ) hoặc 100 ml rượu vang (13,5 độ); 330 ml bia hơi (5 độ); 2/3 chai 500 ml hoặc lon bia 330 ml (5 độ).

Trẻ em dưới 16 tuổi không được uống rượu bia. Phụ nữ mang thai uống nhiều rượu có thể gây sinh non, ảnh hưởng đến phát triển thể chất, tinh thần, trí tuệ của đứa trẻ, gây ngộ độc cho thai nhi.

Rượu thuộc nhóm hàng hóa nhà nước hạn chế kinh doanh, phải có giấy phép và tuân thủ các quy định của pháp luật. Không sản xuất, kinh doanh rượu không đảm bảo an toàn thực phẩm như rượu pha chế từ cồn công nghiệp chứa methanol, rượu pha chế từ nguyên liệu không bảo đảm chất lượng, không rõ nguồn gốc, xuất xứ và nhãn mác.

Bà Phạm Khánh Phong Lan, Trưởng Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP HCM, cho biết từng đề xuất Trung ương cho áp dụng chất chỉ thị màu đối với cồn công nghiệp methanol để dễ nhận dạng, giảm tình trạng pha chế trái phép vào rượu. Đây là giải pháp được một số nước phát triển áp dụng.

Hiện, cồn methanol tại Việt Nam là chất lỏng trong suốt, không màu, khi pha trong nước hay cồn không thể phát hiện bằng mắt thường, cách xác định duy nhất là xét nghiệm trong phòng thí nghiệm.

Tuần qua, tp hcm xảy ra liên tiếp hai vụ ngộ độc methanol lớn sau khi sử dụng rượu, khiến hai người tử vong, 11 người nhập viện. xét nghiệm độc chất ghi nhận nồng độ methanol trong máu của các bệnh nhân cao gấp nhiều lần so với mức có thể gây ngộ độc.

Lê Phương