Miễn dịch chủ động của cơ thể được tạo ra khi cơ thể được tiêm vắc-xin. vắc -xin sẽ kích thích hệ miễn dịch của cơ thể nhận biết và làm quen với các tác nhân gây bệnh được sử dụng trong vắc-xin. sau một thời gian tiêm vắc-xin, khi các tác nhân gây bệnh xâm nhập cơ thể người đã được tiêm vắc-xin thì hệ thống miễn dịch sẽ nhận ra và ngay lập tức sản sinh ra các kháng thể để chống lại tác nhân đó.
Trẻ sơ sinh đã được bảo vệ chống lại một số bệnh như sởi, quai bị và rubella vì các kháng thể đã được truyền từ mẹ qua nhau thai. đây được gọi là miễn dịch thụ động. miễn dịch thụ động thường chỉ kéo dài trong vài tuần hoặc vài tháng. riêng miễn dịch thụ động của bệnh sởi, quai bị và sởi, có thể kéo dài đến một năm, đó là lý do tại sao mũi tiêm sởi quai bị rubella được tiêm cho trẻ từ trên 1 tuổi.
Vắc-xin sống giảm độc lực được tạo ra bằng cách nuôi cấy những virut, vi khuẩn trong môi trường đặc biệt nhằm giảm đặc tính độc hại của chúng. sau đó các virut vi khuẩn này được kết hợp với các thành phần khác của vắc-xin như chất ổn định và chất bảo quản để tạo thành vắc-xin.
Bạn có thể lo lắng rằng tiêm một lần quá nhiều vắc-xin sẽ làm “quá tải” hệ thống miễn dịch của con bạn, đặc biệt là trẻ 1 tuổi khi tiêm mũi 4 trong 1 (bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt). nhưng bạn không cần quá lo lắng các nghiên cứu chỉ ra rằng không có tác động có hại nào khi tiêm nhiều loại vắc-xin phối hợp như vậy. ngay khi sinh ra, trẻ sẽ tiếp xúc với một số lượng lớn vi khuẩn và virut mỗi ngày, và hệ thống miễn dịch của trẻ sẽ chống lại các tác nhân gây bệnh này và trở nên mạnh mẽ hơn. vi khuẩn và virut được sử dụng trong vắc-xin đã bị suy giảm độc lực hoặc đã ch*t và số lượng của chúng được giới hạn để đảm bảo không gây bệnh trên trẻ.
Một số vắc-xin giúp có hiệu quả bảo vệ lên tới 90%, ví dụ vắc-xin sởi, quai bị, rubella có hiệu quả phòng bệnh lên tới 90% một mũi tiêm. vắc-xin ngừa bệnh thương hàn có hiệu quả bảo vệ 70% trong vòng 3 năm.
Khi một chương trình tiêm phòng được triển khai, tất cả mọi người ở một độ tuổi nhất định hoặc nhóm có nguy cơ mắc bệnh sẽ được cung cấp một loại vắc-xin cụ thể để phòng bệnh. các chương trình tiêm chủng có mục đích bảo vệ con người trong nhiều năm, tùy theo hiệu lực bảo vệ của vắc-xin, thường tập trung vào trẻ nhỏ bởi vì trẻ em là đối tượng có hệ miễn dịch yếu và dễ mắc nhiều loại bệnh tật nguy hiểm. một số chương trình tiêm chủng với đối tượng người cao tuổi, như vắc-xin phòng bệnh zona hoặc với các nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh như vắc-xin phòng viêm gan b.
Các chương trình tiêm chủng được triển khai làm giảm số người mắc bệnh, khi mà mối nguy cơ bệnh tật của cả cộng đồng đã giảm đi thì điều quan trọng là tiếp tục duy trì chương trình tiêm chủng và tiêm nhắc lại tùy từng loại vắc-xin để tránh nguy cơ bùng phát lại dịch bệnh.
Nếu có đủ số người trong cộng đồng được chủng ngừa, thì sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh của những người chưa tiêm vắc-xin. đây được gọi là miễn dịch cộng đồng. miễn dịch cộng đồng là đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ những người không được tiêm vắc-xin bởi vì họ không đủ sức khỏe hoặc họ đang phải sử dụng các loại Thu*c làm suy giảm hệ miễn dịch của họ.
Khi chương trình tiêm chủng được thực hiện tốt với đa số mọi người đều được chủng ngừa một căn bệnh nào đó thì đôi khi căn bệnh đó có thể biến mất hoàn toàn khỏi cộng đồng và chương trình tiêm chủng loại vắc-xin đó có thể dừng lại, ví dụ như với vắc-xin bệnh đậu mùa. tuy nhiên, với một số bệnh ví dụ như bệnh sởi nếu chương trình tiêm chủng dừng lại hoặc tỉ lệ tiêm chủng giảm xuống thì dịch sởi sẽ bùng phát lại rất nhanh.