Vì sao đầy hơi, chướng bụng?

Có nhiều nguyên nhân gây đầy hơi chướng bụng

-Do ăn nhiều chất tinh bột mà cơ thể không đủ  hệ thống men để chuyển hóa hết tinh bột đó.Các chất tinh bột(thực phẩm họ đậu,đường lactoza, fructoza,sorbitol trong các loại trái cây),glycoprotein xuống đến  đại tràng thì vai trò của vi khuẩn đường ruột gây lên men tạo thành khí hydrogen,cacbon dioxit, khí mêtan.Ăn uống quá nhanh,nhai không kỹ,nuốt vội vàng( khi uống nước dễ nuốt cả hơi vào dạ dày); ăn nhiều chất béo,gia vị,chất kích thích( rượu, bia, cà phê, Thu*c lá ).Có một số thức ăn hay gia vị khi ăn vào dạ dày tạo nên một phản xạ gây co thắt lỗ thực quản dưới dễ gây nên ợ hơi(hành,tỏi…)hoặc ăn xong đã vội vàng đi nằm nghỉ ngay.

Có nhiều nguyên nhân gây đầy hơi chướng bụng

- Do rối loạn vận động nhu động ống tiêu hóa (dạ dày, ruột)làm cho dạ dày lúc nào cũng đầy thức ăn và thức ăn xuống ruột chậm gây cho việc tiêu hóa thức ăn gặp khó khăn hoặc do rối loạn bài tiết dịch mật(viêm,tắc đường dẫn mật…).Bệnh trào ngược thực quản ngoài đầy hơi chướng bụng còn gây nóng rát phía sau xương ức,ợ nóng,ợ hơi,ợ ra cả nước trong.

- Do rối loạn hệ thống vi khuẩn chí trong đường tiêu hóa ( loạn khuẩn)làm cho thức ăn không đủ men để chuyển hóa thức ăn gây ứ đọng, lên men và sinh hơi.

- Do bệnh thuộc đường tiêu hóa như bệnh về dạ dày( viêm ,loét dạ dày - tá tràng,ung thư dạ dày…);bệnh  viêm đại tràng co thắt( hội chứng viêm đại tràng kích thích);bệnh giảm nhu động ruột do gây chướng hơi đầy bụng bởi vi khuẩn lên men tinh bột tồn tại lâu ngày trong lòng đại tràng;do ứ phân lâu ngày như trong bệnh táo bón hoặc sau một số phẫu thuật về đường tiêu hóa như phẫu thuật dạ dày, đại tràng...

- Do rối loạn hấp thu: ở trẻ em những trường hợp đau bụng không tìm thấy nguyên nhân khác thì có tới 40% là do rối loạn hấp thu sữa.

- Do bệnh thuộc về hệ thống tâm thần- thần kinh: những người hay lo âu, thần kinh căng thẳng,gặp nhiều stress cũng có thể gây đầy hơi ,chướng bụng.

Ngoài ra chứng đầy hơi chướng bụng còn có thể do người bệnh dùng một số Thu*c làm ảnh hướng đến chức năng S*nh l* bình thường của hệ  tiêu hóa( dạ dày,ruột),ví dụ như dùng Thu*c trong bệnh suy tuyến giáp trạng, trong bệnh tăng huyết áp hoặc Thu*c  dùng chữa bệnh trầm cảm...

Cần làm gì?

Khi bị đầy hơi chướng bụng cần thiết phải đi khám bệnh để  xác định nguyên nhân.Khi xác định được nguyên nhân thì việc điều trị chứng đầy hơi,chướng bụng dễ dàng hơn rất nhiều.Ăn uống đóng vai trò khá quan trọng trong việc phòng  bệnh đầy hơi chướng bụng.Cần ăn chậm nhai kỹ,không nuốt vội vàng,không ăn no quá.Một số loại thức ăn có khả năng gây đầy hơi thì nên tránh không  ăn( những thức ăn này cũng có sự khác nhau ở cơ địa từng người).Nên ăn những  thức ăn dễ tiêu,hạn chế ăn thức ăn chua,cay,các chất kích thích như cà phê,rượu,bia,Thu*c lá.

Nên hạn chế ăn kẹo( kẹo cao su),bánh ngọt.Nên ăn nhiều rau xanh như rau khoai lang,rau mồng tơi,rau đay,rau muống .Cần vệ sinh răng miệng hàng ngày, tránh để bám ở chân răng,trong khoang miệng các chất cặn bã.

Ăn xong chưa vội đi nằm ngay hoặc ngồi lâu mà nên đi lại nhẹ nhàng. Ngoài bữa ăn có thể dùng tay xoa bóp bụng(mát xa) để làm tăng nhu động của dạ dày,ruột giúp cho việc tiêu hóa thức ăn tốt hơn , tránh ứ đọng thức ăn nhiều ngày.

Cần có chế độ tập thể dục nhẹ nhàng để làm tăng nhu động ruột một cách hợp S*nh l* bình thường như đi bộ,chơi cầu lông,tập hít thở để cơ hoành vận động làm tăng nhu động của dạ dày và ruột.

BS Nguyễn Mạnh