Thuốc Đông y chia làm ba loại chính:
Loại 1: Thuốc bắc là loại thảo dược được trồng trên đất Bắc (Trung Quốc) rồi mua về Việt Nam làm Thuốc.
Loại 2: Giống của Trung Quốc nhưng mang về Việt Nam trồng và thu hoạch làm Thuốc gọi là bắc di thực. Loại này hiện nay chiếm khá nhiều do các viện dược liệu Hà Nội và các trung tâm giống vật nuôi cây trồng trồng và thu hái.
Loại 3: Thuốc mọc tự nhiên hay do người Việt trồng và thu hái, loại này cũng chiếm phổ biến nhưng không nhiều các thầy Thuốc sử dụng vì đa phần chưa biết hết tác dụng của nó. Gần đây phong trào “Nam dược trị nam nhân dần dần được phục hồi và phát huy”.
Cần tránh dùng thục địa với rau muống.
Theo quan điểm của tôi và có tham khảo một số sách y văn trước đây thì chia ra làm hai loại kiêng khi dùng Thuốc Đông y:
Kiêng vì vị Thuốc
Là sự tương ố, tương phản giữa các vị Thuốc hay các vị Thuốc với thực phẩm ăn hằng ngày mà có tác dụng không tốt với nhau.
Ví dụ: Trong Thuốc có “Thục địa, sinh địa” thì cần phải kiêng rau muống vì trong rau muống có sắt phản ứng với thục địa và sinh địa làm chất độc có thể gây suy thận, độc hại với thận. Đây là lý do ngày xưa không dùng nồi sắt, đồng để đun Thuốc bắc, và người ta cứ hay nói uống Thuốc bắc mà ăn rau muống thì không được. Phần lớn các bài Thuốc bắc đều có thục địa hoặc sinh địa.
Hoặc trong Thuốc có nhân sâm thì cần kiêng củ cải hoặc các loại rau cải nói chung vì sâm và cải tương ố nhau, mất tác dụng bổ khí của nhân sâm. Hay Thuốc có vị cát căn không nên pha mật ong khi uống vì sinh ra độc tố có thể Tu vong.
Tránh dùng nhân sâm với củ cải.
Các bài Thuốc điều trị ôn ấm tiêu hóa không nên ăn các thức ăn sống, lạnh, tanh vì sẽ làm mất tác dụng của Thuốc ngược bệnh trong điều trị. Họ nhà ráy như củ chóc, bán hạ chế, củ khoai sọ có tác dụng trừ đờm nhưng khi uống, ăn dễ bị ngứa họng nên ta cho thêm gừng vào sẽ giải độc được chống ngứa, vậy nên khi nấu canh khoai sọ người ta hay cho thêm vài lát gừng ăn không bị ngứa họng …
Hoặc bài Thuốc có cao ban long, nhung hươu thì không ăn thịt chó…
Kiêng vì bệnh của người uống Thuốc
Cái này phổ biến hơn và cần nhớ rõ, thuộc lòng vì kể cả khi không uống Thuốc mà có bệnh thì vẫn nên hạn chế hoặc kiêng hẳn.
Cao ban long tránh dùng với thịt chó.
Ví dụ:
- Tăng huyết áp ăn giảm muối, chất kích thích, cà phê.
- Bệnh hô hấp kiêng hút Thuốc lào, Thuốc lá, thịt gà, thịt ếch, trứng, tôm, cua.
- Bệnh đau lưng kiêng rau rút, bầu, bí đao.
- Bệnh xương khớp nói chung kiêng măng, cà muối…
- Bệnh đường ruột kiêng các thức ăn tanh, sống, lạnh.
- Bệnh táo bón, viêm dạ dày không nên ăn các thức ăn cay nóng…
- Hoặc bệnh nhân bị hội chứng ruột kích thích kiêng uống cà phê, nước trà đặc…
- Các bệnh nhân mắc bệnh ung thư thì kiêng các động vật có nhiều chân nhỏ, có nhiều tay như con cua, cào cào, châu chấu, ốc, rết, ếch …
Trên đây là một số kiêng kị cơ bản khi uống Thuốc đông y chúng ta cần nắm rõ, hiểu rõ mới không mắc phải sai lầm …
Xem thêm: thời điểm uống Thuốc đông y hiệu quả
Kiêng kỵ trong ăn uống khi dùng Thuốc Đông y
((Phụ trách khoa Ung bướu Bệnh viện Tuệ Tĩnh))