Viêm phế quản: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và cách điều trị hiệu quả

1. Phế quản và bệnh viêm phế quản là gì?

Bạn biết không, phế quản là một bộ phận của đường hô hấp dưới. Cấu tạo của phế quản gồm nhiều nhánh trông giống như cành cây, có chức năng chính là dẫn không khí di chuyển vào phổi để thực hiện chức năng hô hấp. Viêm phế quản là bệnh về đường hô hấp dưới, liên quan đến tình trạng nhiễm trùng niêm mạc ống phế quản, từ đó dẫn đến các phản ứng viêm xảy ra.

Dựa vào thời gian khởi phát bệnh mà người ta chia bệnh viêm phế quản thành hai dạng như sau:

- Viêm phế quản cấp tính: Bệnh thường khởi phát do bị nhiễm trùng đường hô hấp với triệu chứng phổi sưng và chứa đầy chất nhầy. Tình trạng nhiễm trùng xảy ra trong khoảng thời gian ngắn và sẽ thuyên giảm sau vài ngày, vài tuần điều trị.

- Viêm phế quản mãn tính: Bệnh khởi phát do không điều trị dứt điểm viêm phế quản ở giai đoạn cấp tính. Tình trạng này thường kéo dài nhiều tháng cho đến vài năm và rất khó điều trị. Nghiện thuốc lá là nguyên nhân gây ra bệnh viêm phế quản mãn tính thường gặp nhất.

2. Nguyên nhân gây ra bệnh viêm phế quản

Việc nắm rõ nguyên nhân gây nên bệnh viêm phế quản sẽ giúp bạn chủ động phòng ngừa, cũng như có hướng điều trị hợp lý và hiệu quả. Sau đây là các nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh viêm phế quản, bạn có thể tham khảo:

- Do vi khuẩn, virus: Nhiều nghiên cứu cho thấy, có đến 90% số ca viêm phế quản đều do bị nhiễm khuẩn và nhiễm virus. Trong đó, thường gặp nhất chính là virus đại thực bào và virus cúm gia cầm.

- Hút thuốc lá: Thuốc lá có chứa nicotine được xem là độc tố đối với hệ hô hấp. Nicotine không những làm giảm chức năng của hệ miễn dịch, mà còn kích thích phản ứng viêm gây viêm phế quản mãn tính ở nam giới.

- Môi trường sống, làm việc ô nhiễm: Thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá, khói, bụi từ các phương tiện giao thông… có thể khiến phế quản bị ảnh hưởng xấu.

- Tuổi tác: Thực tế cho thấy, người già và trẻ sơ sinh thường có nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp như viêm phế quản, viêm họng, viêm amidan.. cao hơn bình thường. Vì cả hai đều là đối tượng có sức đề kháng kém, dễ bị tác nhân gây hại tấn công.

- Đặc trưng nghề nghiệp: Thợ làm trong hầm than, công nhân kim loại, thợ xây dựng thường làm việc ở môi trường thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại như clo, amoniac, hơi dầu mỏ và than đá… có nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản cao hơn bình thường.

- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Bệnh kích thích đến lớp niêm mạc lót trong phế quản và tạo cơ hội cho bệnh khởi phát.

- Tiền sử mắc bệnh hô hấp như hen suyễn và dị ứng: Những người có tiền sử hen suyễn hoặc dị ứng cũng rất dễ gặp phải bệnh viêm phế quản.

3. Các triệu chứng của bệnh viêm phế quản

Thông thường, khi bị viêm phế quản người bệnh sẽ phải đối mặt với các triệu chứng sau đây:

- Ho kéo dài có lẫn đờm xanh hoặc vàng, có thể kèm theo mùi hôi khó chịu. Trường hợp nặng, bệnh nhân có thể ho ra đờm lẫn máu.

- Khó thở, thở nhanh và khò khè

- Đau tức ngực

- Buồn nôn, mệt mỏi

- Sốt ở

Ngoài ra, ở trẻ nhỏ, các triệu chứng của bệnh viêm phế quản ở trẻ còn có thể kể đến như:

- Khàn giọng

- Chảy nước mũi nhiều

- Nghẹt mũi

- Phát ban

- Đỏ mắt

- Sưng hạch bạch huyết.

Với bệnh viêm phế quản cấp tính, các triệu chứng vừa kể trên có thể chỉ kéo dài và thuyên giảm dần trong vòng vài tuần. Nhưng nếu không chữa trị để bệnh chuyển sang giai đoạn mãn tính thì các triệu chứng sẽ diễn ra ở mức độ nghiêm trọng hơn và khó điều trị hơn.

Hãy theo dõi sức khỏe và đến gặp chuyên gia, bác sĩ chuyên khoa ngay nếu các triệu chứng của bệnh diễn ra kéo dài hơn 3 tuần và xuất hiện các dấu hiệu sau đây: Bị sốt cao, khó thở, ho ra chất nhầy có lẫn máu

4. Bệnh viêm phế quản có nguy hiểm đối với sức khỏe không?

Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, viêm phế quản có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm như:

- Bệnh viêm phổi: Viêm phế quản kéo dài còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phổi, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc hô hấp, nếu không can thiệp bệnh có thể dẫn đến tử vong. Theo thống kê, viêm phổi do viêm phế quản dễ gặp ở những đối tượng có sức đề kháng yếu như người cao tuổi, người mắc các bệnh lý nền hoặc người có thói quen thường xuyên hút thuốc lá…

- Bệnh hen phế quản:Bệnh kéo dài có thể khiến khiến lớp niêm mạc phế quản bị xơ sẹo và dần biến dạng, tăng nguy cơ mắc bệnh hen, các rối loạn phổi… Hen phế quản sẽ khiến cho việc hô hấp hít thở của người bệnh gặp khó khăn.

- Bệnh lý tim mạch: Không chỉ ảnh hưởng đến chức năng hô hấp, nếu không chữa trị bệnh viêm phế quản còn có thể gây nên các bệnh lý về tim mạch.

5. Bệnh viêm phế quản có lây không?

Bệnh về đường hô hấp có khả năng lây nhiễm cao, vì thế không ít người thắc mắc bệnh viêm phế quản có lây hay không? Thực tế, nếu nguyên nhân gây bệnh viêm phế quản là virus hoặc nhiễm khuẩn thì bệnh có thể lây nhiễm từ người này sang người khác qua đường ho hoặc hắt hơi khi tiếp xúc gần. Ngoài ra, bệnh còn có thể lây lan qua các vật dụng cá nhân như khăn mặt, bát, chén, bàn chải… Thậm chí nhiều nghiên cứu còn chỉ ra rằng, virus hợp bào có khả năng sống sót lên đến vài giờ trên các đồ dùng cá nhân kể trên. Do đó, để bảo vệ bản thân và phòng ngừa, giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh bạn nên rèn cho bản thân và gia đình những thói quen đơn giản sau:

- Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch thường xuyên, đặc biệt trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc từ ngoài vào nhà.

- Đeo khẩu trang khi có việc cần thiết phải ra ngoài.

- Ho hoặc hắt hơi vào khăn giấy.

- Nếu bạn có triệu chứng viêm phế quản, tốt nhất nên hạn chế tiếp xúc với những người xung quanh, đặc biệt là những có sức đề kháng yếu như trẻ nhỏ, người cao tuổi…

- Người bệnh cần phát hiện và can thiệp điều trị viêm phế quản từ sớm để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh.

6. Các phương pháp chẩn đoán bệnh viêm phế quản cấp

Để chẩn đoán bệnh viêm phế quản cấp, các bác sĩ thường dựa vào việc thăm khám lâm sàng. Tuy nhiên, để tránh nhầm lẫn với các bệnh lý khác và cho kết quản chẩn đoán chính xác hơn, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân làm thêm một số xét nghiệm như. Bao gồm

Chụp X-quang phổi: Dựa vào kết quả chụp X-quang phổi, bác sĩ có thể phân biệt viêm phế quản cấp với các bệnh phổi nhiễm trùng khác như viêm phổi, áp xe phổi… Thông thường, bệnh nhân được yêu cầu chụp X-quang phổi khi có triệu chứng ho, khạc đờm và kèm theo các yếu tố như:

- Người bệnh trên 75 tuổi.

- Mạch > 100 lần/phút.

- Thở >24 lần/phút.

- Nhiệt độ ở nách >38 độ C.

- Thấy rale ẩm, nổ, hội chứng đông đặc khi khám phổi.

Các xét nghiệm đờm: Với phương pháp này, các chuyên gia sẽ lấy mẫu dịch từ phổi hoặc phế quản để đem đi phân tích và tìm kiếm dấu hiệu nhiễm trùng tại đây. Từ đó xác định khả năng kháng thuốc, nhạy cảm thuốc của vi khuẩn và làm cơ sở kê đơn kháng sinh tiếp theo.

Kiểm tra chức năng phổi: Nhằm đo lượng không khí mà phổi có thể giữ được và tốc độ không khí được đẩy ra khỏi phổi. Phương pháp này sẽ giúp kiểm tra chức năng phổi, để từ đó bác sĩ dễ dàng kiểm tra các dấu hiệu của bệnh hen suyễn hoặc khí phế thủng.

7. Đâu là những phương pháp dùng để điều trị bệnh viêm phế quản?

Trong trường hợp, bệnh nhẹ và bạn chỉ bị viêm phế quản cấp tính, bác sĩ có thể sẽ chỉ định dùng một số loại thuốc giúp giảm các triệu chứng. Trong đó, có thể kể đến như:

- Kháng sinh: Kháng sinh thường được chỉ định điều trị cho những trường hợp viêm phế quản do nhiễm khuẩn, nhằm loại bỏ và ngăn ngừa tình trạng nhiễm khuẩn phát triển.

- Thuốc ho: Với tác dụng giảm ho và hạn chế gây tổn thương đến cổ họng và phế quản của người bệnh, đồng thời khắc phục tình trạng mất ngủ do ho nhiều về đêm.

- Thuốc giãn phế quản: Nhằm giúp làm sạch chất nhầy bên trong ống thở và giúp người bệnh thở dễ dàng hơn.

- Các loại thuốc khác: Bác sĩ thường chỉ định một ống thuốc hít và các thuốc khác để giảm viêm và mở các đường hẹp trong phổi. Phương pháp này thường được áp dụng khi bạn bị dị ứng, hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).

Đặc biệt, nếu bị viêm phế quản mãn tính, bạn cần phải tiến hành phục hồi chức năng thông qua các chương trình tập thể dục được thiết kế riêng nhằm giúp bạn thở dễ dàng hơn và tăng khả năng vận động. Nếu bệnh viêm phế quản khởi phát ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ bác sĩ sẽ kê thêm thuốc làm loãng đờm và tích cực hút đờm cho trẻ.

8. Bí quyết giảm nguy cơ bị bệnh viêm phế quản ở trẻ em và cả người lớn

Chỉ cần điều chỉnh thói quen sinh hoạt, ăn uống, bạn sẽ phần nào giảm thiểu nguy cơ bị bệnh viêm phế quản, cũng như cải thiện bệnh hiệu quả.

Về lối sống
- Bỏ thuốc lá và hạn chế đứng gần người đang hút thuốc lá

- Đeo khẩu trang thường xuyên hoặc mặt nạ chuyên dụng khi làm việc trong môi trường không khí ô nhiễm

- Sử dụng máy làm ẩm và máy lọc không khí để giúp giảm ho và làm lỏng chất nhầy tích tụ trong phế quản.

- Thường xuyên tập thể dục thể thao để nâng cao thể lực, tăng sức đề kháng.

Về dinh dưỡng

- Trái cây và rau xanh chứa các chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể hiệu quả. Khi bị viêm phế quản nên ăn những loại trái cây họ quýt (cam, quýt, bưởi) để cung cấp nguồn vitamin C, súp lơ xanh, nho, táo, cà chua, ớt chuông, bí đỏ… để bổ sung đa dạng nguồn vitamin cho cơ thể.

- Uống nhiều nước để giúp làm giảm chất nhầy trong cơ thể, hạn chế bị mất nước. Tuy nhiên, bạn nên uống nước ấm, không nên uống các loại nước lạnh để tránh kích thích khu vực bị sưng, viêm.

- Mật ong có chất kháng viêm tự nhiên giúp làm dịu sự kích thích của các chất nhầy để cải thiện tình trạng bị viêm phế quản.

- Các món lỏng như súp gà, canh gà để giúp người bệnh dễ hấp thu hơn, giảm cảm giác mệt mỏi, khó chịu…

- Bên cạnh đó, bạn cần tránh bổ sung các loại thực phẩm ngọt, đồ uống có ga, các loại thịt được chế biến sẵn và thịt đỏ (thịt bò, thịt cừu) nhé

Mong rằng với những thông tin trên, bạn sẽ biết cách bảo vệ bản thân và gia đình trước căn bệnh viêm phế quản nhé!

Ngọc Duyên

Theo Người đưa tin