Xoang là những hốc xương rỗng nằm trong khối xương sọ mặt, ở xung quanh hốc mũi và thông với hốc mũi. Ở người trưởng thành, có 5 đôi xoang được chia làm 2 nhóm.
Nhóm xoang trước gồm có: xoang sàng trước, xoang trán, xoang hàm, các xoang này được dẫn lưu qua khe giữa của hốc mũi. Xoang bị viêm sớm nhất, ngay từ lúc mới sinh là xoang sàng. Xoang hàm thường bị viêm từ lúc 4-5 tuổi.
Các xoang khác thường bị viêm muộn hơn. Môi trường ô nhiễm, thời tiết thay đổi, điều kiện ăn ở, nơi làm việc, hoá chất độc hại, khói, bụi, nghề nghiệp… là những yếu tố nguy cơ dễ gây viêm xoang.
Viêm xoang cấp tính theo thứ tự thường gặp là:
1. Viêm xoang hàm
2. Viêm xoang sàng
3. Viêm xoang trán
4. Viêm xoang bướm.
5. Viêm nhiều xoang một lúc.
Những dấu hiệu của bệnh viêm xoang
Có tất cả bốn triệu chứng chính:
1. Đau nhức
Xoang hàm: Nhức vùng má.
Xoang trán: Nhức giữa 2 lông mày. Có giờ nhất định, thường là 10 giờ sáng.
Xoang sàng trước: Nhức giữa 2 mắt.
Xoang sàng sau, xoang bướm: Nhức trong sâu, nhức vùng gáy.
2. Chảy dịch
Dịch nhầy có thể chảy ra phía mũi hoặc họng, tùy thuộc vào vị trí viêm. Dịch sẽ chảy vào mũi khi viêm các xoang trước, chảy vào họng khi viêm xoang sau. Việc chảy dịch làm cho người bệnh có cảm giác luôn phải khụt khịt mũi hoặc cảm giác vướng mắc ở cổ họng luôn muốn khạc nhổ. Tùy theo mức độ bệnh nặng hay nhẹ, bệnh mới bị hay bị lâu, dịch nhầy sẽ có màu trắng đục, màu vàng nhạt hoặc màu xanh, có mùi hôi, khẳn.
3. Nghẹt mũi
Đây là triệu chứng vay mượn của mũi. Có thể nghẹt 1 bên, hoặc nghẹt cả hai.
4. Điếc mũi
Ngửi không biết mùi. Khi bạn bị viêm nặng, phù nề nhiều lúc đó mùi không thể len lỏi lên đến các dây thần kinh khứu giác. Do đó, bạn không thể ngửi được mùi gì, cảm giác rất khó chịu.
Lưu ý: Cần phân biệt với các triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng. Bệnh viêm mũi dị ứng thường gây ra các triệu chứng: Ngứa mũi, hắt hơi liên tục thành tràng dài vào buổi sáng hoặc khoảng 10h tối, thường có chảy dịch mũi trong suốt, không màu và nghẹt mũi.
Nguyên nhân dẫn đến viêm xoang
Bệnh viêm xoang là một trong những căn bệnh mãn tính phổ biến và rất dễ phát sinh bệnh đặc biệt là trong điều kiện môi trường sinh hoạt hiện nay. Nguyên nhân gây ra bệnh Viêm xoang thì rất nhiều, nhưng chúng ta có thể tổng quát lại một số cái chung nhất như sau:
1.Do môi trường xấu: Khi không khí bị ô nhiễm, bụi, khói bếp, thuốc lá, ao hồ dơ bẩn, hồ tắm không vệ sinh. Những môi trường này chứa nhiều vi khuẩn, vi khuẩn vào mũi gây viêm mũi sau đó trở thành viêm xoang...
2. Do cơ địa dị ứng: Dị ứng hóa chất, thức ăn biển chất kéo dài làm niêm mạc mũi phù nề, gây bít tắc lỗ thông xoang, xonag bị bít tắc gây nhiễm trùng và viêm xoang.
3. Sức đề kháng kém, cơ thể không đủ sức đề kháng chống lại vi khuẩn, suy giảm miễn dịch, suy yếu niêm mạc dường hô hấp, rối loạn hệ thần kinh thực vật. Bệnh nhân viêm xoang kèm theo viêm một số bộ phận khác.
4. Vệ sinh kém: Không năng rửa tay, rửa mặt, không vệ sinh cá nhân đầy đủ, vi khuẩn sẽ vào mũi, gây viêm mũi, sau đó viêm xoang.
5. Do viêm mũi sau nhiễm siêu vi (cúm, sởi…), bị bội nhiễm, viêm mũi dị ứng kéo dài hoặc do tình trạng vẹo vách ngăn. Có trường hợp viêm xoang là hậu quả của sâu răng, nhiễm trùng răng hàm trên.
Điều trị viêm xoang
Điều trị viêm xoang không hề dễ dàng dù có nhiều phương pháp tùy theo triệu chứng và mức độ bệnh nặng nhẹ, mới mắc hay đã trở thành mãn tính, có biến chứng hay không.
Ở mức độ nhẹ, bệnh nhân có thể dùng thuốc giảm đau đơn giản, xông hơi, rửa mũi bằng nước muối sinh lý ấm kết hợp với việc thay đổi lối sống như ăn uống nóng, nghỉ ngơi, thư giãn nhiều hơn. Sau 2 ngày, nếu các triệu chứng không cải thiện hoặc đau tăng thêm thì nên đến bác sĩ để được chẩn đoán và có thể cho dùng thuốc kháng sinh, kháng viêm. Bệnh nhân được chỉ định chọc rửa xoang hàm khi bị viêm bán cấp và viêm mãn.
Điều trị ngoại khoa thường được áp dụng khi điều trị nội khoa không hiệu quả, thường gặp ở các bệnh nhân bị viêm xoang mạn tính. Tuy nhiên, sau phẫu thuật vẫn có 30-40% bệnh nhân tái phát. Bệnh nhân nên cân nhắc việc phẫu thuật nếu chưa cần thiết.
Việc tái phát viêm xoang tùy theo cơ địa, tùy loại viêm xoang và tùy thuộc việc bệnh nhân có tuân thủ các hướng dẫn điều trị, theo dõi của bác sĩ hay không. Lưu ý nếu bệnh nhân bị bệnh viêm xoang không được điều trị đúng mức có thể dẫn đến các biến chứng như: viêm phế quản mãn tính hay lao phổi giả (mủ từ xoang viêm chảy xuống họng, ho, khạc đàm có lẫn máu, sốt nhẹ về chiều), viêm họng mạn tính (rát họng, vướng họng, thường phải nuốt liên tục nên đôi khi có cảm giác nghẹn thở), biến chứng ở mắt (viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu, mắt mờ, thị lực giảm rất nhanh, viêm tấy ổ mắt, viêm mí mắt, viêm túi lệ), viêm xương sọ, viêm màng não (nhức đầu, cứng gáy, nôn), viêm tắc tĩnh mạch hang (sốt cao, rét run, nhức đầu, cứng gáy, lồi mắt, giãn tĩnh mạch vùng trán và mí mắt), áp-xe não, viêm não.
Biến chứng của viêm xoang tới các bộ phận khác
Ảnh hưởng biến chứng tới đường hô hấp:
Mũi là cửa ngõ đầu tiên của đường hô hấp, vì vậy khi mũi bị viêm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống hô hấp ở phía sau. Hiện tượng nghẹt mũi, tắc mũi, tắc một bên hoặc cả hai bên làm cho người bệnh phải thở bằng miệng, không khí không qua mũi nên không được làm ấm, làm sạch, dẫn tới viêm họng.
Ảnh hướng tới mắt:
Do vị trí, cấu trúc của mắt nằm ở gần các xoang nên những viêm nhiễm từ mũi xoang gây hại đến mắt như viêm nề ổ mắt, viêm mí. Khi có triệu chứng sổ mũi, nhức đầu, bệnh nhân dễ bị sưng mí mắt, nề màng tiếp hợp, lồi nhãn cầu, đau nhức mắt…
Thậm chí, mắt người bệnh có thể bị sưng lan cả lên vùng thái dương, viêm dây thần kinh thị giác làm thị lực của người bệnh tự nhiên giảm sút đột ngột, có thể tự phục hồi hoặc để lại những di chứng về sức nhìn.
Ảnh hưởng biến chứng ở tai:
Viêm xoang mãn tính, mủ chảy từ lỗ mũi sau xuống vòm họng luôn đọng lại ở lỗ vòi tai, khi khịt khạc mủ qua lỗ vời tai lên hòm tia nền gây viêm tai giữa. Đặc biệt, ống vòi tai của trẻ nhỏ ngắn, rộng, lại nằm ngang hơn so với người lớn nên mủ, dịch lại càng dễ xâm nhập vào hòm tai. Viêm tai giữa có thể ở hai dạng, viêm tai giữa cấp mủ và viêm tai giữa ứ dịch, nếu không được phát hiện kịp thời có thể dẫn tới thủng màng nhĩ, điếc…
Ảnh hưởng đau nhức về xương:
Biến chứng thường gặp nhất là viêm cốt thùy xương trán hay xương hàm trên do viêm tắc mạch máu ở xương. Bệnh bắt nguồn từ xương trán, rồi lan dần ra xương thái dương và xương đỉnh. Biểu hiện bệnh là: gây đau nhức trán tại một điểm nào đó, vừng xương trán bị sưng tấy và tạo thành áp-xe mũi.
U lành thanh quản:
Viêm xoang gây nên việc hình thành u lành trong thanh quản, tuy là u lành nhưng nếu để bệnh kéo dài thì sẽ bị khàn giọng hoặc mất tiếng.
Phòng ngừa bệnh viêm xoang
Để phòng ngừa bệnh Viêm xoang hiệu quả, chúng ta cần lưu ý một số điểm sau:
1. Đeo khẩu trang trước khi ra đường và làm công việc gặp nhiều bụi bặm. Giữ môi trường xung quanh luôn sạch sẽ, tránh xa khói bụi, chất thải, khói thuốc lá...
2. Tránh hít luồng không khí lạnh, khô: Không nên để mũi đối diện trực tiếp với luồng gió của máy lạnh hoặc máy quạt khi nằm ngủ, hoặc khi ngồi làm việc. Máy lạnh nên để 27-28 độ là phù hợp. Những trường hợp thay đổi đột ngột từ quá nóng sang quá lạnh hoặc ngược lại đều có thể làm tổn thương niêm mạc mũi xoang. Cần giữ ấm khi đi ngoài trời lạnh, trời mưa, đặc biệt với những ai phải làm việc quá khuya hoặc dậy quá sớm vì đây là những thời điểm dễ bị cảm và chuyển thành viêm mũi xoang.
3. Khi tắm hoặc đi bơi, nếu bị nước vào tai hoặc mũi cần biết cách để cho nước ra ngoài, ví dụ nước vào tai thi có thể nghiêng đầu nhảy để nước ra ngoài sau đó lấy tăm bông lau khô. Nếu nước vào mũi thì không được xì cả 2 mũi liền, làm như vậy nước càng dễ vào trong, hãy lấy 1 tay bịt một bên lại và xì lần lượt từng bên một, nước sẽ bị xì ra ngoài mà không gây tổn thương cho mũi. Hiện nay một số bể bơi ở thành phố vệ sinh kém khi chúng ta di tắm phải cẩn thận tránh để nước vào xoang, dễ gây viêm xoang.
4. Vệ sinh mũi thường xuyên với dung dịch nước biển.
5. Tránh stress: Khi làm việc quá sức, lo lắng nhiều, hệ miễn dịch của cơ thể suy yếu rất dễ bị nhiễm trùng, trong đó mũi xoang dễ bị nhiễm nhất vì là cơ quan lọc không khí trước khi đưa vào cơ thể.
6. Bệnh có thể lây lan, vì vậy không dùng chung vật dụng cá nhân với người bị viêm xoang.
7. Khi có các triệu chứng ban đầu như hắt hơi, chảy nước mũi, tắc mũi, cần được điều trị ngay tránh trường hợp để biến thái thành bệnh viêm xoang.
Lan Ngọc
Theo tạp chí Sống Khỏe
Chủ đề liên quan: