Cây xà sàng còn có tên cây giần sàng, xà túc, xà mễ. Là cây mọc hoang, hạt được phơi khô để dùng làm Thu*c. Thành phần hóa học có tinh dầu, các chất I.pinen, camphen và bocnylisovalerianat. Chất ostola tinh thể không màu C15H10O3. Chất dầu màu đèn xanh, các axit béo no không no.
Theo Đông y, xà sàng tử có vị cay đắng, tính bình (có sách ghi ôn), hơi có độc vào 2 kinh thận và tam tiêu. Tác dụng cường dương ích thận, khu phong, táo thấp. Dùng để chữa liệt dương, phụ nữ tử cung lạnh khó thụ thai, khí hư bạch đới. Liều dùng 4 - 12g dạng Thu*c sắc, dùng riêng hoặc phối hợp các vị Thu*c khác.
Ngũ tử hoàn: ích trí nhân, cửu tử (sao), tiểu hồi hương (sao), thỏ ty tử (chưng rượu), xà sàng tử (bỏ vỏ, sao). Các vị Thu*c lượng bằng nhau, tán thành bột, trộn với rượu làm hoàn. Mỗi lần uống 12g với rượu ấm. Công dụng: ôn bổ thận dương, cố tinh, chỉ di, trị tiểu nhiều, tiểu không tự chủ, tiểu đục.
Phụ tử hoàn: xà sàng tử 80g, chung nhũ phấn 80g, phụ tử (nướng, bỏ vỏ, cuống) 80g, thỏ ty tử (ngâm rượu 3 ngày) 80g, lộc nhung (bỏ lông, rửa giấm, nướng hơi vàng) 40g, nhục thung dung (tẩm rượu, bỏ vỏ, nướng khô) 80g. Các vị Thu*c tán bột, trộn với mật làm hoàn. Mỗi lần uống 12g với rượu ấm. Tác dụng: ôn bổ thận dương, trị thận tạng suy yếu, dương muốn tuyệt, tay chân rất lạnh.
Thạch chung nhũ hoàn: thạch chung nhũ 30g, thỏ ty tử (tẩy rượu) 30g, xà sàng tử (sấy khô) 30g, ô đầu (nướng, bỏ vỏ, núm) 30g, tỷ giải 30g, hoàng kỳ 30g, tục đoạn 30g, ngũ vị tử (sao) 30g. Các vị Thu*c tán thành bột, trộn với rượu hồ làm viên. Ngày uống 16 - 30g với rượu. Tác dụng: bổ thận, làm mạnh lưng, mạnh xương, trị thận bị hư tổn, xương yếu, đứng ngồi không có sức, hụt hơi, lưng và cột sống đau.
Nhục thung dung tán: lộc nhung 80g, thiên hùng 40g, thạch long nhục 40g, chung nhũ phấn 80g, nhục thung dung 80g, viễn chí 40g, thỏ ty tử 60g, tục đoạn 40g, xà sàng tử 40g. Các vị Thu*c tán thành bột. Mỗi lần dùng 8g, uống với rượu ấm. Tác dụng: bổ thận, tráng dương, ích tinh, trị thận hư tổn, tinh khí suy, liệt dương.
Chủ đề liên quan:
bổ thận