Nếu lên một số tỉnh vùng cao tây bắc bạn sẽ vô cùng ấn tượng trước các món ẩm thực của đồng bào thái, trong đó có món cá nướng, còn gọi là “pa tỉnh tộp”‘
Đây là một món ăn truyền thống, độc đáo, thơm ngon, bổ dưỡng lại rất lạ miệng với thực khách. để chế biến được món ăn này, ngoài cá tươi bạn phải có đầy đủ gia vị đặc trưng như: mắc khén (một loại hạt đặc trưng cho vùng tây bắc, giống như hạt tiêu ở vùng xuôi), gừng, xả, ớt tươi, rau mùi, rau thơm, hành tươi, húng…
Cá sau khi làm sạch để nguyên nội tạng bỏ mật (nên mổ ở lưng cá vì như thế cá sẽ dẽ gập đôi khi nướng và gia vị sẽ thấm đều quanh bụng), nhồi vào bụng cá các loại gia vị rồi gập đôi lại. Cách ướp cá cũng là bí quyết riêng của người dân Tây Bắc để cá có mùi vị đặc biệt hơn. Món cá nướng này không dùng riềng mẻ hay nghệ nhiều vì chính những gia vị đó sẽ làm át đi vị tươi ngon của cá.
Sau khi ướp gia vị khoảng 5-10 phút, con cá sau đó được gập đôi lại theo chiều ngang, dùng que nướng bằng tre tươi hoặc vỉ nướng và nướng trên than hoa. Khi nhồi gia vị vào bụng cá nướng trên than hoa sẽ tỏa mùi thơm ngấm đều vào cá. Vị thơm của mắc khén, vị cay nồng nàn của ớt, vị đậm đà của muối, vị thơm ngậy của cá nướng hòa với mùi thơm của rau rừng…tất cả tạo nên một hương vị rất riêng, rất hấp dẫn. Từng thớ thịt cá trắng ngà quện với gia vị dậy mùi thơm phức, nếm thử một miếng cũng cảm nhận được độ ngon, ngọt và đậm đà.
Trước kia, người ta dùng cây tre bương dày, tươi càng tốt, chẻ thành đôi hoặc ba, bốn chạc để kẹp con cá cho chắc chắn, sau đó nướng cá trên than hoa. Mùi thơm của cá quyện mùi thơm của gia vị tẩm ướp thơm nức.
Pa pỉnh tộp được người thái dùng với xôi nếp, chẳm chéo. ngoài ra từ cá, người thái còn chế biến nhiều món ăn khác nhau, đặc trưng và ngon: cá hấp trong chõ gỗ, người thái gọi là cá mọ. món “pa giảng” là cá hun khói.
Gắn bó mật thiết với rừng núi, sông suối, đồng ruộng, người Thái thường tận dụng các sản vật tự nhiên sẵn có để cải thiện bữa ăn gia đình. Ngoài pa pỉnh tộp còn có món rêu đá cũng rất đặc biệt. Thường mọc ở các sông, suối, bám vào các hòn đá. Người Thái đi hái lúc rêu còn non, sau đó rửa sạch, phơi khô, đập ra để dành ăn dần. Có nhiều món nấu từ rêu đá nhưng người Thái thường ăn nhất là món “cay pho”. Rêu đá khô đem rửa sạch cho hết sạn, sau đó thái ngắn rồi đựng trong lá chuối. Cho thêm hành, rau thơm, gừng, sả, ớt, muối, rưới chút mỡ nước trộn đều, sau đó gói lại và đem nướng chín.
Nếu lên vùng cao tây bắc, đừng quên thưởng thức các món ăn của đồng bào dân tộc thái, chắc chắn bạn sẽ có những dư vị thật khó quên.