Dân gian có câu: “Nam bất thiểu trần bì, nữ bất ly hương phụ” để thấy vai trò của hương phụ với phụ nữ trong trị bệnh. Hương phụ còn có tên sa thảo, củ gấu.
Theo Đông y,
hương phụ vị cay, hơi đắng, ngọt; tính bình. Vào kinh can và tam tiêu. Có tác dụng thông lợi gan, lý khí, khai uất điều kinh, giảm đau, kiện vị. Dưới đây xin giới thiệu một số món ăn, bài Thuốc có
hương phụ chữa bệnh của chị em rất hiệu quả.
hương phụ làm Thuốc:
Khai uất, điều kinh:
hương phụ chia làm 4 phần, ngâm riêng mỗi phần với muối, giấm, rượu, nước tiểu trẻ em. Sao khô, nghiền thành bột mịn làm hoàn. Dùng khi tinh thần uất ức gây nên kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, vú trướng đau.
hương phụ tứ chế 20g, lá ngải 20g, trần bì 20g, nguyệt quý hoa 2 đóa. Sắc uống. Trị đau bụng kinh.
hương phụ tứ chế 30g, ích mẫu thảo 12g. Sắc uống. Trị đau bụng kinh.
Hành khí, giảm đau: dùng khi dạ dày, sườn bụng đau do khí trệ, nhất là khi ngực sườn đầy tức, khó chịu do khí trệ, gan uất gây nên.
Thang Tiểu ô trầm:
hương phụ 8g, ô dược 12g, cam thảo 4g. Sắc uống. Trị ngực bụng trướng đau.
Hoàn lương phụ:
hương phụ 12g, cao lương khương 12g. Sắc uống. Trị đau dạ dày do lạnh. Hoặc
hương phụ 12g, diên hồ sách 8g. Sắc uống. Trị ngực sườn trướng đau.
Kiện vị, tiêu thực:
hương phụ 8g, sa nhân 4g, mộc hương 6g, hậu phác 12g, hoắc hương 8g, bạch truật 12g, trần bì 12g, phục linh 12g, bán hạ 12g, cam thảo 4g, gừng sống 12g, đại táo 5 quả. Sắc uống. Trị tỳ vị hư nhược, tiêu hóa kém gây nôn, tiêu chảy, bụng trướng đau.
Món ăn chữa bệnh có hương phụ
Canh bí đao hương phụ: bí đao 500g, hương phụ 12g. Bí đao gọt vỏ thái lát cùng hương phụ đem nấu canh thêm gia vị thích hợp. Ăn ngày 1 lần, liên tục 5 - 10 ngày. Dùng cho trường hợp nhiễm độc thai nghén, phù nề.
Thịt bò hầm ngải cứu, hương phụ: thịt bò 250g, ngải cứu 12g, diên hồ sách 12g, hương phụ 10g. Thịt bò làm sạch thái lát. Ba thứ dược liệu cho vào túi vải xô; thêm gừng tươi 20g gọt vỏ ngoài, đập giập. Tất cả cho vào nồi thêm nước, đun nhỏ lửa cho chín nhừ, bỏ túi bã Thuốc, thêm gia vị thích hợp. Ăn trong ngày, liên tục 5 - 7 ngày. Dùng cho các trường hợp rối loạn kinh nguyệt, kinh kéo dài 5 - 7 ngày hoặc 10 ngày, lượng ít, đau bụng dưới.
Rượu hương phụ: hương phụ chế 30g, rượu trắng 500ml, ngâm sau 7 ngày, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 30ml. Dùng cho các trường hợp đau tức khoang liên sườn, vùng chậu hông.
hương phụ tán: hương phụ sao qua tán mịn, mỗi lần uống 6g với nước cháo hoặc nước hồ nếp. Dùng cho các trường hợp rong kinh, trĩ bị chảy máu rỉ rả.
hương phụ 6g, hải tảo 3g, hương phụ tán mịn cho trong rượu để nóng trên bếp. Uống hương phụ tán và ăn hải tảo. Dùng cho các trường hợp đầy bụng trướng hơi bán tắc.
Kiêng kỵ: Người âm hư huyết nhiệt cần thận trọng khi sử dụng.
TS. Nguyễn Đức Quang