Theo một kế hoạch sơ bộ do Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ đề xuất hồi mùa xuân năm nay, các nhân viên y tế, sau đó đến những người có bệnh nền và người già sẽ được ưu tiên tiêm vắc-xin COVID-19 (khi có) trước.
CDC Mỹ vẫn chưa quyết định liệu đối tượng tiếp theo có nên là người da đen và người gốc Latin – các nhóm chịu nhiều ảnh hưởng, nguy cơ từ dịch COVID-19 - hay không. Tuy nhiên, bên cạnh các nhân viên y tế và những người có bệnh nền thì cũng cần lưu tâm đến một số nhóm đối tượng khác cũng rất cần được tiêm ngừa như: tài xế xe buýt, tài xế tàu điện, giáo viên,…
Khi số ca nhiễm virus nCoV vẫn chưa có dấu hiệu khả quan hơn thì nhu cầu về Thu*c điều trị và máy thở tăng lên là điều cần tính đến. Các cơ quan chức năng cần có một hệ thống phân phối chúng đảm báo sự công bằng trong xã hội.
Một giải pháp đang thu hút được sự chú ý từ các chuyên gia y tế công cộng tại Mỹ là sử dụng hình thức xổ số có ưu tiên vì cách này giúp mọi người cơ hội bình đẳng trong việc tiếp cận với Thu*c và vật tư y tế.
Các bác sĩ và chuyên gia tiến hành xếp hạng bệnh nhân, họ sẽ quyết định nhóm đối tượng nào sẽ được ưu tiên và ở mức độ nào. Chẳng hạn như những người ở tuyến đầu chống dịch sẽ được cân nhắc ưu tiên hơn những bệnh nhân nặng khó có hy vọng cứu chữa.
Mục tiêu của biện pháp này là nhằm ngăn chặn sự phân phối hỗn loạn hoặc không công bằng sự điều trị hay vắc-xin khi không đủ số lượng cung cấp cho nhiều nơi. Hệ thống phân phối này đã được sử dụng trong việc phân bổ Thu*c remdesivir, loại Thu*c đầu tiên được chứng minh có hiệu quả chống lại virus nCoV.
"Đây là một điều rất mới", bác sĩ Douglas White, phó chủ tịch của khoa hồi sức tích cực tại Đại học Pittsburgh nói, vị này đã sử dụng hình thức xổ số có ưu tiên vào tháng trước để phân phối Thu*c remdesivir. Các bệnh nhân đã chấp nhận kết quả, ngay cả khi họ không may mắn khi xổ số và bị từ chối cung cấp Thu*c, ông cho biết thêm.
"Tôi nghĩ rằng đó là bởi vì chúng tôi rất minh bạch về lý do và khuôn khổ đạo đức áp dụng cho tất cả những người đến bệnh viện, cho dù đó là giám đốc bệnh viện hay người vô gia cư", bác sĩ này cho hay.
Để phân bổ Thu*c, các bác sĩ ở thành phố Pittsburg đã quyết định dành sự ưu tiên khi xổ số cho nhân viên y tế và nhân viên y tế khẩn cấp. Các bác sĩ cũng cân nhắc tăng tỷ lệ trúng số cho các trường hợp là những người từ các khu vực khó khăn về kinh tế, người da đen và người gốc Tây Ban Nha.
Những người mắc các bệnh khác và còn ít thời gian sống như bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối, có tỷ lệ trúng số thấp hơn. Hệ thống này không kể đến các yếu tố tuổi tác, chủng tộc, dân tộc, chất lượng cuộc sống, khả năng chi trả hoặc bệnh nhân bị khuyết tật.
Hình thức xổ số bắt đầu được sử dụng vào đầu tháng 6, bác sĩ White cho biết: "Hiện chúng tôi có 64 bệnh nhân. Chúng tôi phải cung cấp Thu*c remdesivir cho họ trong ít nhất hai tuần. Chúng tôi chỉ còn đủ điều trị cho một phần tư số bệnh nhân ấy (16 người)."
Các bác sĩ đã dừng hình thức xổ số trong một thời gian khi các trường hợp nhiễm COVID-19 bắt đầu giảm và nguồn cung Thu*c remdesivir khá đầy đủ. Nhưng vào hôm chủ nhật tuần trước (19/7), các trường hợp mắc COVID-19 tăng trở lại và lượng Thu*c remdesivir chỉ có thể đáp ứng nhu cầu điều trị cho khoảng một nửa số bệnh nhân, bệnh viện buộc phải dùng lại hình thức xổ số.
Bác sĩ Dee Ford, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Y khoa South Carolina và là thành viên của nhóm tư vấn cho sở y tế bang cho biết, xổ số có ưu tiên sẽ được sử dụng ở Nam Carolina nếu số lượng bệnh nhân mắc COVID-19 tăng cao, gây thiếu Thu*c điều trị. Cho đến nay, nguồn cung Thu*c remdesivir của bang này vẫn còn đủ.
Bác sĩ White và các đồng nghiệp của ông đã cân nhắc sử dụng hình thức xổ số có ưu tiên trước khi tình trạng thiếu Thu*c remdesivir bắt đầu. Các chuyên gia khác như bác sĩ Robert Truog, Trường Y Harvard, người đã tìm hiểu về hệ thống này khi ông lo lắng về sự thiếu hụt máy thở vào hồi tháng ba.
Ông này đã tham khảo ý kiến của bác sĩ White, người đã phát triển một hệ thống cho điểm các bệnh nhân mắc COVID-19 tùy thuộc vào khả năng sống sót được dự đoán của họ.
Sau khi bác sĩ Truog và các đồng nghiệp của ông xuất bản một bài báo về phân phối máy thở, ông chia sẻ, "chúng tôi nhận được một cuộc gọi từ một nhà kinh tế tại Viện công nghệ Massachusetts (M.I.T)."
Nhà kinh tế Parag Pathak nói với bác sĩ Truog rằng ông và các nhà kinh tế khác đã dành nhiều năm để suy nghĩ về cách phân bổ nguồn lực và đã phát triển cũng như sử dụng thành công hình thức xổ số có ưu tiên.
Tiến sĩ Pathak ví dụ các hệ thống như vậy được sử dụng để phân bổ các suất nhập học trong các trường bán công có lượng hồ sơ đăng ký vượt mức, ưu tiên cho trẻ em từ các khu phố nhất định.
Nhưng Thu*c remdesivir là một câu chuyện khác, bác sĩ White và tiến sĩ Truog nhận ra rằng: Sự thiếu hụt không chỉ có thể xảy ra mà chúng đã xảy ra.
"Khi tình trạng thiếu Thu*c remdesivir bắt đầu diễn ra, chúng tôi cảm thấy rằng một hệ thống xổ số sẽ là một phương pháp phân bổ tốt hơn nhiều so với một hệ thống tính điểm", bác sĩ White giải thích.
Nhóm của ông và tiến sĩ Truog đã phát triển hình thức xổ số có ưu tiên cho việc phân phối Thu*c remdesivir và các bệnh viện ở thành phố Pittsburgh đã bắt đầu sử dụng.
Họ cũng lưu ý một lợi thế khác của hình thức này là: Xổ số có ưu tiên có thể cho phép các nhà nghiên cứu tìm ra nhóm các bệnh nhân nào đáp ứng tốt nhất với một loại Thu*c hoặc vắc-xin mới.
Đó là bởi vì phân bổ trong một nhóm là ngẫu nhiên. Sự phân phối, trên thực tế là một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên được kiểm soát. Sự khác biệt duy nhất giữa những người trên 60 tuổi đã được điều trị bằng Thu*c và những người không sử dụng là việc tung đồng xu khi xổ số.
Vì lý do đó, kết quả có thể tiết lộ một loại Thu*c hoặc vắc-xin hoạt động tốt như thế nào đối với các nhóm người.
Một thử nghiệm lâm sàng lớn, quy mô liên bang cho thấy Thu*c remdesivir cải thiện đôi chút thời gian phục hồi ở các bệnh nhân nhập viện điều trị. Tuy nhiên, nghiên cứu đó không chỉ ra liệu một số nhóm - như những người trẻ tuổi hơn hoặc được điều trị sớm có hồi phục tốt hơn những người khác khi được dùng loại Thu*c này hay không?
Những dữ liệu này nằm trong hồ sơ sức khỏe điện tử của các bệnh nhân. Các bệnh tham gia xổ số có ưu tiên sẽ có thể dễ dàng xác định xem những đối tượng nào có hoặc không đáp ứng với Thu*c remdesivir.
Hình thức xổ số có ưu tiên cũng có thể áp dụng cho việc phân phối vắc-xin. Nhưng việc thu thập dữ liệu sẽ phức tạp hơn, bởi việc phân phối vắc-xin có thể liên quan đến hàng chục triệu người.
Tuy nhiên, về nguyên tắc, dữ liệu xổ số cho việc phân phối vắc-xin có thể hữu ích như dữ liệu thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên, bác sĩ Pathak nói.
"Chúng tôi muốn mọi người suy nghĩ kỹ trước về cách phân bổ vắc-xin. Không có cách nào để chúng ta có thể tiêm vắc-xin cho tất cả mọi người, vì vậy chúng ta phải suy nghĩ về sự công bằng và đạo đức trong xã hội", ông Pathak bày tỏ.
Nguồn: NYT