Đái tháo đường (ĐTĐ) là căn bệnh ngày càng phổ biến và các biến chứng của ĐTĐ, nhất là các biến chứng tim mạch, là những nguyên nhân gây Tu vong hàng đầu ở người cao tuổi. Chẩn đoán và điều trị ĐTĐ ở người cao tuổi có nhiều khó khăn so với những người trẻ tuổi vì vậy cả bệnh nhân và gia đình phải có hiểu biết rõ ràng về căn bệnh này.
Đái tháo đường (ĐTĐ)
là căn bệnh ngày càng phổ biến và các biến chứng của ĐTĐ, nhất là các biến
chứng tim mạch, là những nguyên nhân gây Tu vong hàng đầu ở người cao tuổi. Chẩn
đoán và điều trị ĐTĐ ở người cao tuổi có nhiều khó khăn so với những người trẻ
tuổi vì vậy cả bệnh nhân và gia đình phải có hiểu biết rõ ràng về căn bệnh này.
Người cao tuổi là yếu tố nguy cơ đặc biệt
Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tỉ lệ mắc bệnh ĐTĐ cũng
như rối loạn dung nạp glucose như tuổi, giới, chủng tộc, quốc gia, tình trạng
kinh tế xã hội, lối sống và béo phì… trong đó tuổi là một yếu tố rất quan
trọng.
Tại Việt Nam, nghiên cứu dịch tễ bệnh ĐTĐ tại 4 thành phố
lớn năm 2003 cho kết quả tỉ lệ mắc ĐTĐ ở nhóm người dưới 35 tuổi là 0,9% còn ở
nhóm 45 - 54 tuổi là 6,5% và ở nhóm 55 - 64 tuổi cao tới 10,3%. Đồng thời
nghiên cứu này cũng đã chứng minh tuổi cao là một yếu tố nguy cơ đặc biệt, có
liên quan chặt chẽ với bệnh ĐTĐ.
Các nguyên nhân làm tăng tỉ lệ mắc ĐTĐ ở những người cao
tuổi là những thay đổi về chuyển hóa glucose, do rối loạn tiết insulin và kháng
insulin tăng lên theo tuổi, do người cao tuổi thường phải dùng nhiều loại Thu*c
có ảnh hưởng đến đường máu, do lối sống tĩnh tại ít hoạt động và do họ thường
có béo phì hoặc thừa cân.
Những điểm khác khi điều trị cho người cao tuổi
Ngoài những nguyên tắc điều trị ĐTĐ nói chung, khi điều trị
bệnh ĐTĐ ở người cao tuổi cần lưu ý thêm những điểm sau:
- Các biện pháp điều trị không dùng Thu*c như thay đổi chế
độ ăn, tập thể dục đều đặn, phấn đấu giảm cân… cần phải được áp dụng đầu tiên
và liên tục.
- Mục tiêu điều trị ĐTĐ ở người cao tuổi là nhằm làm giảm
các triệu chứng của đường máu cao (như mệt, khát nước nhiều, đái nhiều…), phòng
ngừa nguy cơ bị nhiễm trùng và các biến chứng cấp tính như hôn mê do đường máu
quá cao.
- Mức đường máu cần đạt được ở những người cao tuổi có thể
cao hơn những người trẻ tuổi, cụ thể là đường máu trước bữa ăn sáng là 6 -
8mmol/l, và đường máu sau ăn 2 giờ là 7 - 11mmol/l.
- Hậu quả của biến chứng hạ đường máu ở các bệnh nhân cao
tuổi là cực kỳ nghiêm trọng và thường để lại nhiều di chứng thần kinh nặng nề.
- Khi mới bắt đầu điều trị bằng Thu*c, các bệnh nhân ĐTĐ cao
tuổi phải kiểm tra đường máu thường xuyên cả trước, sau bữa ăn và có thể cả
trước lúc đi ngủ… ngay cả khi bệnh nhân không hề có biểu hiện bị hạ đường máu.
Nhìn chung các bệnh nhân cao tuổi có thể dùng được hầu hết
các loại Thu*c điều trị hạ đường máu tuy nhiên bắt buộc phải khám bệnh kỹ lưỡng
và làm các xét nghiệm đánh giá đầy đủ chức năng gan, thận, tim… trước khi quyết
định điều trị.
Phải tuyệt đối tuân thủ những chống chỉ của các nhóm Thu*c
điều trị bệnh ĐTĐ. Không nên điều trị cho các bệnh nhân ĐTĐ cao tuổi bằng các
Thu*c nhóm sulfonylurea hay gây hạ đường máu như chlopropamide hay
glibenclamide.
Trong nhiều trường hợp, việc
kiểm soát đường máu">
kiểm soát đường máu ở người cao
tuổi có thể rất khó khăn, phức tạp do người bệnh thường phải điều trị đồng thời
một số Thu*c khác như lợi tiểu thiazide như Hypothiazide (do có tăng huyết áp hoặc
suy tim), nội tiết tố tuyến giáp như Levothyroxin (do có suy giáp),
corticosteroid như prednisolone (do bị bệnh viêm khớp, bệnh phổi mạn tính)… là
những Thu*c có khả năng làm tăng đường máu.
- Khi điều trị bằng insulin thì có nhiều trường hợp chỉ cần tiêm
1 mũi/ngày là đủ, thay vì phải tiêm 2 - 4 mũi/ngày như các bệnh nhân trẻ tuổi.
- Và cuối cùng, phải luôn cố gắng
kiểm soát thật tốt các
bệnh, các yếu tố nguy cơ khác như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, hút Thu*c lá…
Luôn nhớ rằng chúng ta phải điều trị bệnh ĐTĐ chứ không phải là điều trị kiểm
soát đường máu đơn thuần.
BS. Quý Nhân