Nhận biết và kiểm soát viêm da tiếp xúc

Có 2 loại viêm da tiếp xúc (vdtx), đó là: vdtx kích ứng và vdtx dị ứng.

vdtx kích ứng: vdtx kích ứng xảy ra khi da tiếp xúc trực tiếp với chất kích thích vật lý, cơ học hoặc hóa học làm tổn thương hàng rào da. vdtx kích ứng thường ảnh hưởng đến bàn tay. các chất kích thích là những chất có thể gây ra tình trạng viêm ở những người nếu họ tiếp xúc đủ lâu và với nồng độ đủ mạnh: nước: bàn tay ngâm trong nước thời gian, nước vôi hoặc nước chứa nhiều clo. chất tẩy rửa: nước rửa chén, xà phòng, nước tẩy... dung môi: xăng, dầu, aceton và các hóa chất khác.

Ngoài ra, các chất như acid, kiềm, xi măng, các loại bột, bụi, đất và một số loại cây (mao lương, hải quỳ, mù tạt...) cũng có thể gây VDTX kích ứng.

Nếu tiếp xúc với chất kích thích mạnh, viêm da có thể xuất hiện sớm và tiến triển nhanh chóng. tuy nhiên, viêm da cũng có thể tiến triển nếu chất kích thích yếu được lặp đi lặp lại nhiều lần. bên cạnh đó, những người có làn da khô, da trắng hoặc sáng màu là những người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

hình ảnh viêm da tiếp xúc.

vdtx dị ứng: vvdtx dị ứng xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng với một chất gây dị ứng. chỉ cần một lượng nhỏ chất gây dị ứng tiếp xúc với da cũng có thể gây phát ban trên da.

Các chất gây VDTX dị ứng thường gặp bao gồm:

Nikel - là một kim loại được sử dụng nhiều để làm đồ trang sức, đinh tán khuy quần áo, dây đai áo ngực...

Cobalt - được sử dụng để chế tạo một số đồ trang sức. Crom - Đây là kim loại được dùng trong sản xuất xi măng.

Mỹ phẩm - đặc biệt là nước hoa, Thu*c nhuộm tóc, chất bảo quản và các loại sơn móng tay.

Các chất phụ gia - thường dùng cho đồ da và cao su trong giày dép, quần áo...

Chất bảo quản - trong các loại kem và Thu*c mỡ.

Cây cảnh - nguyên nhân phổ biến nhất là hoa cúc, hoa hướng dương, hoa thủy tiên vàng, hoa tulip và các loại cây cỏ có màu vàng hoặc hồng. VDTX dị ứng cũng có thể do một số loại Thu*c, bao gồm cả kem steroid, các loại kem kháng sinh và các loại chất tẩy rửa. Đôi khi nguyên nhân không rõ ràng và cần xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân.

Cách nhận biết

vdtx kích ứng: da bị tổn thương thường đỏ, nóng rát, ngứa và đau nhức. triệu chứng thường xuất hiện trong vòng 48 giờ sau khi tiếp xúc với các chất kích thích, chất kích thích mạnh có thể tạo ra phản ứng ngay lập tức trong khi chất kích thích nhẹ cần có thời gian tiếp xúc lâu hơn hoặc phải lặp đi lặp lại mới có thể gây ra phản ứng kích thích. các triệu chứng trên chỉ xảy ra ở vùng da tiếp xúc với chất kích thích.

vdtx dị ứng: biểu hiện chính của da bị tổn thương là đỏ và ngứa. trường hợp nặng có thể có chảy dịch rỉ viêm. tổn thương có thể lan rộng cả ra ngoài vùng da tiếp xúc với chất gây dị ứng. thông thường, triệu chứng xuất hiện sau nhiều giờ, thậm chí nhiều ngày sau khi mẫn cảm với chất gây dị ứng. tổn thương da chủ yếu là nơi tiếp xúc, tuy nhiên, bởi đây là dị ứng thực sự nên các vùng da khác không tiếp xúc với chất gây dị ứng cũng có thể bị tổn thương.

Điều trị viêm da tiếp xúc

Vdtx thường tự khỏi trong vòng 2 - 4 tuần sau khi các chất gây viêm da được loại bỏ, tuy nhiên có một số trường hợp thời gian có thể kéo dài hơn. việc trước tiên trong điều trị vdtx là tránh tiếp xúc với chất gây kích thích hoặc dị ứng. dưỡng ẩm: thay thế xà phòng đang dùng bằng loại an toàn và dịu nhẹ cho da; steroid tại chỗ: các loại kem bôi và mỡ có chứa steroid có tác dụng chống viêm cho da. mỗi loại steroid có tên gọi và độ mạnh khác nhau, do đó mỗi loại được chỉ định tùy thuộc các vùng da khác nhau và mức độ nặng của các tổn thương; steroid tại chỗ thường được dùng 1-2 lần trong ngày với lớp mỏng trên vùng da bị tổn thương cho đến khi da hết viêm. nên chờ ít nhất 30 phút sau khi sử dụng kem dưỡng ẩm mới bôi kem steroid. sử dụng steroid tại chỗ ngắn ngày (dưới 4 tuần) thường an toàn. trong những trường hợp viêm da nặng, steroid đường uống thời gian ngắn có thể được chỉ định để kiểm soát triệu chứng. sử dụng kháng sinh trong trường hợp có bội nhiễm. không nên sử dụng các Thu*c kháng histamin bôi vì bản thân chúng có thể gây vdtx.

BS. Nguyễn Như Nguyệt