Những người chữa bệnh các máy cắt hỏng

Anh Mai Thanh Tuyên đang kiểm tra lại máy cắt Recloser sau khi được sửa chữa - Ảnh: T.T

Máy cắt recloser (gọi là máy cắt tự động đóng lại) được sử dụng để tăng cường năng lực và độ tin cậy cung cấp điện cho hệ thống phân phối lưới điện ở cấp điện áp 38kv. việc khắc phục sự cố trên lưới điện nhanh hay chậm phụ thuộc vào máy cắt recloser để đóng - cắt điện kịp thời, đúng vị trí và bảo vệ đường dây.

Gian nan việc sửa máy cắt

Ở địa bàn công ty điện lực (pc) quảng nam phụ trách rộng lớn, trải dài từ đồng bằng lên núi cao ở 18 thành phố, huyện thị với hàng ngàn kilômet đường dây điện thì sự cố điện xảy ra như cơm bữa. khi có sự cố thì việc khắc phục phụ thuộc vào máy cắt recloser nhưng loại máy cắt này hồi những năm 2013 - 2014 đều nhập từ nước ngoài và bị hỏng thì sửa chữa vô cùng gian nan, còn nếu nhập về thì kinh phí lớn và thời gian mất hàng tháng, việc cung cấp điện cho người dân, doanh nghiệp khu vực đó bị gián đoạn.

Trước tình thế cấp bách phải khắc phục nhanh chóng máy cắt recloser hiệu nulec n38 (nhà chế tạo australia) bị sự cố để đưa vào hoạt động, kỹ sư điện mai thanh tuyên (hiện là đội trưởng đội sửa chữa thí nghiệm, xí nghiệp dịch vụ điện lực quảng nam thuộc công ty dịch vụ điện lực miền trung) cùng công nhân nguyễn thanh tịnh nhiều tháng liền đánh vật, ăn ngủ để tìm kiếm, khắc phục sự cố máy cắt này.

Đội ngũ kỹ thuật điện kiểm tra máy cắt Recloser trước khi đưa vào vận hành - Ảnh: T.T

Theo anh Mai Thanh Tuyên, lúc đó loại máy cắt Recloser được lắp trên lưới điện Quảng Nam và cả nước lên đến hàng ngàn chiếc, nhưng mỗi khi xảy ra sự cố đều phải thay máy cắt khác mà không sửa chữa được. Máy cắt loại Nulec N38 này tuy có nhiều ưu điểm trong vận hành nhưng có nhược điểm là không cho mở ra để sửa chữa dù lỗi đơn giản. Còn muốn sửa chữa phải gửi tài liệu, văn bản về nhà chế tạo ở nước ngoài, trong nước lại chưa có nơi nào khắc phục được sự cố này.

Anh Tuyên cùng anh Tịnh mày mò tài liệu, cách hoạt động, nghiên cứu, phân tích, tìm hiểu và thử nghiệm, họ nhận thấy có thể cải tiến, phục hồi và thay thế bằng vật tư, vật liệu hiện có trên thị trường trong nước mà vẫn đảm bảo các thông số kỹ thuật. Từ đó sáng kiến Gia công, lắp mới bộ nạp khí SF6 phục hồi thân máy cắt Recloser Nulec N38 dần hoàn thiện và trình lên lãnh đạo công ty đồng ý.

Vận hành an toàn, giá rẻ

Anh Tuyên kể loại thân máy cắt này có cấu tạo đặc biệt là các chi tiết, khâu truyền động được gắn cố định trong thùng kim loại inox hàn bịt kín, chứa khí cách điện SF6 áp suất thấp, không có chỗ nào có thể mở để kiểm tra sửa chữa. Van dùng để xả, nạp khí SF6 trên thân máy là loại đặc chủng không thể kết nối với thiết bị xả, nạp khí hiện có.

Để phục hồi thân máy cắt, anh Tuyên cùng đồng nghiệp tiến hành khâu đầu tiên là xả, thu hồi khí SF6 theo quy trình. Đồng thời xác định vị trí thích hợp để cắt mở vỏ thùng sao cho các mạt kim loại không bị văng, bắn làm ảnh hưởng đến cách điện và kết cấu cơ khí bên trong. Dùng máy cắt và cưa sắt cắt mở một lỗ có diện tích vừa đủ để đưa tay và dụng cụ vào kiểm tra, sửa chữa. Tiếp đến anh Tuyên tiến hành sửa chữa, thay thế công tắc hành trình, hiệu chỉnh cơ cấu truyền động cơ khí, gia công, chế tạo mới đầu van nạp khí SF6 gắn trên tấm mặt bích.

Khâu quan trọng là triển khai các công đoạn gia công, chế tạo mới bộ nối trung gian để hút chân không và nạp lại khí SF6 vào thân máy cắt. Cải tiến, áp dụng máy hút chân không trong điện lạnh vào việc hút chân không cho máy cắt Recloser. Hút đến độ chân không kỹ thuật đạt yêu cầu, tiến hành nạp khí SF6 theo quy trình, nạp đến áp suất định mức chuẩn của nhà chế tạo quy định.

Anh Tuyên cùng đồng nghiệp đo lượng khí cách điện SF6 trong máy cắt điện sau khi được sửa chữa - Ảnh: T.T

Thân máy cắt sau khi sửa chữa đã hoàn thiện các thông số và yêu cầu kỹ thuật phải đảm bảo tương đương các thông số và yêu cầu kỹ thuật của nhà sản xuất như: chịu áp lực trong bình kín, chống nước xâm nhập, chịu tia cực tím, hệ số giãn nở của vật liệu chịu được sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ môi trường…

Niềm vui của lãnh đạo công ty và anh Tuyên vỡ òa khi máy cắt RecloserNulec N38 sau phục hồi hoàn toàn đáp ứng các yêu cầu về an toàn và vận hành tại các máy cắt trung thế. Giá thành sau phục hồi rẻ hơn nhiều so với mua một thân máy cắt mới ngoại nhập, nhanh chóng có máy đưa vào sử dụng để khắc phục sự cố, triển khai áp dụng cho các đơn vị có loại máy cắt tương tự và mở rộng sửa chữa các dòng máy cắt khác.

Ông Lê Hữu Danh, giám đốc Công ty dịch vụ Điện lực miền Trung, cho hay, ưu điểm của giải pháp này là không gây ảnh hưởng xấu đến môi trường, không làm thay đổi hay ảnh hưởng đến cấu tạo bên trong máy cắt. Mặt khác, nó khai thác sử dụng các vật tư, vật liệu hiện có trên thị trường. Lại gia công, chế tạo đơn giản, kích thước nhỏ gọn, thao tác dễ thực hiện nên hoàn toàn chủ động trong việc sửa chữa, khắc phục kịp thời sự cố. Đáp ứng được yêu cầu sản xuất của công ty và áp dụng rộng rãi tại các đơn vị thuộc Tổng công ty Điện lực miền Trung.

Theo tính toán, nếu mua 1 máy cắt mới cùng loại khoảng 335 triệu đồng. các thành viên chỉ bỏ ra 9,5 triệu đồng để sửa chữa phục hồi, giá trị làm lợi mang lại khá lớn, gần ngang bằng với máy mới. giải pháp này được ban tổ chức trao giải khuyến khích giải thưởng sáng tạo khoa học công nghệ việt nam (vifotec) 2018.

VIỆT HÙNG