Vào dịp cuối năm, chúng ta thường tổ chức cải tang mộ phần, sửa sang lại mộ cũ, quy tập mồ mả đặt dải dác các nơi về một nghĩa trang gia đình dòng họ hoặc một nơi mới.
Một đời người khi từ trần để về với Ông Bà, mấy chục năm người ta sống trong căn nhà ...biệt thự.....so với thiên thu an nghỉ dưới phần Mộ thì chỉ là một khoảng thời gian quá ngắn ngủi. Người ta có thể có nhiều tài sản, nhà cửa, đất đai v.v nhưng khi mất đi chỉ có mấy mét vuông đất để nắm xương mà thôi, chẳng những thế mà nhà cửa, biệt thự đất cát là của phù du có thể sang nhượng, đổi chác, mua bán chứ phần Mồ, Mả, Lăng mộ của ông bà thì vĩnh viễn không thay đổi được. và người đang sống cũng chịu nhiều ảnh hưởng bởi mồ mả ông bà tổ tiên và người đã khuất.
Nơi an nghỉ cuối cùng là nơi tối quan trọng cho người đã khuất và người đang sống, chính vì như thế nên đã cải táng thì ta hết sức phải cân nhắc chuẩn bị kỹ lưỡng.
A: đối với mả sang cát đã chôn đủ thời gian để cải táng chưa ? "Mộ" Mả đó có kết không hay đã tiêu hết thịt chưa ?"Mộ " Mả kết là mộ đã thụ được Linh Khí của Long mạch, nhận phúc trạch của Âm phần,nên tụ khí lại trong mộ sinh ra kết phát và làm cho con cháu trong dòng họ đó làm ăn thuận lợi,gia đình , dòng họ thuận hòa và mạnh khoẻ phát triển tốt.
Mả chưa tiêu hết thịt là mả chôn tại những khu đất yếm khí nên khó tiêu hoặc những người ch*t bị bệnh khi điều trị tây y dùng nhiều Thu*c và hóa chất nên cũng khó tiêu. hoặc phạm trùng "cả ba trường hợp trên đều không nên dịch chuyển, bốc di dời ngay mà để thêm một thời gian cho tiêu hết "để kiểm tra ta nên nhờ các thầy........... soi xem bằng các phương pháp Cảm xạ, ngoại cảm, cảm nhận trường Khí , bấm ám độn......... có kết phát hay không hoặc đã tiêu hết thịt chưa.Hoặc ta có thể kiểm tra lấy bằng nhiều cách
Để kiểm tra mộ kết có thể quan sát bằng mắt thường sẽ thấy ngôi mộ đó càng ngày càng nở ra do được tích tụ Linh khí của Long mạch, giống như những cái gò thường nổi lên ,hoặc giống như tổ mối đùn "mộ rất chắc chắn và phát hơn chước khi chôn" đấy là do hiện tượng dư khí của Long mạch và âm phần kết phát . Trên các ngôi mộ kết thường cỏ mọc rất nhanh và xanh tốt. Tại Hà Tĩnh, có ngôi mộ kết khi người nhà đi thăm mộ, khi về vứt bỏ những đoạn thân của bó hoa cúc ra ven mộ, vài ngay sau những đoạn thân đó đã mọc ra những cây cúc hết sức tươi tốt. Người xưa cũng dùng phương pháp này để xác định Huyệt kết. họ cắm những cành cây khô vào những cuộc đất nghi có mộ kết, nếu những cành khô đó nẩy mầm xanh tốt thì gần như chắc chằn nơi đó có Huyệt kết. Một quan sát khác nữa là nhìn những viên đá , bia mộ tại Huyệt, nếu mộ kết tức là làm cho những viên đá, bia mộ đó bóng loáng lên như được lau chùi bằng dầu bóng.Khi gặp trường hợp Mộ kết, tốt nhất là để nguyên không được dịch chuyển vì sẽ gây ra vô vàn rắc rối trong cuộc sống của dòng họ. Nếu bắt buộc phải di dời vì lý do nào đó phải có những phương thức của Huyền môn và Phong thủy rất phức tạp mới có thể di dời.Khi mộ kết, thông thường kết từ chân lên tới đầu, cũng có vài ngôi mộ do kết cấu của Long mạch và của mộ sẽ kết theo chiều ngược lại. Có các dạng kết như kết mạng nhện, kết tơ hồng, kết băng, kết chu sa...Có các màu từ xám đến trắng, hồng, đỏ như chu sa là loại mạnh nhất.
A- nếu còn nguyên hình "không phải kết phát" ta nên lắp lại khi đắp lại mộ thì nên làm cho một số lỗ thoáng khí từ ván thiên tới nóc phần ngang mộ "cắm một số cây tre từ ván thiên đến nóc phần ngang mộ khi đắp song mộ thì rút tre ra cho có không khí thông vào mộ " và để sang năm său bốc"
Theo lịch Âm, tháng đủ có 30 ngày, tháng thiếu có 29 ngày. Ta cần phải căn cứ vào 24 tiết khí và nên để ý là đầu tiết khí bao giờ cũng đi liền 2 trực giống nhau, một trực là ngày cuối tháng, một trực là ngày đầu tháng. 12 trực KIẾN - TRỪ - MÃN - BÌNH - ĐỊNH - CHẤP - PHÁ - NGUY - THÀNH - THÂU - KHAI - BẾ, mỗi ngày là một trực. Xem Tuổi và ngày nên chọn theo Tam hợp, Lục hợp, Chi đức hợp, Tứ kiểm hợp. Tránh các ngày Lục xung, Lục hình, Lục hại. Về Ngũ hành nên chọn ngày tương sinh hay bình hòa, tránh chọn ngày tương khắc.
3. Lựa chọn vị trí tốt để đặt mộ.
Sau khi đã chọn lựa xong xuôi thời điểm tiến hành thì việc mà những người trong gia đình cần phải làm đó chính là xem xét và chọn ra một vị trí huyệt đất mới để di dời, chuyển dịch hài cốt. Không phải đất nào cũng an táng hay lập mộ phần vĩnh cửu được cho nên việc tìm ra một huyệt đất vừa thuận về thiên hướng lại vừa hợp với mệnh vong là điều quan trọng không thể làm qua loa cho xong được. Như chúng ta cũng thấy, ngày xưa, với điều kiện đất đai rộng rãi, nhiều diện tích đất không dùng đến nên công việc chọn mô đất cũng khá dễ dàng. Còn trong thời đại ngày nay, nhà cao cửa rộng, cơ sở hạ tầng, đất chật người đông, diện tích đất trống bị thu hẹp lại theo đó diện tích đất dành để lập mộ cũng hạn chế hơn. Ở các địa phương, mỗi gia đình sẽ được bố trí một huyệt đất mới ở cùng nghĩa trang - nơi tiến hành hung táng. Mặt khác, đối với những khu đất mà địa phương an bài không được tốt thì cần phải tiến hành dẫn long tụ khí để tăng thêm nguồn khí lợi, loại bỏ bớt mặt xấu của nó. Trong các gia đình mà có điều kiện, họ sẽ thuê thầy bói huyệt để lựa chọn một khu huyệt mộ ưng ý, tốt nhất cho vong nhân người đã khuất. Hoặc lập thế tụ long tạo trạch đối với vùng đất mà địa phương đã giao cho để xây dựng phần mộ.
Còn đối với các gia đình bình thường, không có điều kiện lựa chọn, phải bắt buộc chôn trong vùng đất được giao thì cần chú ý một số điều sau đây:
- Vùng đất được chọn để tiến hành huyệt mộ phải là nơi đất mới, chưa từng bị đào xới, bới tung hay chưa từng chôn lấp là tốt nhất. Mặt đất bằng phẳng, rắn chắc và tươi tốt sẽ giúp cho khí huyệt dồi dào, tích tụ và dẫn luồng khí tốt. Đối với vùng đồng bằng, đất phải xốp mịn, có mùi thơm và khi đào sâu từ 6 đến 7 cm thì đất phải đặc quánh lại, có màu nâu đậm hay vàng nhạt thì tốt, nếu không cũng phải cùng màu với đất ở khu vực được chọn. Còn đối với vùng núi cao, đất cần có độ mịn màng, màu mỡ nhất định, không được chọn vùng diện tích đất quá khô hay có màu vàng nhạt, như vậy sẽ không tốt.
- Lựa chọn huyệt đào phù hợp. Đó phải là vùng có đất tươi xốp, màu mỡ, mềm mịn, không quá khô cứng, như vậy sẽ tốt cho xương. Trong trường hợp nếu đào lên thấy đáy huyệt có mạch nước ngầm chảy xiết thì tuyệt đối cấm kỵ không được đặt mộ vì rất dễ trôi mất tiểu, mất mộ. Trừ khi xác định được dòng nước này là “tụ huyệt long thủy lộ” thì có thể chấp nhận được. Nếu đào thấy có ít nước thì tốt, nhưng cần chú ý đến dòng chảy của nước không được chảy xiết, hơn nữa, nước phải trong suốt, không đục ngàu, không có mùi hôi tanh hay mùi khó ngửi. Đối với vùng đồng bằng, dưới huyệt chỉ nên có ít nước, có thể chôn cất ngay bên cạnh nhưng tuyệt đối không chôn cất đè lên huyệt cũ.
- Vùng diện tích đất dành cho các khu nghĩa trang - nơi quy lập, chôn cất và xây dựng các ngôi mộ thường xảy ra tình trạng thiếu đất, quá tải trầm trọng gây nên hiện tượng các mộ chen lấn nhau. Khi chọn huyệt cần tránh các mộ xung quanh đã lấn chiếm trước đó để tránh tình trạng mộ đè nên mộ. Khi lập mộ cần tránh việc các mộ khác chọc vào ngay trước phần mộ nơi chôn cất hoặc đâm xuyên vào hai bên mộ. Tốt nhất nên chọn huyệt sao cho bề trước rộng rãi, thoáng đãng lại có hướng nhìn ra ao hồ, sông suối để đón không khí tươi mát, trong lành. Trong trường hợp diện tích đất quá hẹp không đủ để phía trước rộng thoáng thì ít nhất cũng phải chừa ra được một khoảng trống nhỏ trước huyệt.
- Cần phải tiến hành quan sát cẩn thận và kỹ lưỡng toàn bộ hệ thống đường dẫn xung quanh huyệt mộ. Nếu đường đi đâm sang hai bên cũng như đâm thẳng chính diện của huyệt tức chủ yếu về phá bại, tuyệt đối không dùng. Theo đó, đường đi mà theo sát ngay phía sau huyệt mộ cũng không thể sử dụng vì nó chủ về tổn hại, ắt sinh điềm bất lợi. Thông thường, người ta hay chọn huyệt ở những nơi yên tĩnh, thông thoáng, có khoảng cách tương đối so với các đường đi, lối dẫn qua lại quanh khu vực mộ phần.
- Riêng đối với vùng núi non cần phải kiểm tra, thẩm định huyệt theo một số các tiêu chí địa lý đã xác định. Tốt nhất nên chọn huyệt ở những nơi có long hổ hai bên bao bọc, có cao sơn che chắn vững chắc phía sau, trước hướng minh đường thủy tụ.
Tiến hành làm lễ và lựa chọn ngày giờ tốt lành, sau khi chọn được vùng đất có vị trí thích hợp thì có thể bắt đầu tiến hành xây cất cho ngôi mộ.
Trước tiên, tùy theo hoàn cảnh kinh tế của từng gia đình mà chúng ta chọn Tiểu và Quách bằng nhiều vật liệu khác nhau như sành, sứ , xi măng, gỗ.. chuẩn bị bạt che, đèn "ánh sáng" 1 miếng vải đỏ, chậu rửa xương rượu khăn lau ni nông trải để xương rổ to đun nhiều nước vang "ngũ vị hương"........tùy hoàn cảnh và địa phương *nếu các mộ chưa tiêu hết mà để nâu năm rồi phải bốc nên chuẩn bị Thu*c dã thịt để khỏi phải dóc thịt Thu*c có bán tại các nhà tang lễ.
Trước khi tiến hành bốc mộ , người nhà phải có làm một cái lễ tại Gia tiên để trình báo Tổ tiên . Tại nơi bốc hài cốt ngoài nghĩa trang cũng phải có một cái lễ trình Quan Thần Linh sở tại . Thông thường là một bộ đồ Quan Thần Linh ( Áo , mũ , ủng ) , ngựa và 1000 vàng hoa màu đỏ , giấy tiền vàng bạc , trầu cau , rượu , Thu*c , đèn nến , gạo muối . Nhiều nhà còn cúng thên Tam sên ( trứng vịt luộc + Thịt lơn luộc và một nhúm tôm khô bóc vỏ ) , xôi , gà trống luộc nguyên con .... tùy gia cảnh ..
Khi ván Thiên được cậy ra , người ta phải đổ vài chai rượu có nồng độ cao vào quan tài để tảy rửa âm Khí . Sau đó mới tiến hành lấy cốt . Nhiều khi gặp trường hợp hài cốt chưa phân hủy hết , nếu không có Thu*c tiêu thịt thì ta phải dùng xăng đổ vào mộ và đốt cháy thịt còn sót , sau đó phải dùng dao dóc những mảnh thịt còn lại và đem rửa bằng nước vang . Sau khi nhặt hết cốt , rửa sạch , người ta trải tấm ni lông ở dưới , tấm vải đỏ ở trên và lần lượt xếp xương theo thứ tự của người . Riêng cái sọ phải dùng trà hoặc vải kê để cho mặt hướng lên trên . Mọi thứ xương phải kiểm tra cho đủ , không được phép thiếu .Có một cách mà dân gian thường sử dụng để kiểm tra đó là: sau khi “đãi cốt” xong, người ta thường cắm một bó hương to giữa lòng đáy huyệt, nếu làn khói quyện lại, bay thẳng lên có nghĩa đã hết cốt, nếu làn khói tỏa xuống, lởn vởn trong lòng huyệt có nghĩa là xương cốt của người ch*t chưa hết, cần phải kiểm tra lại. Sau khi hoàn tất , người ta đóng nắp tiểu lại.
Đến giờ tốt thì ta đem chôn tại khu huyệt mộ mới său khi hoàn thành ta làm lễ hàn long mạch và lễ tạ mộ."nếu khu mộ mới không cùng một nghĩa trang chước khi chôn cất ta vẫn nên phải tế lễ xin phép thần linh sở tại mới được hạ huyệt chôn cất"