Thay băng cho bệnh nhân phỏng tại Khoa Chấn thương Chỉnh hình - Bỏng, Bệnh viện Cấp cứu Trưng Vương - TPHCM
Do sơ suất trong lúc giác hơi, anh X. bị phỏng cồn khá nặng. Vợ anh lấy kem đánh răng bôi vào vết phỏng theo kinh nghiệm truyền miệng mà chị biết được. Thấy bớt đau, anh X. yên tâm đến bệnh viện, không quên cầm theo tuýp kem để bôi thêm mỗi khi nóng rát. Khi nhập viện, anh tá hỏa vì được bác sĩ (BS) cho biết việc bôi kem đánh răng đã khiến vết phỏng nhiệt gánh thêm… phỏng kiềm, làm tổn thương sâu hơn, khó lành hơn.
Ts-bs phạm trịnh quốc khanh, phó trưởng khoa chấn thương chỉnh hình - bỏng bệnh viện cấp cứu trưng vương - tphcm, kể có một nam bệnh nhân bị phỏng nặng ở bắp chân do một hóa chất có tính kiềm gây nên. người nhà với chút ít kiến thức về hóa học vội vã bằng… giấm ăn vì cho rằng giấm là một acid, sẽ trung hòa chất kiềm và làm lành vết thương. hậu quả là bệnh nhân đau rát dữ dội, khi được chuyển đến bệnh viện thì vết phỏng nặng thêm nhiều do hóa chất gây phỏng chưa được rửa sạch lại bị “bồi” thêm acid và thời gian di chuyển quá lâu.
Bs nguyễn xuân thiện, thuộc khoa chấn thương chỉnh hình - bỏng bệnh viện cấp cứu trưng vương, cho biết đã từng gặp nhiều trường hợp bệnh nhân phỏng bị lầm bằng kem đánh răng, xà phòng, nước mắm… và vô số hóa chất thông dụng khác, trong khi nguyên tắc rất đơn giản là dùng nước sạch để làm mát và làm sạch vết phỏng thì lại không áp dụng. có trường hợp phỏng toàn thân do lửa xăng mà người nhà quấn bệnh nhân bằng một cái mền khô rồi đưa đến bệnh viện. trường hợp này, ngoài việc phỏng sâu thêm, một số mảng da của bệnh nhân còn bị bong ra, dính chặt vào mền làm vết thương càng nặng nề. có trường hợp phỏng hóa chất, được sơ cứu bằng Thu*c bôi trị phỏng nhưng trước đó chưa rửa sạch hóa chất gây phỏng nên cũng không ngăn được vết thương tiếp tục nặng thêm trên đường di chuyển. “cũng nên cẩn thận khi di chuyển bệnh nhân phỏng. một số bệnh nhân được đưa vào bệnh viện bằng xe máy trong tình trạng vết phỏng không được che đậy. khói bụi trên đường dễ khiến vết thương nhiễm trùng. tốt nhất là nên băng ép vừa phải bằng băng vô khuẩn rồi đưa bệnh nhân vào trạm y tế gần nhất” - bs thiện lưu ý thêm.
Theo các bs, điều đầu tiên cần làm khi phỏng là phải loại bỏ tác nhân gây phỏng khỏi cơ thể: cởi bỏ quần áo bị cháy hay dính hóa chất, tháo bỏ nhẫn, đồng hồ, nữ trang… sau đó, rửa trôi các hóa chất dính trên da và làm hạ nhiệt vùng phỏng bằng nước mát. nếu bị phỏng bởi hóa chất khô, cần nhẹ nhàng phủi sạch hóa chất bám trên da trước khi làm mát, để tránh hóa chất bị pha vào nước và gây nên các phản ứng hóa học bất lợi.
Thời điểm làm mát vết thương nên càng sớm càng tốt vì nếu quá 30 phút sẽ rất ít tác dụng. Thời gian ngâm rửa, làm mát có thể dao động từ 15 đến 45 phút, thường là cho đến khi hết đau rát, che phủ tạm thời vết thương bằng băng sạch (hoặc có thể dùng khăn, vải sạch thấm nước) rồi di chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Đối với phỏng nặng, nên cho bệnh nhân uống dung dịch oresol (dung dịch thường dùng cho bệnh nhân tiêu chảy), trà đường, cháo loãng… để bù nước.
Bài và ảnh: Anh Thư