Người cao tuổi (NCT) dễ mắc các bệnh mạn tính và các bệnh nhiễm trùng bởi vì sức đề kháng dần dần giảm đi theo năm tháng. Muốn có sức khỏe càng ngày càng ổn định, NCT cần có một lối sống và sinh hoạt hợp lý cả về vật chất lẫn tinh thần.
Người cao tuổi (NCT) dễ mắc
các bệnh mạn tính và các bệnh nhiễm trùng bởi vì sức đề kháng dần dần giảm đi
theo năm tháng. Muốn có sức khỏe càng ngày càng ổn định, NCT cần có một lối
sống và
sinh hoạt hợp lý cả về vật chất lẫn tinh thần.
Chế độ ăn, uống và sinh hoạt hợp
lý
Hàng ngày, NCT nên giữ chế độ
ăn từ 3 - 4 bữa, đồng thời khoảng cách giữa các bữa ăn nên đều nhau và thực hiện
tương đối đúng giờ. Nếu NCT trong mỗi một bữa ăn không đủ số lượng cần thiết,
nhất là loại tinh bột (glucid) thì nên ăn tăng thêm bữa (xen vào giữa các bữa
chính), ví dụ như vào khoảng 9 giờ sáng, 4 - 5 giờ chiều và khoảng 9 giờ tối
trước khi đi ngủ. Đối với NCT tuổi khi bị mắc bệnh đái tháo đường đang dùng
Thu*c giảm đường máu lại càng cần ăn thêm bữa để cung cấp đủ lượng glucid vì
trong các bữa chính bác sĩ khám chữa bệnh đã có lời khuyên nên ăn hạn chế lượng
tinh bột (cơm, bánh mì...).
Trong từng bữa ăn chính, thức
ăn cũng không nên quá cầu kỳ. Không nên ăn nhiều chất đạm song cũng không nên
ăn ít quá vì nhu cầu dinh dưỡng của NCT cũng tương đương như trẻ em, số lượng
khoảng từ 1- 1,2g/kg cân nặng. Chỉ nên ăn với số lượng ít loại thịt đỏ (thịt
bò, trâu, ngựa, dê, thịt chó), nhất là những NCT có bệnh về xương khớp, đặc
biệt là bệnh gút, riêng với bệnh đái tháo đường thì càng hạn chế ăn thịt đỏ
càng tốt. Những loại thịt đã chế biến sẵn như thịt xông khói, xúc xích, lạp
sườn, thịt hộp cũng nên hạn chế ăn.
Nên hạn chế ăn các loại thức ăn
xào, rán, chiên vì các loại thực phẩm kiểu này thường có nhiều chất transnfat
có khả năng bất lợi cho sức khỏe, đặc biệt là làm xơ vữa động mạch làm tăng huyết
áp, biến chứng đột quỵ. Không nên ăn mỡ động vật như mỡ lợn, mỡ bò, mỡ gà, đặc
biệt là những người đã được bác sĩ xác định là tăng cholesterol máu (nhất là loại
cholesterol xấu = LDL-C), tăng triglycerit máu, tăng huyết áp, xơ vữa động
mạch, thiểu năng mạch vành hoặc đã có tai biến. Đối với lòng đỏ trứng (gà, vịt,
chim cút) rất tốt và rất cần cho sự sống con người nhưng khi NCT có các bệnh về
gan, mật (gan nhiễm mỡ, sỏi đường mật…) cũng nên hạn chế ăn và không lạm dụng. Các
loại đường, bánh kẹo, sôcôla, nước giải khát có gas nên dùng ở mức độ vừa phải,
không nên quá lạm dụng.
Hạn chế dùng các loại gia vị
như ớt, hạt tiêu, bồ tạt.
NCT cũng không nên ăn các
thức ăn tươi, sống như rau sống, gỏi cá, nem chua, tiết canh, nem chạo. Bởi vì
tất cả các loại thực phẩm còn sống chưa được nấu thật chín thì nguy cơ tiềm ẩn bệnh
tật rất cao. Hàng ngày nên ăn cá nhiều hơn ăn thịt, ít nhất ăn từ 2 - 3 lần cá
trong một tuần thay cho ăn thịt. Nên ăn nhiều rau, hoa quả tươi như: cam, táo,
nho, bưởi… Mỗi ngày nên ăn một quả chuối bởi vì trong chuối chín có nhiều kali
rất cần thiết cho sức khỏe. Rau trong các bữa ăn (rau muống, rau cải, rau mồng
tơi, rau ngót, rau khoai lang…) là hết sức cần nhưng từng loại rau nên chế biến
như thế nào cho hợp khẩu vị NCT mới là điều quan trọng. Bởi vì rau xanh, hoa quả,
ngoài việc cung cấp các loại sinh tố cần thiết cho cơ thể mà còn cung cấp chất
xơ để giúp cho việc tiêu hóa tốt, tránh táo bón.
Không nên uống bia, rượu quá nhiều
và không nên uống cà phê, nhất là vào buổi tối. Sữa là một loại chất dinh dưỡng
bao gồm có cả đường, đạm, mỡ, sinh tố và muối khoáng (canxi, magiê...), trong
đó canxi có vai trò rất quan trọng nhằm ngăn ngừa chứng loãng xương ở NCT. Mỗi
một ngày nếu có điều kiện nên uống khoảng từ 100 - 120ml sữa, vì sự tiêu hóa
của NCT thường kém cho nên cần phân ra uống nhiều lần trong một ngày nhằm tránh
rối loạn tiêu hóa. Tuy vậy đối với loại sữa đặc có đường, NCT cũng nên hạn chế
uống.
NCT cũng nên uống đủ lượng nước
(số lượng nước trong một ngày đêm khoảng từ 1,0 - 1,5 lít là vừa đủ). Lượng
nước này bao hàm cả lượng nước có trong thức ăn, hoa quả…
Về sinh tố, NCT có thể bù đắp
lượng vitamin thiếu hụt bằng cách ăn các loại quả như đu đủ, cà chua, cam, táo,
xoài, ngoài ra có thể uống thêm mốt số loại vitamin A, B, C do bác sĩ kê đơn,
tư vấn và hưỡng dẫn.
Một số hoạt động khác
NCT nên tập thể dục hàng ngày
đều đặn. Tùy theo điều kiện và sức khỏe của mỗi một người mà vận dụng các biện
pháp cho thích hợp. Không nên chọn những phương pháp tập thể dục vượt quá sức
mình. Tập thể dục hàng ngày bằng các động tác nhẹ nhàng, dễ thực hiện là rất
cần cho NCT, thông dụng nhất và dễ thực hiện nhất vẫn là đi bộ. Tuy nhiên,
không phải mọi NCT đều có thể đi bộ, bởi vì còn tùy thuộc nhiều điều kiện kèm theo
như sức khỏe còn tốt hay không. NCT có mắc bệnh về tim mạch, về hô hấp, bệnh
hen suyễn nặng hoặc bệnh xương khớp nặng hay không. Đối với NCT còn khỏe mạnh
thì mỗi ngày nên có tổng số giờ đi bộ khoảng 60 phút, nên chia làm 2 - 3 lần.
Những ngày mưa, thời tiết thất thường thì nên tập thể dục trong nhà (với điều
kiện là nhà đủ rộng). Buổi tối nên nghe tin tức, thời sự qua radio hoặc đọc
báo, hạn chế xem vô tuyến.
Một điều rất cần thiết đối
với NCT là nên đi khám bệnh định kỳ nhất là khi thấy xuất hiện các triệu chứng
bất thường.
Thu*c điều trị bệnh rất cần
có chỉ định của bác sĩ khám bệnh cho mình không nên nghe theo sự mách bảo của
người khác hoặc dùng đơn Thu*c của người khác để mua Thu*c dùng cho mình. Nếu
cứ làm như vậy, thì bệnh không những không khỏi mà đôi khi còn nguy hiểm đến
tính mạng.
BS. BÙI MAI HƯƠNG