Sức sống của Phật giáo phụ thuộc quá trình Phật hóa thanh niên

“Chúng ta sinh ra không phải là để phụng sự cho chúng ta, mà chính là để giúp ích cho mọi người”, theo lời của Icher Saitho nói, rất là chí lý.

Thanh niên đã có cái trách nhiệm nặng nề thiêng liêng như vậy, nhưng trước khi muốn thành một thanh niên đủ tư cách để đảm đương trách nhiệm ấy, ta cần phải có những sự huấn luyện thế nào. Xét ra xưa nay, thanh niên sở dĩ gánh được trách nhiệm trọng yếu, chiếm được địa vị cao quý ấy là nhờ có tư cách hoàn toàn. Tư cách ấy không phải chỉ huấn luyện bằng sự học hỏi mà đủ. Một cậu học sinh ngày hai buổi cắp sách đến trường, thầy sẽ dạy cho những gì. Ngoài những bài vở theo khuôn khổ truyền thụ kiến thức của nhà trường, còn có gì hơn nữa.

Theo trình độ học lực, nhà trường chỉ vun đúc cho bài học này đến bài học khác, lý thuyết ông nọ đến lý thuyết ông kia v.v. nhưng dù học đến tú tài hoặc tiến sĩ gì nữa, sự tối đẹp của học vấn, sự cao quý của văn chương, có thể làm cho ta đủ sức mà đối phó với cuộc đời được đâu. Vả, học là một việc, mà học cho đủ tư cách để ứng dụng vào cuộc đời lại là một việc khác, nếu ta muốn cho cái học của ta khỏi thành vô dụng.

Một chàng thanh niên rất giàu lý tưởng, coi đời là giấc mộng đẹp, yêu, yêu tha thiết, lúc nào cũng muốn ngâm mình trong ấy để hoạt động; sự thật đến khi sống tiếp xúc với đời, hoàn cảnh không chìu theo ý muốn, rồi đâm ra tư tưởng chán đời, bảo đời là cay nghiệt... Mà đời có phải là cay nghiệt đâu! Đời là một trường học - thật là một trường học - có đủ những bài kinh nghiệm rất xác đáng, những con toán rất khó khăn khó giải, chỉ dành riêng cho những ai có đủ tư cách, đủ lòng hy sinh mới làm được.

Cái học ở nhà trường về phương diện xử thế còn thiếu lắm.

Nên một thanh niên muốn ra gánh vác việc đời, làm tròn nhiệm vụ để giúp ích, tự mình phải huấn luyện để có lòng hy sinh, vị tha, đức kiên nhẫn, tính hoạt động, trí sáng suốt tâm định tỉnh và lối xử thế đối với mọi người.

Có đem lòng hy sinh vị tha, mới trừ được bản ngã nhỏ nhen ích kỷ, và sự giúp ích mới được rộng khắp mọi người. Có đức kiên nhẫn mới có thể an nhiên trước hoàn cảnh khó khăn, nguy hiểm, dù gặp việc nặng nhọc đến đâu cũng đủ can đảm để chịu khổ, không chút rụt rè từ chối, hoặc thối chí nản lòng. Sự thành công của các bậc vĩ nhân chỉ là sự cố gắng. Có tính hoạt động, phá dẹp được tật lười biếng. Sự làm việc mới được lanh lẹ, trôi chảy và gây nên sự nghiệp mới được vĩ đại.

Có trí sáng suốt để xét đoán, phê bình mọi sự, việc gì thoáng qua là xét hiểu liền ngay. Không đến phải u ơ sai lầm. Có tâm định tĩnh, sự dò xét phán đoán càng thêm minh mẫn và có thể đi sâu vào mọi việc, sự hành động tránh khỏi thất bại, gây ra bởi tâm quá thô sơ táo bạo. Biết cư xử đối với mọi người, là người lịch sự là một sự cần thiết trên đường giao tế ngày nay. Người ta bảo nước Tàu sở dĩ còn kháng chiến với Nhật đến ngày nay, một phần nhờ ngoại giao giỏi đối với Anh, Mỹ.

Một người học giỏi chỉ thiết lòng hy sinh vị tha, cái học ấy trở thành lười biếng vô dụng. Một người hoạt động nhưng thiếu đức kiên nhẫn, trí sáng suốt, tâm định tỉnh, việc làm quyết phải hư hỏng vì mau thối chí, hoặc chỗ xét đoán sai lầm hay vì tánh tình quá táo bạo. Một người đủ sức kiên nhẫn, chịu đựng bao nỗi khó khăn, nhưng thiếu tánh hoạt động và phần lịch thiệp đối với công việc cũng khó mở mang rộng lớn.

Đủ có lòng hy sinh vị tha, kiên nhẫn trí sáng suốt, tâm định tỉnh v.v. chỉ có đức Thích Ca Giáo chủ Phật giáo là người đáng cho ta thờ làm mô phạm hoàn toàn; chỉ có Phật giáo mới cung cấp cho ta đầy đủ sự nhu cầu ấy.

Mục đích duy nhất của Phật giáo là lợi tha; từ việc to lớn đến việc nhỏ mọn, ở thân tâm khi nào cũng đem lòng giúp ích vì lợi người, lợi chúng sinh mà làm, không cuộc vào một phạm vi nhỏ hẹp ở những bà con thân thích. Với ai mình cũng có thể thi ân giúp ích được cả. Có hoàn toàn hạnh lợi tha mới thành Bồ-tát.

Trong khi lợi tha dù gặp việc gì trắc trở khó khăn, cũng có thể kiên tâm mà nhẫn chịu ở mình tạo nên một nghị lực cương quyết, chỉ nhằm theo mục đích chơn chánh đã nêu rõ mà bước tới.

Ngài Thường Bất Khinh Bồ-tát dạy người nhận hiểu Phật tánh ở mình, mình có thể thành Phật; đến đâu đều bị người ta đánh đập, nhưng một lòng nhẫn chịu, tinh tấn không thôi.

Ngài Huyền Trang Pháp sư du học ở Ấn Độ, qua những bãi sa mạc mênh mông vô hạn, chịu đựng biết bao sự gian truân nguy hiểm, nhưng vẫn hăng hái tới cùng. Đức Thích Ca ở núi Tuyết Sơn, sáu năm khổ hạnh, da bọc lấy xương, quyết chứng đạo Bồ-đề, ngày nay trên thế giới được biết một bậc vĩ nhân, được thưởng thức một nền giáo lý rất cao thượng, không phải do lòng hy sinh vị tha, đức kiên nhẫn của ngài mà được thành tựu sự nghiệp vô cùng vĩ đại ấy sao.

Ông Bồ-tát khi đã nhận lấy sự giúp ích xã hội, lợi ích chúng sinh làm nhiệm vụ của mình, thì ở trí tưởng khi nào cũng dự bị những công việc để tích cực hoạt động. Làm việc này, sắp việc nọ, tùy thời tùy cơ mà dạy dỗ, mà thi thố những việc lợi ích, và luôn luôn lấy sự giúp ích đó làm tăng trưởng phước đức trí huệ nơi mình, nên chỉ làm chứ không cầu sự đáp lại.

Trong khi ông Bồ-tát tu hạnh lợi tha đồng thời phải tu tập trí huệ; học đạo lý xuất thế, học các môn học ở thế gian, học ở người, học ở mình, học ở nơi mỗi tâm niệm của chúng sinh, cho đến không một pháp môn nào là không học.

Học để phá mê, để cho đủ trí huệ sáng suốt, đặng nhận xét sự lý khỏi phải sai lầm, đến khi hoàn thành bậc đại giác đại ngộ. Vừa đủ trí huệ, vừa huấn luyện tâm được định tĩnh, thì không việc gì mà không xong. Đức Thích Ca dưới cây Bồ-đề, chỉ có một lòng định tỉnh mà phát minh được chơn lý sáng suốt, chứng được đạo mầu vô thượng - Về phép định tâm, đạo Phật dạy tu theo pháp Thiền định, để lòng thanh thản yên tịnh, quán rõ sự lý trong vũ trụ; khi phần nội tỉnh đã thâm nhập thì liền hiểu tận nguồn gốc của các pháp, không còn mê muội nữa. Khi ta đã theo Phật giáo, đào tạo ở ta một tinh thần sáng suốt, một lý tưởng cao thượng, một nghị lực cương quyết, ta hăng hái ra giúp đời, gây nên nền hạnh phúc chung cho nhân loại.

Phật giáo dạy các ông Bồ-tát về lối xử thế bằng cách tin thành, cung kính; một chúng sinh nhỏ mọn còn không khinh huống nữa là người. Nên với mọi người khi nào cũng đem tâm từ bi, đức khiêm nhượng mà đối đãi. Nhờ lòng không chán, tu luyện trí huệ, học tập các pháp môn, làm cho phương tiện giao tế đối với đời càng được kết quả tốt đẹp mỹ mãn. Có gì quý hơn, hạnh phúc hơn là khi mọi người đều được hòa hảo.

* * * * *

Thưa các bạn, tuổi thanh niên ta không còn là cái tuổi ngây ngô như đứa trẻ thơ nữa, là cái tuổi sắp sống tiếp xúc với đời, cái tuổi sống cần phải có một lý tưởng, một mục đích, một xu hướng và một phương châm để tổ chức cuộc đời sống của mình, của người thân yêu mình: gia đình, của bao nhiêu người đương chờ đợi sự giúp ích ở mình: xã hội, nhơn loại. Hạnh phúc của đời riêng mình là hạnh phúc giả dối, hẹp hòi và ích kỷ, đầy oán hận; tìm hạnh phúc chung cho mọi người, mới là hạnh phúc rộng lớn, chơn chánh thiện mỹ.

Thanh niên đã nhận rõ một lý tưởng chân chính, thì cần phải hăng hái, mạnh dạn theo con đường thẳng mà bước tới, kỳ đạt được mục đích.

Một người leo núi muốn lên được trên chóp cao, trước phải dự bị lương thực, điều kiện.

Một thanh niên đã hiểu lẽ sống, muốn ra giúp đời, cần phải đào luyện ở mình một tư cách hoàn toàn.

Sau khi các bạn đã nhận rõ; chỉ có Phật giáo mới đủ làm nền tảng cho ta đào luyện nhơn cách, sự giúp ích, tìm hạnh phúc cho nhơn loại mới được triệt để cứu cánh, thì các bạn nên đem hết cả thân tâm mà chịu sự huấn luyện. Lý tưởng thanh niên là lý tưởng của Bồ-tát. Hoàn toàn sự lợi tha giúp ích của các bạn là hành Bồ-tát đạo.

Hiện trạng nhơn sanh cần phải có Phật giáo, tiên đề thanh niên cần phải thực hành Phật pháp, thế giới chiến tranh cần phải cải hoán bằng phương pháp Phật giáo.

Đời ta sẽ quang đãng bao nhiêu, khi những tiếng rền rỉ khóc than của nhân loại dần im.

Đời ta sẽ quang đãng bao nhiêu, khi ta đã hoàn toàn thực hành công hạnh tự giác, giác tha của Phật giáo.

Đời ta sẽ quang đãng bao nhiêu, khi thế giới đau khổ này đã trở nên thế giới cực lạc.

Đó là nhiệm vụ hiện tại quá khẩn cấp của tất cả thanh niên, tất cả người đáng sống.

Thiền sư Thích Mật Thể (1912-1961)
Tiêu đề: Do BBT phatgiao.org.vn đặt

TIN, BÀI LIÊN QUAN:

Thích Mật Thể