Những vị Thu*c, bài Thu*c dưới đây giúp tăng cường chức năng gan, qua đó có thể giúp cơ thể điều chỉnh lượng cholesterol trong cơ thể.
Atisô: một vị Thu*c rất tốt cho gan và mật. Chất chống ôxy hóa cynarin và silymarin có trong atisô rất có ích cho gan. Một số thí nghiệm cho thấy chúng còn có tác dụng phục hồi
chức năng của gan. Trước đây, atisô thường được sử dụng trong khoảng thời gian dài như là thảo dược thay thế cho Thu*c trong việc điều trị một số bệnh về gan.
Đối với những bệnh nhân gan, atisô hỗ trợ
chức năng tiêu hóa, cải thiện
chức năng của túi mật và mang lại nhiều lợi ích thiết thực đối với gan. Hoa atisô có tác dụng bổ dưỡng, kích thích tiêu hóa, lợi gan mật, trợ tim, lợi tiểu, thường dùng nấu canh. Bộ phận dùng làm rau của cây atisô là cụm hoa bao gồm đế mang hoa, các lông tơ và các lá bắc (có phần gốc mềm màu trắng bao chung quanh).
Thành phần dinh dưỡng: trong 100g hoa atisô có chứa: 3 - 3,15g protein, 0,1 - 0,3g lipid, 11 - 15g glucid (chủ yếu là inulase, tốt cho người bị đái tháo đường) và 82g nước.
Ngoài ra, hoa atisô còn có chứa các khoáng chất như: mangan, phospho, sắt, các vitamin A, B
1, B
2, C, cung cấp 50 - 70 calori. Hoa atisô khi nấu chín có tác dụng bổ dưỡng tăng lực, kích thích tiêu hóa làm ngon miệng, lợi gan mật, trợ tim, lợi tiểu, chống độc, tăng tiết sữa cho sản phụ (khi hầm với chân giì).
Trong Đông y, hoa atisô dùng trong các trường hợp đau gan, đau dạ dày, ăn uống không tiêu, sản phụ ít sữa, tiểu đường, thống phong, thấp khớp, suy nhược cơ thể…
Chế biến: rửa sạch hoa, chẻ dọc thành 6 - 8 miếng, luộc chín, nấu canh, hầm xương lợn hay bì, hoặc xđo với nấm. Chơ ý: khi dăng hoa atisĩ chỉ nân dự trữ trong tủ lạnh tối đa 7 ngày, khi nấu không dùng nồi bằng nhôm hay gang v cc kim loại nđy lđm atisĩ mất mđu, gy đắng khó ăn.
Củ nghệ: phần rễ phnh ra thđnh củ của cy nghệ (Curcuma aromatica Salisb.). Thn củ được gọi là khương hoàng, củ con được gọi là uất kim. Theo Đông y, uất kim vị cay hơi ngọt, tính hàn; vào các kinh tâm, phế, can. Có tác dụng hoạt huyết chỉ thống, hành khí giải uất, thanh nhiệt lương huyết, lợi đởm thoái hoàng. Hằng ngày dùng 6 - 12g. Dùng sống hoặc sắc lấy nước.
Người bệnh cũng có thể dùng uất kim để làm mát gan, giải độc, lợi gan mật, tăng sinh tế bào, tăng hiệu quả bài thải các chất độc hại cho gan với bài Thu*c như sau:
Bài 1: trị sỏi mật: kê nội kim 16g, kim tiền thảo 20g, uất kim 12g, hồ đào 20g, hải kim sa 20g.
Bài 2: trừ ứ, giảm đau: uất kim, đan sâm, đương quy, bạch thược, đảng sâm, trạch tả, hoàng tinh, sơn dược, sinh địa, rễ cây chàm mỗi vị 12 - 20g; sơn tra, thần khúc, tần giao, hoàng kỳ mỗi vị 12 - 16g, nhân trần 20 - 60g, cam thảo 8 - 16g. Nghiền chung thành bột mịn để làm hoàn, hoặc hìa nước, hoặc sắc uống. Mỗi lần 8g, uống trước bữa ăn sáng và tối, chiêu bằng nước đun sôi cìn ấm. Uống 6 ngđy th nghỉ 1 ngđy; mỗi đợt điều trị 6 - 8 tuần, nghỉ 1 tuần, sau đó uống tiếp. Dùng khi bụng ngực đau nhức do huyết ứ khí trệ, nhất là khi do viêm gan cấp và mạn tính, xơ gan thời kỳ đầu, viêm gan trúng độc.
Trên đây là bài Thu*c Đông y có tác dụng mát gan, lợi mật, mỗi bệnh nhân cần có kế hoạch chăm sóc gan cũng như sức khỏe chung để đảm bảo quá trnh hoạt động của gan được tiến hành đều đặn.
BS.CKII. Huỳnh Tấn Vũ