Nhìn thấy con lớn lên từng ngày là mong ước và niềm vui của cha mẹ. Nhưng khi con bước vào tuổi dậy thì - lứa tuổi phát triển mạnh về tính dục...
Nhìn thấy con lớn lên từng ngày là mong ước và niềm vui của cha mẹ. Nhưng khi con bước vào
tuổi dậy thì - lứa tuổi phát triển mạnh về tính dục, thì không ít cha mẹ lại băn khoăn không biết sẽ phải dạy con những gì về giới tính, điều gì nói trước, điều gì từ từ hãy nói để con kịp tiếp thu. Những kiến thức dưới đây sẽ giúp cha mẹ nói chuyện về giới tính với con dễ dàng hơn.
Ðừng chờ con dậy thì mới dạy về giới tính
Ở độ
tuổi dậy thì cần phải cởi mở với trẻ về tất cả các vấn đề giới tính, T*nh d*c. Tuy nhiên, trên thực tế, rất ít gia đình “thông thoáng” chuyện này. Thậm chí nhiều phụ huynh mải lo công việc, mưu sinh cuộc sống nên không để ý đến những dấu hiệu phát triển của con, hoặc tặc lưỡi “lớn thì khắc biết hết”. Vậy là đứa trẻ tự loay hoay trong bể kiến thức, hoặc tự tìm hiểu, mày mò mà không có sự sẻ chia của bố mẹ. Nguyên tắc giáo dục giới tính cho trẻ là phải “vẽ đường cho hươu chạy đúng còn hơn để hươu chạy lạc đường”. Cần nói trước các giai đoạn phát triển của trẻ để con hiểu và có kiến thức trước khi có những thay đổi mạnh mẽ về tâm S*nh l* ở lứa tuổi này.
Nói chuyện giới tính ở từng độ tuổi thì khác nhau phân theo mức độ chi tiết. Ở tiểu học con cần biết sự khác nhau giữa bạn trai và bạn gái, các bộ phận trên cơ thể. Đầu
tuổi dậy thì nói cho bé gái về quá trình phát triển ngực, kinh nguyệt, mọc lông mu, cách vệ sinh cơ thể. Ở bé trai nói về râu, lông, mụn trứng cá, mộng tinh, giấc mơ ướt... Khi trẻ dậy thì thì không còn gì phải giấu. Hãy nói với con trẻ hết về chuyện yêu đương, bao cao su, phòng Tr*nh th*i, phòng tránh bệnh lây lan qua đường T*nh d*c, thậm chí là cảm xúc khi quan hệ... Tuy nhiên, trong gia đình rất khó để cởi mở chuyện này, vì “người nói không sẵn sàng và người nghe cũng không sẵn sàng”. Chính vì vậy, nếu các gia đình vốn không có sự thoải mái giữa cha mẹ và con cái, trước đó không quan tâm hay chuyện trò với con về vấn đề giới tính thì đến lúc dậy thì lại càng khó nói và dễ khiến đứa trẻ khó chấp nhận. Giáo dục giới tính là một vấn đề không đơn giản, đó là một quá trình cần sự sẻ chia và lắng nghe ở cả hai phía cha mẹ và con cái. Thậm chí, khi con có những suy nghĩ buồn cười, những tò mò vớ vẩn... người mẹ cũng nên kiên nhẫn giải thích cặn kẽ cho trẻ hiểu vấn đề. Khi tò mò về giới tính được giải tỏa, trẻ sẽ phần nào giải quyết được bức xúc và không dành thời gian lên mạng xem phim “đen” nữa.
Mục đích của giáo dục giới tính
Khái niệm cơ bản về giới tính cần nói với trẻ dậy thì:
Giới tính: Quá trình hình thành và hoàn thiện giới tính sinh học cần trải qua 4 bước nhịp nhàng, liên tục, bao gồm: di truyền từ bố mẹ, sự khác biệt và trưởng thành của tuyến Sinh d*c, sự phát triển cơ quan Sinh d*c ngoài, sự hoàn thiện ở não bộ và vùng hạ đồi. Quá trình này trên cơ bản vận hành bởi gen di truyền và yếu tố hormon Sinh d*c.
Thể hiện và nhận thức giới: là những hành vi gắn liền với nam giới hay nữ giới được xã hội quy định và chấp nhận. Đây có thể là một dạng phân chia công việc, vai trò cũng như vị trí xã hội giữa nam và nữ.
Khuynh hướng T*nh d*c: chỉ sự bị hấp dẫn về mặt tình cảm hoặc về mặt T*nh d*c bởi người khác một cách lâu dài. Nhiều quan điểm cho rằng, khuynh hướng T*nh d*c sẽ xác lập và bền vững sau độ
tuổi dậy thì, khi trưởng thành, khuynh hướng T*nh d*c ít khi thay đổi.
Hành vi T*nh d*c: là tập hợp rất nhiều hành vi, động thái trong đời sống T*nh d*c của một người nhằm đạt đến sự khoái cảm và thỏa mãn tính dục cho bản thân hay cho người mình thực hiện hành vi đó. Hành vi T*nh d*c rất đa dạng, phụ thuộc vào sở thích, trải nghiệm, cũng như sự kiểm soát hành vi của bản thân. Có những hành vi T*nh d*c vi phạm nguyên tắc đạo đức và luật pháp (cưỡng dâm, loạn luân, quan hệ với trẻ em...) và một số được xếp vào biểu hiện tâm thần (phô dâm, nghiện T*nh d*c, quan hệ với xác ch*t...).
Mục đích của giáo dục giới tính cho con nhằm giúp trẻ hiểu được tầm quan trọng của sự phát triển giới tính tự nhiên và quan hệ của nó với người khác giới. Lường trước được, đánh giá trước được các vấn đề lạm dụng T*nh d*c hay bị tấn công T*nh d*c. Đưa ra các quyết định khi ứng phó với các tình huống bị tấn công. Vấn đề vệ sinh cá nhân, nhất là vệ sinh cơ quan Sinh d*c (trẻ nam cũng cần phải sạch sẽ, phát hiện những bất thường ở cơ quan Sinh d*c). Các biện pháp phòng Tr*nh th*i và các bệnh lây truyền qua đường T*nh d*c. Không cấm đoán con yêu, thậm chí không cấm đoán quan hệ T*nh d*c, thủ dâm, mà phải hướng dẫn con ứng xử như thế nào để an toàn cho sức khỏe. Đặc biệt phải định hướng con rõ ràng về giới tính, không được phép mơ hồ, cảnh giác với các hành vi gạ gẫm T*nh d*c đồng giới...
BS. TÂM ANH