Vitamin là những hợp chất hữu cơ mà tế bào người và động vật không thể tự tổng hợp (trừ vitamin D). Chúng có mặt trong thức ăn với số lượng nhỏ, cấu trúc hoàn toàn khác với glucid, protid và lipid nhưng lại rất cần thiết cho một số phản ứng chuyển hóa giúp duy trì sự phát triển và sự sống bình thường của cơ thể.
Vitamin
là những hợp chất hữu cơ mà tế bào người và động vật không thể tự tổng hợp (trừ
vitamin D). Chúng có mặt trong thức ăn với số lượng nhỏ, cấu trúc hoàn toàn
khác với glucid, protid và lipid nhưng lại rất cần thiết cho một số phản ứng
chuyển hóa giúp duy trì sự phát triển và sự sống bình thường của cơ thể. Khi bị
thiếu hụt vitamin sẽ gây nên bệnh lý đặc hiệu.
Có mấy
loại vitamin?
Dựa vào
tính chất hòa tan trong nước hay dầu mà các vitamin được xếp thành 2 nhóm: vitamin
tan trong dầu (vitamin A, D, E, K…) và vitamin tan trong nước (vitamin nhóm B
như B1, B2, B3, B5, B6, B8, B9, B12 và vitamin C).
Tuỳ
theo giới và giai đoạn phát triển của cơ thể, nhu cầu vitamin rất khác nhau. Vì
thế việc lựa chọn Thu*c
bổ sung vitamin không đơn giản. Sự thiếu hụt vitamin do
nhiều nguyên nhân và đồng thời có thể thiếu nhiều loại vitamin cùng một lúc. Do
vậy, trong điều trị cần phải tìm nguyên nhân và phối hợp nhiều loại vitamin
khác nhau.
Do cơ
thể không thể tự tổng hợp được vitamin (ngoại trừ khi tắm, phơi nắng thích hợp
để biến tiền vitamin D thành vitamin D), nên ta phải ăn uống đầy đủ và cân bằng
dưỡng chất để được cung cấp đủ vitamin hàng ngày.
Trẻ nào
cần bổ sung vitamin?
Nếu
hàng ngày ta cho trẻ ăn uống với chế độ dinh dưỡng cân bằng, đầy đủ thì không sợ
thiếu vitamin. Ðặc biệt, nên tăng cường rau củ, trái cây các loại cho bữa ăn vì
đây là nguồn vitamin thiên nhiên tốt nhất. Đối với trẻ bị suy dinh dưỡng, chậm
lớn, đương nhiên phải được
bổ sung vitamin; hoặc trẻ sau giai đoạn bị bệnh (nhiễm
khuẩn, ho hen, tiêu chảy...) thì việc uống thêm vitamin là cần thiết.
Vậy đối
với trẻ bình thường có nên
bổ sung vitamin? Về mặt lý thuyết, nếu trẻ ăn uống
cân bằng, hợp lý, đầy đủ và tình trạng bình thường (tức không có dấu hiệu suy
dinh dưỡng) thì không cần
bổ sung vitamin. Tuy nhiên, nếu nghi ngờ chế độ ăn
không cung cấp đầy đủ thì ngay cả những trẻ khỏe mạnh cũng nên
bổ sung vitamin.
Bởi vì các vitamin vốn có trong thực phẩm sẽ bị mất đi hay giảm trầm trọng
trong một bữa ăn đầy đủ nhưng chất lượng thực phẩm không đảm bảo (rau bị héo,
trái cây không còn tươi nên mất nhiều vitamin C), hoặc bảo quản chế biến thực
phẩm không tốt (gạo càng trắng càng có ít vitamin B1, thức ăn nấu quá kỹ
vitamin C sẽ không còn...). Vì vậy nhiều khi bác sĩ vẫn khuyên cho những trẻ
xem ra khỏe mạnh uống
bổ sung vitamin. Còn với trẻ béo phì, bác sĩ thường
khuyên nên ăn chế độ ít chất béo và cần thiết phải bổ sung các vitamin, vì chế
độ ăn ít chất béo không giúp hấp thu đủ lượng vitamin tan trong dầu là vitamin
A, D, E, K.
Cần lưu
ý, việc sử dụng Thu*c
bổ sung vitamin không thay thế được thức ăn, mà vẫn phải
ăn uống đầy đủ, cân bằng các nhóm thực phẩm. Trong các loại vitamin, vitamin A
và D không được dùng thừa, dùng quá liều vì sẽ tích lũy lại trong cơ thể và có
thể gây ngộ độc. Nếu dùng loại vitamin đa sinh tố (multivitamin) ngày uống 1
viên thì không được chứa quá 5.000 đơn vị quốc tế (IU) vitamin A và không quá
400 IU vitamin D. Nếu dùng loại dung dịch uống, phải lấy số giọt hoặc thể tích
(số ml) theo đúng bản hướng dẫn sử dụng Thu*c. Nên cho trẻ dùng dạng lỏng như
dung dịch uống vì vừa dễ uống vừa dễ hấp thu. Không nên dùng vitamin C liều quá
cao (hơn 1g/ngày) vì có thể gây tiêu chảy, loét đường tiêu hóa, sỏi thận khi
dùng dài ngày.
DS. Hoàng
Thu Thủy