Khoảng 65-80% người trưởng thành trong cộng đồng có thắt lưng (cstl) cấp tính hoặc từng đợt một vài lần trong cuộc đời và khoảng 10% số này bị chuyển thành đau cstl mạn tính.
Nguyên nhân phổ biến do căng giãn cơ, dây chằng cạnh cột sống quá mức; thoái hóa đĩa đệm cột sống; thoát vị đĩa đệm cstl; trượt thân đốt sống, dị dạng thân đốt sống (cùng hóa 5, hóa cùng 1…), loãng xương nguyên phát... loại này diễn biến lành tính, chiếm 90% số trường hợp đau cstl.
Ngoài ra, đau cstl là triệu chứng của một trong các bệnh khớp mạn tính (viêm dính khớp, viêm khớp dạng thấp, loãng xương); hoặc tổn thương tại do nguyên nhân nhiễm khuẩn (viêm đĩa đệm đốt sống do vi khuẩn lao hoặc vi khuẩn sinh mủ); do ung thư; do các nguyên nhân khác (sỏi thận, loét hành tá tràng, bệnh lý động mạch chủ bụng, u xơ tuyến tiền liệt…), tổn thương do chấn thương...
Đau cstl do căng giãn dây chằng quá mức: đau xuất hiện đột ngột sau bê vật nặng, sau hoạt động sai tư thế (lao động chân tay kéo dài, đi guốc cao gót…), rung xóc do đi xe đường dài, sau nhiễm lạnh hoặc sau một cử động đột ngột. đau thường kèm theo co cứng khối cơ cạnh cột sống, tư thế bị lệch vẹo mất đường cong sinh lý, khi thầy Thu*c ấn ngón tay dọc các mỏm gai sau hoặc vào khe liên đốt ở hai bên có thể xác định được điểm đau.
Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: thường có biểu hiện của đau thần kinh tọa. người bệnh đau lan từ cột sống lan xuống mông, phía sau ngoài đùi, mặt trước bên cẳng chân, mắt cá ngoài, qua mu chân tới ngón i nếu bị chèn ép ở l5. nếu tổn thương ở s1, đau lan xuống mặt sau đùi, cẳng chân, gân achille, mắt cá ngoài qua bờ ngoài gan chân tới ngón v. đôi khi có rối loạn cảm giác nông: cảm giác tê bì, kiến bò, kim châm… dấu hiệu giật dây chuông dương tính, dấu hiệu lasegue dương tính. trường hợp có chèn ép nặng, người bệnh có thể có rối loạn cơ tròn. phản xạ gân xương chi dưới thường giảm hoặc mất, có thể có teo cơ đùi và cẳng chân nếu đau kéo dài.
Trong trường hợp đau cstl là triệu chứng của một bệnh toàn thân, người bệnh thường có các triệu chứng khác kèm theo như: sốt, dấu hiệu nhiễm khuẩn thường gặp do nguyên nhân nhiễm khuẩn; gầy, sút cân nhanh, đau ngày càng tăng, không đáp ứng với các Thu*c chống viêm giảm đau thông thường là các triệu chứng gợi ý nguyên nhân là ung thư; trường hợp dữ dội ngày càng tăng kèm theo dấu hiệu sốc (shock), da xanh thiếu máu nên nghi ngờ phình tách động mạch chủ bụng… khi có dấu hiệu chỉ điểm của một bệnh toàn thân liên quan đến đau vùng thắt lưng, thầy Thu*c cần hướng dẫn người bệnh đến các cơ sở chuyên khoa thực hiện các xét nghiệm, thăm dò chuyên sâu để tìm nguyên nhân.
Một số trường hợp có nguyên nhân do tâm lý: dấu hiệu xuất hiện sau các stress do áp lực của tâm lý hoặc lao động thể lực quá sức, sau đó chuyển thành mạn tính dai dẳng. tuy nhiên, thầy Thu*c cần loại trừ các bệnh thực thể gây trước khi chẩn đoán đau do nguyên nhân tâm lý.