Thuốc an thần là các Thuốc tác động lên hệ thần kinh trung ương và có tác dụng tạo ra giấc ngủ gần giống với giấc ngủ S*nh l*. Sẽ rất có hại cho tế bào thần kinh nếu dùng không đúng loại Thuốc này.
Thuốc an thần là các Thuốc tác động lên hệ thần kinh trung
ương và có tác dụng tạo ra giấc ngủ gần giống với giấc ngủ S*nh l*. Sẽ rất có
hại cho tế bào thần kinh nếu dùng không đúng loại Thuốc này.
Cơ chế tác dụng của
Thuốc an thần là ức chế các hoạt động
thần kinh, đặc biệt tác động vào thể lưới trên não bộ. Nghiên cứu trên tế bào
thần kinh người ta thấy,
Thuốc an thần có tác dụng làm tăng hoạt tính của GABA
và do đó làm cho điện thế màng của tế bào thần kinh rơi vào tăng phân cực. Sự
tăng phân cực này làm tế bào bị ức chế, không tiếp nhận thêm các kích thích
thần kinh. Sự ức chế này đưa cơ thể vào trạng thái buồn ngủ và vào giấc. Độ
nông hay sâu, ngắn hay dài của giấc ngủ hoàn toàn phụ thuộc vào loại Thuốc bạn
dùng, liều và cách thức dùng. Những yếu tố này có tác động lớn trong việc dùng
Thuốc an thần để ngủ và để trị bệnh.
Trên thị trường có nhiều loại
Thuốc an thần khác nhau như
seduxen (hoạt chất là diazepam), gardenal (hoạt chất là phenobarbital),
rotunda, rotundin, cốm an thần, cao valerian...
Để đạt được mục tiêu điều trị và độ an toàn cho người dùng Thuốc, cần
chú ý những điểm sau:
Dùng đúng Thuốc
Thuốc an thần có nhiều loại khác nhau. Loại có tác dụng mạnh
như gardenal, loại có tác dụng vừa như seduxen, loại có tác dụng trung bình yếu
như rotunda. Vấn đề ở chỗ, tất cả các
Thuốc an thần, ngoài tác dụng an thần thì
chúng còn có tác dụng chống co giật. Tác dụng nào chiếm ưu thế là tùy thuộc vào
dạng Thuốc được lựa chọn, tất nhiên không bỏ qua liều. Do đó, trong điều trị
nếu vừa muốn an thần lại vừa muốn có tác dụng chống co giật thì nên chọn Thuốc
an thần loại mạnh. Nhưng nếu chỉ sử dụng tại gia và chỉ muốn ngủ nhẹ nhàng thì
nên chọn
Thuốc an thần loại yếu.
Vì vậy, nếu chỉ muốn tác dụng an thần dễ ngủ nhẹ nhàng bạn
nên chọn seduxen hoặc rotunda, rotundin, cao valerian. Những Thuốc này có tác
dụng an thần nhẹ nhàng.
Chọn đúng dạng
Chọn đúng dạng Thuốc có nghĩa là chọn dạng viên, dạng dung
dịch để tiêm, dạng Thuốc viên đạn trực tràng hay dạng gel bôi hậu môn. Điều này
là rất quan trọng trong chiến lược điều trị của bạn. Nếu như trong cấp cứu hoặc
trong các trường hợp chống co giật, bạn chọn đường uống là thất bại. Vì phải
mất một thời gian sau (kể cả với
Thuốc an thần loại mạnh) mới có tác dụng. Khi
đó, bạn cần phải chọn dạng tiêm. Nhưng nếu chỉ là muốn khoan thai nhẹ nhàng vào
giấc thì viên uống và cốm là dạng chọn hợp lý hơn cả.
Sử dụng đúng liều
Liều
Thuốc an thần có một vai trò quan trọng. Vì rằng, liều
Thuốc an thần khác nhau thì dẫn tới tác dụng trên thực tế khác nhau. Cùng là
Thuốc an thần loại nhẹ, nhưng nếu liều thấp thì đạt được tác dụng an thần, liều
cao hơn đạt được tác dụng chống co giật, liều cao hơn nữa thì đạt được tác dụng
gây mê. Vượt qua liều này thì chạm ngưỡng Tu vong.
Ví dụ với seduxen đường uống, để giải lo âu thì chỉ cần dùng
liều 2mg, để gây ngủ thì cần dùng liều cao hơn là 5mg, để chống giật cơ thì
phải dùng đến liều 10mg. Nếu cần chống co giật trong động kinh thì phải dùng
liều 20mg. Còn để có tác dụng tiền mê thì chỉ cần dùng liều 10mg là đủ.
Chọn thời điểm
Bạn cần chú ý về thời điểm dùng Thuốc. Thông thường, với
cách dùng tại nhà thì bạn nên dùng vào buổi tối. Với điều trị tại bệnh viện
cũng nên dùng buổi tối, tránh dùng buổi trưa vì như thế sẽ làm ảnh hưởng tới
hoạt động điều trị vào buổi chiều của chế độ điều trị.
Trong các trường hợp xử lý sự cố, bắt buộc chúng ta phải
dùng tại thời điểm xảy ra bệnh, ví dụ như co giật. Còn tất cả các trường hợp
dùng buổi tối là lựa chọn hàng đầu. Vì nó không ảnh hưởng đến ngày làm việc và
điều trị của bạn.
Lưu ý tới nghề nghiệp
Uống
Thuốc an thần để trấn an giấc ngủ là rất quan trọng với
người lao động. Nhưng bạn nên nhớ,
Thuốc an thần còn tồn dư rất dài sang cả
ngày hôm sau. Điều không thể tránh khỏi là bạn sẽ bị ngầy ngật vào ngày hôm
sau. Cho nên, nhớ các công việc ngày hôm sau là gì mà chọn cách dùng Thuốc an
thần thế nào. Nếu như ngày hôm sau có các công việc quan trọng, (lái xe, thí
nghiệm khoa học, tính toán tài chính), khuyên bạn chỉ nên dùng liều an thần
bằng một nửa hoặc một phần ba liều thông thường sẽ chỉ có tác dụng dễ vào giấc
ngủ, hôm sau vẫn tỉnh táo có thể tiếp tục công việc mà không bị ngầy ngật do Thuốc...
Không dùng kéo dài
Một nguyên tắc của
Thuốc an thần là không được dùng kéo dài.
Nếu như dùng kéo dài sẽ gây lệ thuộc Thuốc, rất nguy hiểm. Lệ thuộc có nghĩa là
có Thuốc thì mới ngủ được. Do vậy, thời gian dùng Thuốc chỉ dưới 1 tuần. Nếu
dùng kéo dài hơn nhất định phải đi khám lại và tìm nguyên nhân chính xác gây
mất ngủ để trị. Vì lúc đó, mất ngủ không còn là vấn đề tâm lý của bạn nữa.
Chú ý tới sức khỏe
Một lưu ý rất quan trọng tới việc dùng Thuốc đó là lưu ý tới
các bệnh kết hợp của người bệnh. Nếu người bệnh mắc các bệnh tim hệ trọng hoặc
các bệnh hô hấp nặng khi dùng
Thuốc an thần có thể nguy hiểm cho người bệnh,
làm người bệnh ngủ luôn. Thậm chí Tu vong do không có phản xạ gọi người thân
cấp cứu hoặc bị ức chế hoàn toàn nên không thể duy trì hoạt động sống. Cần chú
ý với những bệnh nhân này.
Nếu chẳng may phải dùng
Thuốc an thần thì bắt buộc phải dùng
trong bệnh viện. Tại đó, các thầy Thuốc chuyên khoa có thể theo dõi và xử lý
khi có sự cố tiền Tu vong xảy ra.
BS. Nguyễn An Viên