Cũng như rất nhiều tỉnh thành khác ở khu vực miền núi phía bắc, điện biên là nơi sinh sống của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số thái, mông, dao, khơ mú, hà nhì, giáy...
Trong những năm qua, mặc dù đã có nhiều nỗ lực, cả hệ thống chính trị vào cuộc, nhưng công tác dân số trên địa bàn tỉnh điện biên vẫn còn tồn tại khá nhiều bất cập. điều đó thể hiện qua những con số thống kê "biết nói" như: tuổi thọ trung bình thấp so với cả nước 5,4 tuổi, so với khu vực 2,9 tuổi; tỷ lệ suy dinh dưỡng của trẻ em dưới 5 tuổi còn cao (gấp 1,32 lần so với toàn quốc); tỷ lệ nhiễm hiv cao (0,57%); dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên chưa đáp ứng được nhu cầu...
Theo lãnh đạo chi cục ds-khhgð điện biên, mục tiêu xuyên suốt về công tác dân số tại điện biên là: "thực hiện gia đình ít con, khỏe mạnh, tạo điều kiện để có cuộc sống ấm no, hạnh phúc".
Để đạt được mục tiêu trên, chi cục ds-khhgđ luôn chú trọng và đẩy mạnh công tác truyền thông nhằm thay đổi hành vi về công tác dân số trong nhân dân; triển khai hiệu quả nghị quyết số 21-nq/tw của ban chấp hành trung ương ðảng khóa xii về "công tác dân số trong tình hình mới"; ðồng thời, tổ chức nhiều đợt tuyên truyền, phổ biến, cung cấp kiến thức, kỹ năng cho các nhóm đối tượng liên quan về các nội dung của công tác dân số như: sàng lọc trước sinh/sàng lọc sơ sinh; tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản, sức khỏe T*nh d*c, khhgð, bạo lực gia đình, bạo lực học đường; hệ lụy của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh…
Tỉnh điện biên đã và đang vận dụng sáng tạo nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dân số cho đồng bào dân tộc. ảnh: t.l
Bên cạnh đó, chi cục ds-khhgð đã và đang triển khai nhiều đề án, chương trình về dân số, như: ðề án kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; đẩy mạnh mở rộng xã hội hóa cung cấp phương tiện Tr*nh th*i, hàng hóa dịch vụ khhgð/skss đến năm 2030... chiến dịch "tăng cường tuyên truyền vận động, nâng cao chất lượng dân số lồng ghép dịch vụ skss/khhgð đến vùng đông dân có mức sinh cao và vùng khó khăn".
Điển hình như chương trình "Sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh" được Chi cục DS-KHHGÐ triển khai từ năm 2014 tại 10/10 huyện, thị xã, thành phố với 100% xã, phường, thị trấn. Chi cục đã tích cực phối hợp với các trung tâm y tế, đơn vị y tế tạo điều kiện để các y, bác sĩ tham gia các lớp đào tạo, tập huấn chuyên sâu về sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh, đào tạo nâng cao kỹ thuật siêu âm, lấy máu gót chân trẻ sơ sinh; vận chuyển mẫu máu cho các cơ sở y tế. Ðến hết năm 2020, Chi cục đã phối hợp với trung tâm y tế các huyện, thị xã, thành phố khám sàng lọc trước sinh cho 4.540 ca khám sàng lọc sơ sinh cho 5.304 ca (miễn phí 3.940 ca).
Từ tháng 5/2020, chi cục ds-khhgð triển khai mô hình "bản không có tảo hôn, không có hôn nhân cận huyết thống" tại bản hua rốm, xã nà tấu (tp. ðiện biên phủ). ðây là bản có tình trạng tảo hôn cao, năm 2019 bản có 17 trường hợp và 3 tháng đầu năm 2020 có 3 trường hợp tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
Mô hình được triển khai nhằm tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, chính quyền, mttq; các đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội và những người có uy tín trong cộng đồng; nâng cao nhận thức và chuyển đổi hành vi thích hợp cam kết thực hiện không có tảo hôn và không có hôn nhân cận huyết thống...
Ông Vàng A Thư, Trưởng bản Hua Rốm (xã Nà Tấu) chia sẻ: "Với sự vào cuộc quyết liệt của ngành Dân số, chính quyền các cấp mà mô hình "Bản không có tảo hôn, không có hôn nhân cận huyết thống" tại Hua Rốm đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Cán bộ và nhân dân địa phương hết sức vui mừng, phấn khởi".
Với việc vận dụng sáng tạo, đồng bộ những giải pháp đã nêu trên, công tác dân số tại tỉnh điện biên đã đang gặt hái được nhiều kết quả đáng khích lệ. cụ thể, các chỉ tiêu về dân số đạt và vượt kế hoạch đề ra, như: tuổi thọ trung bình tăng từ 67 tuổi (năm 2011) lên 68,5 tuổi (năm 2020); tỷ lệ cặp hôn nhân cận huyết thống giảm dần (từ 2% năm 2016 xuống 0,65% năm 2020); tỷ suất sinh ước thực hiện năm 2020 là 21,2%o; tỷ lệ các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sử dụng các biện pháp Tr*nh th*i hiện đại đạt 61%; đặc biệt tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên vi phạm chính sách dân số giảm còn 18,3%...