Đột quỵ là hậu quả của quá trình không kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Đặc biệt, những người có tâm lý chủ quan trước dấu hiệu cảnh báo đột quỵ của cơ thể...
Vì sao đột quỵ?
Đột quỵ là tình trạng tổn thương mạch máu não đột ngột, hay còn gọi là tai biến mạch máu não. Cóhai nguyên nhân thường gây ra tình trạng này:
• Nhồi máu não (mạch máu não bị tắc nghẽn) làm dòng máu lên nuôi não bị ngừng trệ, phần não sauchỗ tắc không nhận được máu.
• Xuất huyết não (vỡ mạch máu trong não) làm cho dòng máu lên nuôi não tràn ra ngoài và vàotrong mô não, gây chèn ép và phá hủy mô não.
Khi não bị tổn thương sẽ không thể tiếp tục hoạt động, dẫn đến phần cơ thể do phần não tổn thươngđiều khiển ngưng hoạt động.
Ai có khả năng bị đột quỵ?
Các nghiên cứu về dịch tễ trên thế giới ghi nhận, những người có một trong các yếu tố sau đây sẽgia tăng khả năng mắc bệnh đột quỵ (hoặc tái phát đột quỵ):
• Tăng huyết áp là nguy cơ hàng đầu dẫn đến đột quỵ
• Đái tháo đường
• Bị bệnh tim mạch, đặc biệt là rung nhĩ, bệnh mạch vành, bệnh lý ở van tim
• Có tiền căn đột quỵ hoặc tiền căn gia đình có người bị đột quỵ
• Béo phì, tăng cholesterol, tăng mỡ máu, hay có cơn thiếu máu não thoáng qua
• Ít vận động
• Uống nhiều rượu bia
• Hút Thu*c lá là yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ và các bệnh lý khác, như xơ vữa mạch máu, tănghuyết áp...
• Tuổi cao, nhất là người trên 60 tuổi.
Nam giới có tỉ lệ nguy cơ mắc bệnh đột quỵ cao hơn nữ giới.
Đột quỵ thường để lại những hậu quả gì?
Tùy thuộc vào vị trí tổn thương của nhu mô não, bệnh nhân sẽ có những sự suy giảm tương ứng ở cácchức năng vận động, cảm giác, khả năng suy nghĩ và diễn đạt. Sau đột quỵ, bệnh nhân có thể có mộtvài trong số những hậu quả sau đây:
• Yếu nhẹ nửa người hoặc liệt hoàn toàn nửa người (liệt hẳn một bên cơ thể)
• Giảm và mất cảm giác một bên cơ thể
• Loạn vận ngôn, tức nói năng khó khăn hoặc nói líu nhíu
• Rối loạn ngôn ngữ, tức khó nói thành từ hoặc khó hiểu những điều đang nói
• Khó nuốt hoặc nuốt sặc
• Giảm thị lực và (hoặc) giảm thị trường, tức nhìn bị hạn chế
• Mất khả năng kiểm soát cảm xúc và thay đổi tâm trạng
• Thay đổi về nhận thức, tức các vấn đề về trí nhớ, khả năng đánh giá, giải quyết vấn đề hoặc kếthợp tất cả những khả năng này
• Thay đổi hành vi, tức thay đổi tính cách, có ngôn ngữ và hành động không thích hợp.
Người bị đột quỵ có khả năng hồi phục hay không?
Theo thống kê của Hội Đột quỵ Hoa Kỳ, trong lần đột quỵ đầu tiên, khoảng 1/3 số bệnh nhân chỉ bịảnh hưởng nhẹ, 1/3 bị tàn phế nặng và 1/3 có thể bị Tu vong; các lần đột quỵ tái phát sẽ có nguy cơTu vong và tàn phế cao hơn.
Mức độ ảnh hưởng của đột quỵ thường nặng nề nhất ngay sau khi xảy ra. Sau đó, phần lớn các trườnghợp, bệnh nhân sẽ dần hồi phục. Mức độ hồi phục sẽ phụ thuộc vào vị trí của thương tổn trong nãobộ, độ nặng của tổn thương, các bệnh lý đi kèm và tiến trình điều trị phục hồi chức năng.
Nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh đột quỵ:
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ góp phần rất quan trọng trong việc hỗ trợ bác sĩ chẩn đoánvà tiên lượng bệnh. Các dấu hiệu này bao gồm:
• Bất ngờ có cảm giác tê hay mất cảm giác, hoặc yếu, liệt cơ mặt, yếu tay, chân, đặc biệt là ởmột bên của cơ thể
• Đau đầu dữ dội và đột ngột mà không rõ nguyên nhân
• Đột ngột hoa mắt, mất thăng bằng hay mất khả năng kiểm soát sự di chuyển của cơ thể
• Đột ngột giảm hoặc mất thị lực ở một hay cả hai mắt
• Đột ngột bị lẫn lộn, gặp vấn đề trong việc nói và hiểu ngôn ngữ
Khi có một trong những dấu hiệu vừa nêu, phải đi khám hoặc nhập viện ngay lập tức!
Cách phòng ngừa đột quỵ:
Đột quỵ thường là hậu quả của quá trình không kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ có trước đó. Đặcbiệt, đối với nam giới, những người thường có tâm lý chủ quan trước các dấu hiệu cảnh báo đột quỵcủa cơ thể và lơ là trong việc chăm sóc sức khỏe bản thân.
Sau đây là một vài lời khuyên để phòng ngừa bệnh đột quỵ:
• Ngừng thói quen hút Thu*c lá và tránh khói Thu*c lá của người khác
• Điều trị thật tốt bệnh cao huyết áp (nếu có)
• Kiểm soát đường huyết nếu bị đái tháo đường
• Duy trì chế độ ăn lành mạnh, ít dầu mỡ, ít muối và cholesterol. Giữ trọng lượng cơ thể trongtầm kiểm soát
• Năng hoạt động thể chất
• Tuân thủ các yêu cầu của bác sĩ về việc dùng Thu*c
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Phục hồi chức năng suađột quỵTheo khuyến nghị về hoạt độngthể chất trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe của Tổ chức Y tế Thế giới, các bài tập aerobic và bài tậptăng cường cơ bắp vài lần một tuần có tác động tích cực đến sức khỏe. Khuyến nghị này cũng có thểáp dụng cho người đã bị đột quỵ. Trên thực tế, khả năng tậpluyện của bệnh nhân đột quỵ sau khi xuất viện hoặc kết thúc liệu trình vật lý trị liệu phục hồichức năng thường bị hạn chế. Những di chứng sau đột quỵkhiến bệnh nhân cảm thấy khó khăn khi duy trì hoạt động thể lực một cách bình thường, họ có nguy cơrơi vào trạng thái buồn nản do sức khỏe giảm sút. Do đó, nên khuyến khích bệnhnhân đi bộ, leo cầu thang, làm vườn, làm việc nhà, chơi với con cháu.Các bài tập thể dục nên thựchiện bao gồm bài tập xoay tròn, bài tập đạp xe với tay và chân, đi bộ trên máy, tập luyện theo nhómvà tập thể dục thẩm mỹ dưới nước Sau đây là những bài tập,cường độ và tần suất tập luyện dành cho người bệnh sau khi đột quỵ:• Bài tập hiếu khí: Đi bộ với gậy, bài tập mô phỏng động tácđạp xe, khiêu vũ.Cường độ gắng sức từ 60-80%,thở dốc từ mức độ nhẹ đến trung bình. Mỗi tuần tập từ 2-5 buổi, kéo dài 10-60 phút/buổi. • Bài tập tăng cường sức mạnh:Tập với máy nâng tạ bằng chân, bài tập gập/duỗi cơ, bài tập cải thiện chức năng, vận động đơn. Khởiđầu với 50% sức mạnh, tăng dần tới 70-80%. Tần suất 1-3 lần/tuần, trongkhi tập chú ý tăng cường độ tập chứ không phải tăng số lần lặp lại động tác. Mỗi lần tập 3 lượt với25-50 lần lặp lại động tác. • Bài tập giữ thăng bằng 1-3lần/tuần. |
AloBacsi.vn
Theo ThS - BS Nguyễn Cảnh Nan - Doanh Nhân Sài Gòn