Giúp người lao động hiểu chính sách mới của BHXH

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi (có hiệu lực từ ngày 1/1/2016) có nhiều quy định bảo đảm tốt hơn quyền tham gia và thụ hưởng của người lao động (NLĐ) như mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, tăng thời gian hưởng chế độ thai sản, bổ sung quy định hưởng chế độ thai sản đối với lao động nam có vợ sinh con, tăng mức hưởng BHXH một lần, có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện... Thế nhưng làm thế nào để NLĐ hiểu được vai trò của BHXH để tham gia lại không hề đơn giản?

BHXH không chỉ được xem là trụ cột trong an sinh xã hội mà còn là bệ đỡ cho những lao động yếu thế, đây là một thực tế không thể phủ nhận. Thế nhưng làm thế nào để NLĐ hiểu được vai trò của BHXH để tham gia lại không hề đơn giản. Vấn đề này đòi hỏi công tác thông tin tuyên truyền phải đi trước một bước, phải đa dạng các loại hình để người dân nói chung và NLĐ nói riêng hiểu và thực hiện. Tuyên truyền tưởng như là việc không quan trọng và ai cũng có thể làm, nhưng thực tế lại không phải vậy. Trên thực tế đã có nhiều quy định không thể đi vào đời sống vì người dân không biết, không hiểu về luật dẫn đến những hiểu lầm để từ đó không tuân thủ các quy định pháp luật.

Đơn cử như việc sửa đổi Điều 60 của Luật BHXH 2014 được xem là một việc hết sức tiến bộ, đảm bảo quyền lợi cho NLĐ, tránh rủi ro khi về già. Riêng Ðiều 60 của Luật BHXH năm 2014 là quy định có lợi cho NLĐ so với hưởng BHXH một lần như trước kia khi khuyến khích NLĐ bảo lưu thời gian đã đóng BHXH, tích lũy thời gian đóng BHXH để có thể hưởng lương hưu hàng tháng khi đủ điều kiện về thời gian tham gia và tuổi nghỉ hưu thay vì nhận BHXH một lần. Khi NLĐ chưa hết tuổi lao động mà chấm dứt hợp đồng lao động phải nghỉ việc thì được giải quyết trợ cấp thất nghiệp, được hỗ trợ học nghề, tư vấn giới thiệu việc làm. NLĐ trở lại làm việc thuộc diện đóng BHXH bắt buộc thì được tính cộng dồn thời gian đã tham gia để được hưởng lương hưu. Khi NLĐ được hưởng lương hưu hàng tháng thì Quỹ BHXH đóng bảo hiểm y tế (BHYT) cho NLĐ...

Thế nhưng, do không được phổ biến, tuyên truyền nên công nhân Công ty TNHH PouYuen Việt Nam ở TP.HCM đã tập trung phản đối quy định tại Điều 60 của Luật BHXH 2014 mặc dù trên thực tế Điều 60 có nhiều tính ưu việt như đã phân tích ở trên.

Từ thực tế này cho thấy, việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật không đơn thuần chỉ là nhắc lại quy định mới, mà phải chỉ rõ cho NLĐ, chủ sử dụng lao động biết tại sao có những quy định mới và chúng có ưu điểm có lợi hơn cho NLĐ như thế nào so với điều luật cũ...

Về vấn đề này, TS. Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội đưa ra quan điểm: Nguyện vọng muốn được hưởng chế độ một lần là nhu cầu rất chính đáng bởi có không ít lao động là nông dân về đô thị làm việc với mong muốn sau khi nghỉ việc, nhận BHXH một lần, đem số tiền đó về quê hương tiếp tục sinh kế. Nhưng về mặt lâu dài thì nó không đảm bảo được lợi ích của NLĐ. 20 năm sau họ sẽ sống bằng gì? Tôi khẳng định, việc sửa Điều 60 là khá nhân văn và phù hợp, NLĐ phản ứng vì chưa được tuyên truyền đầy đủ. Nếu nhận thấy những lợi ích về lâu dài chắc chắn NLĐ sẽ ủng hộ.

Tại Hội nghị tập huấn trang bị kiến thức về BHXH, BHYT cho phóng viên, biên tập viên các cơ quan thông tấn báo chí vừa diễn ra ngày 5 - 6/5 tại Ninh Bình, theo ông Nguyễn Thế Kỷ, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, mặc dù đánh giá vai trò quan trọng của công tác tuyên truyền, song công tác tuyên truyền định hướng dư luận xã hội đối với chính sách BHXH, BHYT chưa thực sự chủ động, còn mang tính hành chính. Bên cạnh đó, nhận thức về chính sách, pháp luật BHXH, BHYT và ý thức tuân thủ của người sử dụng lao động, NLĐ chưa đồng đều. Nhiều người dân, ngay cả một số cán bộ vẫn còn nhầm lẫn giữa loại hình BHYT, BHXH với các loại hình bảo hiểm thương mại.

Từ đó, ông Nguyễn Thế Kỷ cho rằng, cần phải đổi mới hơn nữa việc tuyên truyền theo hướng đa dạng các hình thức tuyên truyền, phối hợp với các tổ chức đoàn thể tổ chức tuyên truyền theo nhóm đối tượng... Theo đó, ngoài việc thường xuyên liên tục tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng cần tổ chức tuyên truyền tại các khu công nghiệp, khu chế xuất thông qua hình thức tờ rơi, tờ gấp... rồi tổ chức tọa đàm, tư vấn, đối thoại trực tiếp với NLĐ hoặc phối hợp với Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên... tuyên truyền về các điểm mới, về quyền lợi, mức đóng, mức hưởng của chính sách BHXH, BHYT cho các đối tượng thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện, BHYT...