Động mạch chủ là động mạch lớn nhất cơ thể, xuất phát từ tim, đi qua giữangực - bụng để dẫn máu đến các tạng và toàn bộ cơ thể.
Động mạch chủ |
Khi thành động mạch chủ suy yếu do tuổi tác, bệnh tật hay chấn thương, hiện tượngphình bắt đầu xuất hiện. Tùy theo vị trí phình mà phân biệt tên bệnh: Phình động mạch chủ ngực,phình động mạch chủ bụng, phình động mạch chủ ngực - bụng. Khi thành khối phình yếu dần sẽ đưa đếnnguy cơ vỡ khối phình gây chảy máu ồ ạt. Đây là biến chứng rất nặng, tỷ lệ Tu vong lên đến 82%.
Khi thăm khám bác sĩ có thể phát hiện một khối đập theo nhịp mạch trongbụng. Tùy theo kích thước và tốc độ lớn của túiphình, việc điều trị sẽ khácnhau,từ theo dõi thận trọng cho đến phẫu thuật cấp cứu.
Các yếu tố nguy cơ chính gây phình động mạch chủ bụng bao gồm: Người lớntuổi từ 60 trở lên, hút hoặc nhai Thu*c lá, xơ mỡ động mạch (tích tụ mỡ ở thành động mạch), namgiới, bị các bệnh của mô liên kết, tiền sử gia đình có người mắc bệnhnày .
Thông thường cáctúi phình động trong bụng to lên chậm và không có triệu chứng kèm theo nênngười bệnh khó nhận biết cho đến lúc vô tình phát hiện được. Vì vậybệnh được gọi là "kẻ Gi*t người thầmlặng". Khi túiphình động mạch chủ bụng to lên, một số người có thể tự nhận thấy có nhịp đậpgần vùng rốn, đau liên tục sâu trongbụng hoặc cạnh bụng, đaulưng.
Các nghiệm pháp chẩn đoán bệnh bao gồm đặt ống nghe ởbụng để nghe tiếng đập, siêu âm bụng,chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ. Bác sĩ khuyến cáonếu bệnh nhân đikhám thấy phình động mạch chủ bụng có nguy cơ vỡ thì cần phải điều trị. Hiện nay có haiphương pháp điều trị phình động mạch chủ bụng:
Phẫu thuật mở: Người bệnh sẽ phải trải qua ca phẫu thuật mở ởvùng bụng để cắt bỏ đoạn động mạch chủ bị tổn thương và thay thế bằng một ống ghép nhân tạo. Phươngpháp này được thực hiện khi bệnh nhân được gây mê, kéo dài 3-4 giờ. Sau đó, người bệnh cầnmột tháng trở lên mới hồi phục hoàn toàn.
Can thiệp nội mạch: Là phương pháp xâm nhập tối thiểu thông qualỗ mở động mạch đùi. Người bệnh sẽ được đặt một ống ghép nhân tạo vào bên trong đoạn phình độngmạch chủ bụng. Phương pháp này mất khoảng 2 giờ, thời gian nằm viện chỉ còn 2-4 ngày.
Can thiệp nội mạch phình động mạch chủ ngực |
Đa số trường hợpbệnh nhânbị phình động mạch chủ ngực không có triệu chứng. Khi phình, động mạch chủngực to lên, một số người có thể bị đau ở ngực, lưng, khàn giọng, ho hoặc khó thở.
Các nghiệm pháp chẩn đoán bệnh bao gồm chụp X-quang ngực,siêu âm tim hoặc kết hợp siêu âm tim qua thực quản để khảo sát các buồngtim, các van và động mạch chủ, chụp cắt lớp, chụp cộng hưởngtừ. Khi phình, động mạch chủ ngực có nguy cơ vỡ, người bệnh cần được điều trịsớm. Có hai phương pháp điều trị:
Phẫu thuật mở: Bệnh nhân phải trải qua cuộc phẫu thuật mởvùng ngực hoặc bụng, cắt bỏ đoạn phình động mạch chủ ngực và thay bằng một ống ghép nhân tạo.Phương pháp này mất từ 4 đến 6 giờ, người bệnh cần từ 12 đến 24 tuần để hồi phục hoàn toàn.
Can thiệp nội mạch: Là phương pháp xâm nhập tối thiểu:.Chỉ cần rạch một vết nhỏ ở động mạch đùi để đưa một ốngghép (giá đỡ) lên đoạn phình động mạch chủ ngực. Việc này sẽ loại bỏphình động mạch chủ ngực và giảm nguy cơ khối phình bị vỡ. Phương pháp này mất 4 - 6 giờ, ngườibệnh cần khoảng 4-6 tuần để hồi phục.
Người bệnh thường không nhận biết mình bị phình động mạch chủ vì bệnh khôngcó triệu chứng. Thường người bệnh chỉ biết khi bệnh ở vào giai đoạn trễ hoặc đã có biến chứng, tỷlệ Tu vong ở giai đoạn này rất cao. Do đó bằng cách tham gia sàng lọc, có thểphát hiện sớm bệnh phình động mạch chủ để theo dõi và chữa trị đúng thời điểm. Sàng lọc sẽ làm giảmđáng kể các biến chứng của căn bệnh nguy hiểm này.
Các bác sĩ có thể ápdụng biện pháp đơn giản là siêu âm bụng (để tầm soát phình động mạch chủ bụng) hoặc chụp X-quangngực và siêu âm tim (để tầm soát phình động mạch chủ ngực). Các biện pháp này không xâm lấn vàkhông ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Trong khi sàng lọc, bác sĩ sẽgiải thích rõ hơn vềnhững thắc mắc của từng người về kết quả siêu âm ngay sau đó.
Theo TS Nguyễn HoàngĐịnh - ThSVõ Tuấn Anh - VnExpress