Khói thải ở đây là từ các động cơ xe cộ, với chỉ riêng xe máy tại Việt Nam cũng đã khoảng 37 triệu chiếc.
Khói thải ở đây là từ các động cơ xe cộ, với chỉ riêng xe máy tại Việt Nam cũng đã khoảng 37 triệu chiếc. Chưa cần những máy móc quan trắc môi trường, ra đường phố bây giờ thấy ai cũng giống như Ninja, nhất là các cô gái, khăn trùm mặt chỉ hở hai con mắt. Người có tâm hồn lãng mạn ngao ngán nhớ cái thuở cách nay chỉ độ vài chục năm, ra phố thầm ngắm các cô gái đẹp rồi mơ tưởng.
Quay trở lại thực tế “phũ phàng”: theo chương trình công nghệ giảm phát khí thải nhà kính Việt Nam thuộc dự án Calculator 2050 của Anh tài trợ cho Bộ Công thương thực hiện, ước tính tỉ lệ người Tu vong do hít phải khí thải ôtô, xe máy tại TP.HCM khoảng 14 người/ngày vào năm 2015. Đó là chưa kể những người bị bệnh phổi và đường hô hấp khác, chắc chắn còn nhiều hơn nữa.
Người ta đã nghĩ đến việc kiểm định khí thải những xe máy cũ để hoặc loại bỏ nó, hoặc bắt buộc thay thế một số linh kiện. Tuy nhiên, việc lẽ ra được thực hiện từ năm 2013 ở TP.HCM và Hà Nội, nhưng cho đến nay chưa thể vì còn nhiều vướng mắc trong khâu tổ chức, trong đó có việc các trung tâm đăng kiểm ôtô còn bị ùn ứ thì làm sao kiểm tra xe máy được. Như vậy, người dân ở các thành phố lớn sẽ phải chịu cảnh:
sống chung với khí thải dài dài?
Một giải pháp nữa để hạn chế xe máy, vừa giải quyết vụ khói độc đã nói ở trên, vừa giải quyết nạn ùn tắc giao thông: hạn chế xe máy đi lại trong đô thị. Đây không phải là ý tưởng mới, đã được đề cập từ lâu, nhưng vẫn “nóng hổi” vì mọi chuyện chưa được lên kế hoạch, chưa có lộ trình thực hiện. PGS.TS. Phạm Xuân Mai (Đại học Bách khoa TP.HCM) trao đổi với tôi: riêng nạn kẹt xe ở TP.HCM mỗi năm làm thiệt hại đến 14.000 tỉ đồng, đó là chưa kể ô nhiễm môi trường khiến người dân bị tổn hại sức khỏe, mắc nhiều bệnh thuộc đường hô hấp, tim mạch, tai mũi họng… Theo TS. Mai, để hạn chế nạn kẹt xe, ô nhiễm môi trường cần phải hạn chế lưu thông xe máy, bằng cách tạo lập hệ thống giao thông công cộng, trong đó lấy hệ thống xe buýt làm chủ đạo.
Đã có những ý kiến trên báo chí gần đây đồng thuận với ý kiến của TS. Mai. Như vậy, việc kiểm định khí thải ôtô, xe máy cũng cần thực hiện, và thực hiện sớm khi các vướng mắc đã được tháo gỡ; việc hạn chế lưu thông xe máy bằng cách nào cũng cần được tính đến mà song song với nó là tạo lập hệ thống giao thông công cộng. Một đô thị hiện đại không thể mỗi người mỗi phương tiện đi lại cá nhân được. Điều đó sẽ là sự hỗn loạn mà không thể có giải pháp tình thế nào (như làm cầu vượt), hay sự cố gắng chấn chỉnh nào (như huy động công an, thanh niên xung phong trực chốt)… có thể lập lại trật tự. Chừng nào chưa có phương tiện giao thông công cộng thuận lợi, chừng đó người dân còn cố bám giữ phương tiện đi lại cá nhân của mình, đó là điều chắc chắn.
Từ thực tế lại quay về chuyện mơ mộng. Trở về thời cách nay độ 20 năm, ở những nơi tương đối tấp nập như khu vực Hồ Con Rùa (TP.HCM), các cô gái Sài Gòn mà thực chất là những thanh, thiếu nữ ở nhiều vùng miền khác nhau, luôn trẻ trung tươi tắn, nụ cười rạng rỡ khiến du khách nao lòng. Họ không hề biết đến cái khẩu trang, hay khăn bịt mặt, trùm đầu…
THẾ PHONG