Thần khúc là chế phẩm từ bột mì và các bột Thu*c khác, trộn đều, ép khuôn, cho lên men. Trong thần khúc có tinh dầu, các men rượu bia, protein, lipid và vitamin.
Theo Đông y, thần khúc vị ngọt, cay, tính ôn; vào kinh tỳ và vị. Có tác dụng tiêu thực hóa tích, còn có tác dụng khai vị, kiện tỳ. Chữa các chứng thực tích, bụng đầy, ăn ít hoặc sôi bụng tiết tả, ứa tắc sữa. Hằng ngày dùng 12 - 30g bằng cách sắc, hãm hoặc tán bột.
Tiêu thực hóa tích: Dùng khi thức ăn tích trệ, tiêu hóa không tốt, ngực bụng trướng đầy, kém ăn.
+ Thần khúc 1/2 miếng đến 1 miếng, chiêu với nước đun sôi. Trị thức ăn tích trệ, bụng trướng, ăn không ngon.
+ Thần khúc 12g, mầm mạch 16g, gừng khô 4g, ô mai nhục 8g. Sắc uống. Trị ăn không ngon, miệng nhạt, ngực bụng đầy trướng.
Kiện tỳ, trị
tiêu chảy: thần khúc 12g, bạch truật 16g, chỉ thực 8g, mầm mạch 12g. Sắc uống. Trị tỳ hư, thức ăn tích trệ,
tiêu chảy.
Món ăn Thu*c có thần khúc:
Bột thần khúc trần bì cam thảo: thần khúc 10g, trần bì 10g, cam thảo 5g. Các vị tán bột mịn. Mỗi lần hòa với nước cháo hoặc nước hồ, nước gạo rang cho uống. Dùng cho trẻ em nôn ói,
tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa.
Thần khúc tán: thần khúc 30g, thục địa hoàng 15g, bạch truật 15g. Các vị tán bột mịn. Ngày dùng 3 lần, mỗi lần 4g, uống với nước sôi hoặc nước gạo rang. Dùng cho các bệnh nhân
tiêu chảy, đau bụng quặn.
Thần khúc nhục quế tiểu hồi tán: thần khúc 10g, nhục quế 10g, tiểu hồi 5g. Các vị tán bột mịn. Mỗi lần cho uống 2g, ngày 2 - 3 lần. Dùng cho các trường hợp hư hàn phúc thống (đau do viêm loét dạ dày tá tràng thể hư hàn), đau do lạnh bụng...
Thần khúc giấm thanh: thần khúc 10g, giấm ăn 150ml. Sắc kỹ, gạn lấy nước cho uống nóng. Mỗi lần 10ml, ngày 1 - 2 lần. Dùng cho sản phụ sau sinh, đau bụng, xuất huyết rỉ rả và các trường hợp kinh kỳ ít.
Bánh dây thần khúc: bột mì 150g, thần khúc (tán mịn) 60g, nước gừng 90g, thịt dê 60g. Bột mì, bột thần khúc, nước gừng đem nhào bột cán thành sợi thô. Thịt dê thái lát, nấu dạng canh súp. Khi canh thịt dê chín cho “mì sợi” vừa làm, thêm tương mắm gia vị vào, tiếp tục nấu chín. Ăn khi đói, ngày 1 lần, hàng tuần cho ăn. Dùng cho người cao tuổi tỳ vị hư nhược ăn kém, khó tiêu, hôi miệng, đầy trướng ợ hơi, gầy còm, suy nhược, hay bị nôn ói khi ăn.
Kiêng kỵ: Người viêm dạ dày đa toan không dùng thần khúc.
TS Nguyễn Đức Quang