Tháp thực phẩm giúp chúng ta nắm được cơ cấu thực phẩm cần cho cơ thể để biết cách ăn uống thế nào nhằm mang lại nhiều lợi ích nhất cho sức khỏe
Chúng ta đều hiểu rằng ăn uống đúng cách sẽ có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, thật khó biết điều gì làm
thực phẩm trở thành bạn tốt cho sức khỏe cũng như loại
thực phẩm nào chúng ta cần phải ăn.
Ăn sai, dễ mang bệnh
Trước hết, cần biết sự tiêu thụ quá mức hoặc quá ít một số chất nào đó sẽ dẫn tới bệnh tật. Có thể nhìn vào các dẫn chứng sau đây:
Bệnh cao huyết áp (do cơ thể không đủ hoặc quá ít kali, kém hoạt động thể chất hoặc sử dụng quá nhiều muối ăn, uống nhiều rượu, bia...), ung thư vú (do ít cho con bú sữa mẹ, uống nhiều rượu bia, béo phì, thiếu hụt hormone sau mãn kinh), tim mạch (do ít vận động, ít tiêu thụ
thực phẩm chứa omega 3, ăn quá nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa...), ung thư ruột (do ăn quá nhiều thịt đỏ, thịt qua xử lý như hun khói, muối..., uống nhiều rượu, bia...), loãng xương (do cơ thể thiếu canxi và vitamin D), thiếu máu (khi cơ thể không đủ sắt, folate, vitamin B12), ung thư miệng và cổ họng (do tiêu thụ quá nhiều rượu, bia), sâu răng (do ăn quá nhiều đường), bệnh gan (do uống nhiều bia, rượu...).
Tất nhiên, còn rất nhiều chứng bệnh khác có liên hệ với thực phẩm và phương cách ăn uống.
Để có kiến thức về ăn uống, tối thiểu chúng ta phải nắm được cơ cấu
thực phẩm cần thiết cho cơ thể, biểu hiện qua tháp
thực phẩm. Hiện có nhiều loại tháp
thực phẩm 5 tầng, 4 tầng, 3 tầng... tùy vào các tổ chức xây dựng ra nó. Chẳng hạn, tháp
thực phẩm của Bộ Nông nghiệp Mỹ trước đây có 4 tầng nhưng hiện nay lại dùng tháp không chia tầng mà chỉ chia thành 6 màu, đại diện 6 nhóm
thực phẩm khác nhau. Tháp
thực phẩm ở Đan Mạch (năm 1978) chỉ có 4 tầng...
Tháp FOODcents
Vài tổ chức đang đề nghị dùng tháp 3 tầng và loại tháp này được xem là khá phù hợp cho lối sống hiện nay. Điển hình là FOODcents, một tổ chức được cấp phép của Bộ Y tế Úc. FOODcents đề ra tháp
thực phẩm 3 tầng để hướng dẫn dân Úc đi chợ sao cho vừa có lợi về sức khỏe vừa tiết kiệm được túi tiền. Đây không phải là tháp dinh dưỡng chính quy nhưng là một gợi ý thiết thực và hợp lý cho sức khỏe mà chúng ta cần tham khảo.
Tháp
thực phẩm 3 tầng của FOODcents phân loại thức ăn thành 3 nhóm, căn cứ theo giá trị dinh dưỡng mà chúng cung cấp. Cụ thể:
- Nhóm nên ăn thường xuyên: Gồm những nguồn
thực phẩm chính để cung cấp năng lượng cho cơ thể, như chất xơ, các vitamin và khoáng chất. Nhóm này bao gồm trái cây, rau cải, đậu, bánh mì và ngũ cốc (lúa, mì, gạo...).
- Nhóm nên ăn chừng mực: Gồm những loại
thực phẩm nên ăn thường xuyên nhưng số lượng cần hạn chế. Đây là những loại
thực phẩm giàu protein như thịt nạc, gà, vịt, cá, các loại hạt, sữa, các sản phẩm chế biến từ sữa. Nhóm
thực phẩm này cung cấp những chất dinh dưỡng mà chúng ta cần nhưng chỉ với hàm lượng thấp, như chất béo.
- Nhóm không nên ăn thường xuyên: Gồm những loại
thực phẩm chứa nhiều muối, đường, chất béo.
Ba nhóm trong tháp
thực phẩm FOODcents đại diện cho loại
thực phẩm chứ không thể nói nhóm nào “có giá” hơn. Ví dụ, không phải nhóm 2 không tốt bằng nhóm 1 nhưng chúng nằm trong nhóm mà cơ thể không cần quá nhiều. Đáy tháp là nhóm 1, gồm những
thực phẩm chúng ta nên ăn thường xuyên. Đỉnh tháp là nhóm 3, bao gồm các loại
thực phẩm không nên ăn thường xuyên.