Theo Đông y, bệnh sỏi mật được gọi là đởm thạch chứng. Nguyên nhân thường do ăn uống không điều độ, can uất khí trệ, ngoại cảm thấp nhiệt (viêm nhiễm), nhiễm giun.
Phép trị: sơ can, lợi đởm, hành khí, hoạt huyết, thanh lợi thấp nhiệt, kiện tỳ, hòa vị.
Tùy theo bệnh tình mà gia giảm bài Thuốc thích hợp.
Thuốc nam:
Nghệ vàng, kê nội kim (màng mề gà) đều 10g; chỉ xác, mộc hương, nhân trần, bồ công anh, muồng trâu, đều 15g; kim tiền thảo 30g, rau má 20g, mã đề 16g, râu bắp 12g, cam thảo nam 6g.
Gia giảm:
Vùng mạn sườn phải đau nhiều, thêm rau đắng 12g, dây cứt quạ 12g.
Hạ sườn có cục ấn đau thêm nghệ đen (nga truật) 8g, hoặc củ gấu (hương phụ) 12g.
Nôn, buồn nôn thêm bán hạ 8g, tinh tre 8g.
Nhiệt thịnh thêm kim ngân hoa, chi tử (quả dành dành).
Táo bón tăng lượng muồng trâu lên 20g.
Có triệu chứng hàn thấp (lạnh bụng, tiêu chảy hoặc phân lỏng, đầy hơi), bỏ nhân trần, thêm củ sả, hậu phác, trần bì, mỗi thứ 8g.
Trường hợp sỏi to, điều trị nội khoa đông tây y kết hợp không khỏi, tái phát nhiều lần nên chuyển sang điều trị ngoại khoa.
Kinh nghiệm cho biết, sử dụng Thuốc chỉ thích hợp với mấy trường hợp sau:
- Ống mật có sỏi, đường kính nhỏ hơn 1cm.
- Ống gan có sỏi 3cm, sau khi mổ xong còn sót lại.
- Sau khi dùng Thuốc, nếu cảm giác đau dữ dội hơn, có thể là dấu hiệu sỏi bị tiêu ra, là dấu hiệu đặc trưng của việc bài thạch.