Bệnh trĩ ngoại gặp khá nhiều trong cộng đồng, gây phiền toái cho người bệnh, đặc biệt là người cao tuổi (NCT). Trĩ ngoại không được chữa trị có thể gây biến chứng.
Bệnh trĩ bao gồm trĩ nội, trĩ ngoại. Trĩ ngoại là những búi trĩ bị phồng to, sẫm màu, xơ cứng bởi các đám rối tĩnh mạch căng giãn, gấp khúc tạo nên và thường thòi ra ngoài hậu môn. Trĩ ngoại có thể không nguy hiểm ngay tức thì, nhưng theo thời gian, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, từ khó chịu đến nhiễm trùng. Đồng thời
bệnh trĩ ngoại có thể có biến chứng, trĩ ngoại thường làm đảo lộn cuộc sống của người bệnh, đặc biệt là NCT, vì luôn lo lắng về bệnh tật của mình.
Nguyên nhân Nguyên nhân gây trĩ ngoại khá đa dạng, nhưng với NCT, do thói quen ăn uống và thói quen đi đại tiện là các nguyên nhân thường gặp nhất. Bởi vì, đa số NCT thường ăn ít, thêm vào đó ăn ít rau, ngại ăn canh và uống rất ít nước (sợ đi tiểu nhiều, nhất là những người vận động khó khăn, mùa lạnh…). Những lý do này càng dễ gây táo bón và nếu táo bón kéo dài, rất dễ mắc trĩ, trong đó có
bệnh trĩ ngoại. Vì táo bón cho nên khi đi đại tiện phải ngồi lâu và rặn nhiều, nếu tình trạng này lặp đi lặp lại nhiều lần và thời gian bị táo bón kéo dài, không được chữa trị, không được khắc phục sẽ rất dễ bị bệnh trĩ (trĩ nội hoặc trĩ ngoại hoặc cả hai).Một số người có tuổi bị béo phì, thừa cân, vận động khó khăn cũng là một trong các nguyên nhân gây ra
bệnh trĩ ngoại. Bởi vì, hoạt động thể lực suy giảm sẽ ảnh hưởng đến lưu thông của hệ tuần hoàn gây nên tụ máu cục bộ hoặc mao mạch ở những vị trí thường xuyên bị tác động như: mao mạch vùng hậu môn sẽ phồng to rất dễ trở thành trĩ ngoại. Bên cạnh đó, những người vì nghề nghiệp hay do thói quen ngồi lâu, ít vận động (xem vô tuyến, đọc sách báo, chơi cờ, lười vận động) rất dẽ dẫn đến mắc
bệnh trĩ ngoại.Một số người do thói quen ăn cay, uống nhiều rượu, bia, dùng nhiều chất kích thích (cà phê, Thu*c lá) có thể là những nguyên nhân thuận lợi cho bệnh trĩ phát triển.
Triệu chứng như thế nào?Trĩ ngoại có các mức độ khác nhau, loại do tắc mạch bởi các tĩnh mạch ở hậu môn căng phồng, gây căng tức, khó chịu, và thường gây chảy máu do tĩnh mạch bị vỡ. Trĩ ngoại thường gây khó chịu khi đi lại, nhất là có kèm theo xuất tiết, ẩm ướt. Do ẩm ướt cho nên có thể bị viêm nhiễm, nhất là loại xảy ra ngay tại nếp gấp ở cửa hậu môn gây nên hiện tượng phù nề, đau đớn, nhất là khi đại tiện. Do đại tiện khó khăn cho nên càng bị táo, đi đại tiện rặn nhiều bệnh trĩ càng nặng thêm. Gây đau nhiều nhất là loại do tĩnh mạch căng, phồng hoặc bị gập. Loại này thường gây ra đau đớn nhiều, chảy máu khi đi đại tiện, thậm chí gây tắc hậu môn và gây khó khăn cho việc vệ sinh hậu môn.
Biến chứng Đáng chú ý nhất của
bệnh trĩ ngoại đau khi đi đại tiện và ra máu, các tĩnh mạch ở hậu môn giãn to tạo thành các búi trĩ thòi ra ngoài hậu môn gây khó chịu, đau khi đi lại và lúc đi đại tiện. Trĩ ngoại càng để lâu càng dễ gây viêm nhiễm, có thể gây nhiễm trùng huyết. Ở phụ nữ bị trĩ ngoại rất dễ gây viêm phần phụ.
Có điều trị được không? bệnh trĩ ngoại vẫn có thể chữa trị được, tùy theo từng mức độ của bệnh mà có hướng xử trí thích hợp khác nhau. Vì vậy, khi nghi bị trĩ ngoại, NCT hoặc người nhà cần đưa người bệnh đi khám bệnh càng sớm càng tốt không nên ngại hoặc không nên chủ quan. Khi bệnh đang ở các giai đoạn đầu nên điều trị nội khoa (dùng Thu*c). Thu*c thường được sử dụng là các loại Thu*c trợ mạch (làm cho thành mạch vững chắc hơn), Thu*c chống viêm nhiễm, kháng sinh (nếu có viêm nhiễm), Thu*c giảm đau, Thu*c chống phù nề. Nếu bị táo bón có thể phải dùng thêm các Thu*c chống táo bón. Tuy vậy, dùng Thu*c gì, liều lượng và cách sử dụng phải có chỉ định của bác sĩ khám bệnh, người bệnh không nên tự chẩn đoán bệnh cho mình và tự dùng Thu*c. Bởi vì, đi ngoài ra máu còn có nhiều nguyên nhân khác, đặc biệt lưu ý ở NCT.Nếu điều trị nội khoa đã đúng phác đồ, đủ thời gian mà bệnh không những không khỏi mà có xu hướng năng thêm, bác sĩ khám bệnh sẽ có hướng chuyển điều trị bằng thủ thuật như: tiêm xơ (có tác dụng cầm máu và hạn chế hiện tượng sa búi trĩ) hoặc thắt búi trĩ hoặc được đốt bằng dao điện tùy theo tính chất của bệnh và sức khỏe của người bệnh.
Lời khuyên của thầy Thu*cĐể tránh mắc trĩ ngoại hay để hạn chế bệnh trĩ nặng thêm, NCT nên tăng cường ăn nhiều rau, chất xơ, các loại trái cây có tính chất tiêu hóa tốt, nhiều nước (khoai lang, chuối chín, dưa hấu, lê…). Cần uống đủ lượng nước hàng ngày (1,5 - 2 lít), uống làm nhiều lần, không uống một lúc. Tránh ngồi lâu một chỗ, giữa buổi làm việc nên có giải lao để đi đi lại lại nhẹ nhàng. Hàng ngày nên vận động cơ thể với các hình thức khác nhau tùy theo sức khỏe và điều kiện của từng người. Cần bỏ thói quen đi đại tiện ngồi lâu và không nên ăn, uống có các chất kích thích như: rượu, bia, cà phê, Thu*c lá.
PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU