Trên cơ sở đánh giá tình hình bối cảnh trong nước và quốc tế, quan điểm, mục tiêu xây dựng gói BHXH tự nguyện ngắn hạn, linh hoạt, Bộ LĐ-TB&XH đã đề xuất thêm 3 gói BHXH tự nguyện mới bên cạnh chế độ BHXH tự nguyện hiện hành, cụ thể:
Theo Bộ LĐ-TB&XH, đề xuất về gói này được thiết kế trên cơ sở của chính sách BHXH tự nguyện hiện hành (chế độ hưu trí và tử tuất) thêm quyền lợi về thai sản khi người lao động sinh con.
Người lao động khi tham gia sẽ được hưởng chế độ nếu đủ điều kiện đóng BHXH tự nguyện từ đủ 12 tháng trở lên và không được nhận BHXH một lần.
Theo Tờ trình, ưu điểm của gói này là có thể thu hút sự tham gia của nhóm người lao động đang trong độ tuổi sinh đẻ, đáp ứng được một phần nhu cầu trước mắt, gia tăng tính của chính sách BHXH tự nguyện.
Tuy nhiên, nhược điểm của gói này chính là khó cân đối về tài chính nên cần đến sự hỗ trợ của ngân sách Nhà nước và không đảm bảo sự tham gia lâu dài, bền vững do có thể phát sinh lựa chọn ngược. Đặc biệt khi người lao động chuẩn bị mang thai mới tham gia, sau khi sinh con hưởng chế độ sẽ không tiếp tục tham gia BHXH.
Căn cứ theo Tờ trình, gói này được thiết kế trên cơ sở của chính sách BHXH tự nguyện hiện hành (chế độ hưu trí và tử tuất) thêm quyền lợi được hưởng khi người lao động gặp rủi ro ốm đau (tối đa 30 ngày trong 1 năm) với điều kiện người lao động đang đóng BHXH tự nguyện và không được nhận BHXH một lần.
Về ưu điểm, gói này là có thể thu hút sự tham gia của nhóm người lao động có nhiều nguy cơ gặp rủi ro ốm đau, đáp ứng được một phần nhu cầu trước mắt, gia tăng tính của chính sách BHXH tự nguyện.
Tuy nhiên, Bộ LĐ-TB&XH cũng chỉ ra nhược điểm của gói chính là cần đến sự hỗ trợ (bù) của ngân sách Nhà nước (việc quy định người lao động đóng là không khả thi); mức độ thu hút phụ thuộc rất lớn vào mức trợ cấp được hưởng và mức độ thuận tiện trong thủ tục, hồ sơ giải quyết hưởng chế độ.
Gói này được thiết kế trên cơ sở của chính sách BHXH tự nguyện hiện hành (chế độ hưu trí và tử tuất) thêm quyền lợi được hưởng khi người lao động tham gia BHXH tự nguyện có con dưới 6 tuổi (được hưởng trợ cấp hàng tháng bằng 350.000 đồng/con cho đến khi con đủ 6 tuổi) với điều kiện người lao động đang đóng BHXH tự nguyện và không được nhận BHXH một lần.
Ưu điểm của gói này là có thể thu hút sự tham gia của nhóm người lao động có con dưới 6 tuổi, đáp ứng được một phần nhu cầu trước mắt, gia tăng tính của chính sách BHXH tự nguyện.
Cũng theo Bộ LĐ-TB&XH, nhược điểm của gói này chính là cần sự đóng góp thêm của người lao động (1,5%) và vẫn cần đến sự hỗ trợ của ngân sách Nhà nước (với quy định tỷ lệ đóng 1,5% khó đảm bảo khả năng cân đối do tỷ lệ đóng này được Tổ chức Lao động quốc tế tính toán trên giả định tham gia của phần lớn những người thuộc đối tượng).
Năm 2008 là năm đầu tiên áp dụng chính sách BHXH tự nguyện, cả nước chỉ có 6.000 người tham gia. Đến năm 2018, với sự hỗ trợ của Nhà nước từ 10% đến 30% mức đóng tuỳ từng đối tượng, số người tham gia BHXH tự nguyện tăng nhanh lên 320.000 người. Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, trong 3 quý đầu năm 2019, cả nước tiếp tục có thêm 192.326 người tham gia BHXH tự nguyện, nâng tổng số người tham gia chính sách này là 463.105 người. Đáng chú ý, nhiều địa phương đã vượt chỉ tiêu về tham gia BHXH tự nguyện năm 2019 như: Sơn La, Hưng Yên, Cà Mau, Hà Nam, Điện Biên... Như vậy, với sự nỗ lực của ngành BHXH cũng như sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị - xã hội, số người tham gia BHXH tự nguyện tăng năm 2019 đến thời điểm hiện tại bằng gần 1/3 con số đã phát triển được trong vòng 10 năm qua. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu bao phủ BHXH tự nguyện theo Nghị quyết 28-NQ/TW vẫn còn khó khăn, đòi hỏi phải có thêm giải pháp “kích cầu”.