Đinh hương, cây Thuốc sát trùng

Đinh hương - Syzigium aromaticum (L.). Merr et. Perry Eugenia caryophyllata Thunb,

Caryophyllus aromaticus L.), thuộc họ Sim - Myrtaceae.

Mô tả

Cây gỗ nhỏ, cao 5-10m, nhánh không lông. lá xoan ngọn giáo dài 8 - 12cm, rộng 3,5 -  5cm, đầu có mũi ngắn, màu lục bóng, có đốm trong; gân phụ cách nhau 4-5mm; cuống dài 1,3 - 2,5cm. cụm hoa ngù ít hoa; nụ dài 1 - 1,5cm, tiết diện vuông; răng đài nhỏ; cánh hoa trắng. quả hình bầu dục xoan ngược, màu đỏ đậm, dài 2,5cm, thường chỉ chứa 1 hạt.

Bộ phận dùng

Nụ hoa khô - Flos Caryophylli, thường gọi là Đinh hương

Nơi sống và thu hái

Gốc ở đảo Molluques cây được nhập trồng từ thế kỷ 18 vào nhiều nước châu Á, châu Phi. Nơi sản xuất nhiều nhất là Zangibar. Ta có nhập trồng ở miền Trung, nhưng ít phát triển. Cây đòi hỏi khí hậu khô và ẩm, độ cao thấp (dưới 200 - 300m). Người ta dùng nụ hoa khô tán bột làm hoàn tán, hoặc giã giập. Khi vào Thuốc thang, nên bỏ sau cùng (vì có tinh dầu). Có khi mài với nước để uống.

Thành phần hoá học

Nụ hoa chứa 10 - 12% nước, 5 - 6% chất khoáng, nhiều glucid, 6-10% lipid, tanin. Hoạt chất là tinh dầu 15 - 20% mà thành phần chính là eugenol (80-85%) acelylengenol (2 -  3%) các hợp chất carbon, trong đó có một chất sesquiterpen là caryophyllen và vết furfural, một lượng nhỏ methylamylceton tác động đến mùi thơm và các este. Nếu cắt cả cuống thì hàm lượng tinh dầu là 5 - 6%. Lá chỉ có 4 - 5% tinh dầu có engenol nhưng không chứa acetyleugenol.

Tính vị, tác dụng

Vị cay ngọt, mùi thơm, tính nóng, có tác dụng kích thích, làm thơm, lợi trung tiện, làm ấm bụng, sát trùng. nước sắc nụ đinh hương có tác dụng đối với một số loại vi khuẩn đường ruột thuộc chi shigella. tinh dầu có tác dụng mạnh đối với nhiều loại vi khuẩn.

Công dụng, chỉ định và phối hợp

Từ lâu, người ta đã biết dùng đinh hương để làm thơm hơi thở. trong y học đông phương, đinh hương đã được sử dụng từ lâu ở trung quốc làm chất kích thích thơm. công dụng phổ biến của nó là dùng chế bột cary. nó thuộc loại gia vị rất quí, kích thích tiêu hoá. đinh hương được dùng làm Thuốc chữa đau bụng, nấc cụt, kích thích tiêu hoá (sắc uống hoặc mài với các vị Thuốc khác). dùng ngoài để xoa bóp và nắn bó gẫy xương. cũng dùng chữa phong thấp, đau xương, nhức mỏi, lạnh tay chân.

Ở ân độ, đinh hương dùng chữa đầy hơi và rối loạn tiêu hoá. nụ đinh hương được dùng làm nguyên liệu cất tinh dầu dùng trong nha khoa làm Thuốc tê và diệt tuỷ răng, và làm Thuốc sát khuẩn và diệt sâu bọ mạnh. người ta còn dùng đinh hương trong kỹ nghệ chế biến nước hoa, chế vanilin tổng hợp.

Đơn Thuốc

Chữa phong thấp, đau xương, nhức mỏi, lạnh tay chân. đinh hương 20g, long não 12g, cồn 90 độ 250ml, ngâm 7 ngày đêm, lọc bỏ bã, khi dùng lấy bông chấm Thuốc, nắn bóp nơi đau nhức, mỗi ngày 1 - 2 lần.