Mới đây, một bé gái 12 tuổi tại TP.HCM Tu vong do nhiều nguyên nhân ngoài ý muốn, trongđó có việc bé có tiền sử động kinh. Để hiểu hơn về vấn đề này, chúng tôi có bài viết về chứng bệnhnày và cách phòng tránh tai biến nguy hiểm.
Theo PGS.TS.BS. Nguyễn Hữu Công - Chuyên ngành Nội Thần kinh (ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch), tỉ lệTu vong dao động từ 1 - 200/1 - 2,5 ngàn ca động kinh mỗi năm. Tại Việt Nam, khoảng 1 - 2% dân sốbị động kinh.
Các chuyên gia về thần kinh chỉ đưa ra vài nguyên nhân phỏng đoán như nghẹt thở trongkhi lên cơn động kinh, hoặc có những cơn động kinh thực vật ảnh hưởng đến tim khiến bệnh nhân ngừngtim đột ngột. Tỉ lệ ch*t đột ngột ở những bệnh nhân bị động kinh là ở lứa tuổi 20 - 40, đặc biệtcao ở những bệnh nhân kháng trị với Thu*c chống động kinh.
Một số bệnh nhân đã được chẩn đoán động kinh nhưng đôi khi bị ch*t không thể ngờ được, thậm chísau khi giải phẫu tử thi vẫn không tìm ra rõ nguyên nhân. Người ta gọi đó là sudden unexpected(unexplained) dead in epilepsy (SUDEP). Một số bệnh nhân người ta tìm thấy hiện tượng xung huyết (ứmáu) ở phổi và một số cơ quan khác. Đa số bệnh nhân bị động kinh ch*t không ai chứng kiến được, vàđược tìm thấy ở trên giường.
Trong vài trường hợp, bệnh nhân động kinh cũng có thể ch*t trước mặtngười khác nhưng không bị bất cứ một tổn thương/chấn thương nào. SUDEP xảy ra ở những người bị độngkinh thường xuyên, và cũng có thể ở những người không thường xuyên lắm.
Tuy nhiên, bệnh nhân càngcó nhiều cơn co giật vì động kinh, càng dễ có nguy cơ Tu vong. Và, SUDEP hiếm xuất hiện ở nhữngngười mới được chẩn đoán mắc bệnh động kinh.
BS. Công giải thích: "SUDEP đã được chứng minh có liên quan đến các cơn động kinh. Nguyên nhânchính xác vẫn chưa được chuyên gia y tế hay về động kinh biết rõ, và không thể đưa ra lời giảithích duy nhất. Tuy nhiên, người ta cho rằng hoạt động co giật ở não đôi khi có thể gây ra nhữngthay đổi trong nhịp tim hoặc thở của người đó.
Điều này có thể dẫn đến gười bệnh ngừng thở hoặc timngừng đập. Đối với đứa trẻ (12 tuổi, TP.HCM) bất hạnh Tu vong sau khi bị đánh vào mông có thể dotrẻ lên cơn co cứng - co giật (tonic - clonic) khi vào cơn động kinh. Đây là một trong những yếu tốnguy cơ quan trọng nhất khi bệnh nhân lên cơn co giật tonic-clonic tổng quát không kiểm soát được.Đây là một loại động kinh gây ra mất ý thức ở người bệnh. Cơ thể của họ bị co cứng và sau đó bắtđầu co giật".
Bên cạnh đó, theo thông tin trên báo chí, đứa trẻ này đã không uống Thu*c chống động kinh mộtnăm, không biết có theo chỉ định của bác sĩ hay không, không biết trong một năm đó trẻ có được kiểmtra điện não đồ hay không?
Do đó, theo các chuyên gia nội thần kinh, nên có thể đây là một bệnhnhân động kinh không được điều trị tốt, nên rất dễ dẫn đến trẻ cũng có thể lâm vào trạng thái độngkinh, lên những cơn động kinh liên tiếp nhau, bệnh nhân không tỉnh lại, và nếu không được cấp cứukịp thời, có thể dẫn đến Tu vong do không thở được.
Theo định nghĩa của GS. Nguyễn Văn Chương (Học viện Quân Y), động kinh là rối loạn của các thầnkinh trung ương theo từng cơn, do trạng thái phóng điện bất thường đột ngột quá mức của các tế bàothần kinh.
Các cơn động kinh thường xuất hiện đột ngột và tự thoái lui. Thời gian lên cơn rất ngắn,kéo dài từ vài giây đến vài phút. Mất ý thức là một trong những biểu hiện thường thấy của độngkinh. Điều đáng nói, cơn co cứng - co giật toàn thể thường bắt đầu ở lứa tuổi từ 11 - 14 tuổi.
BS. Công cảnh báo, các yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ SUDEP bao gồm: Có cơn co giậttonic-clonic tổng quát không kiểm soát được, không tuân trị - không dùng Thu*c động kinh theo chỉđịnh, lên cơn co giật không được kiểm soát do kháng Thu*c, lên cơn động kinh khi đang ngủ, lên cơnđộng kinh khi ở một mình, nghiện rượu.
Do đó, cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa SUDEP là càng ít lên cơn co giật càng tốt. Gia đình vàbệnh nhân nên cố gắng quản lý tốt các cơn động kinh, bằng cách:
- Không bao giờ ngừng uống Thu*c động kinh của bạn, bảo đảm không bao giờ hết Thu*c động kinhtrong nhà. Nếu muốn thay đổi sang một loại Thu*c chống động kinh khác cần phải có sự đồng ý và theodõi của bác sĩ chuyên khoa.
- Nếu cơn co giật vẫn tiếp diễn, cần phải đi khám để được chuyên gia y tế đánh giá lại tìnhtrạng bệnh động kinh, có thể đề nghị thay đổi Thu*c động kinh của bạn, hoặc các lựa chọn điều trịkhác, trong đó có thể bao gồm phẫu thuật.
- Viết nhật ký cho các cơn động kinh. Điều này sẽ giúp các bác sĩ khi họ xem xét đánh giá việcđiều trị. Qua đó, cũng giúp bạn hình dung được một mô hình lên cơn co giật của bạn, hoặc bất cứđiều gì gây nên cơn động kinh của bạn.
- Giúp bệnh nhân bị bệnh động kinh tránh các tình huống có thể kích thích gây ra cơn động kinh.Bao gồm nguyên nhân phổ biến nhất là quên uống Thu*c động kinh, sau đó là thiếu ngủ, căngthẳng.