Mơ hay giấc mơ là những trải nghiệm, ảo tưởng trong trí óc khi ngủ. Mơ không chỉ xảy ra với con người mà còn cả ở động vật có vú và một số loài chim. Đôi khi các sự việc trong giấc mơ thường không xảy ra hoặc không giống thực tế, chúng thường nằm ngoài sự kiểm soát của người mơ, ngoại trừ những trường hợp sức khỏe của chủ thể hoặc giấc mơ sáng suốt, trong đó người trong cuộc cũng nhận thấy được. Khoa học gọi đây là những giấc mơ thể hiện tính sáng tạo, mơ về những điều khác thường khiến người trong cuộc thức giấc và nghĩ về nó ngay trong đêm.
Con người thường mơ 1-2 giờ và có thể đến vài ba mỗi đêm. Ai cũng mơ nhưng chỉ một số người nhớ được của mình. Giấc mơ rất đa dạng và phong phú, thường bao gồm mọi tri giác, như liên quan đến hình ảnh, âm thanh, màu sắc, mùi vị, đồ vật và mọi thứ mà con người có thể cảm nhận được. Có ngọt ngào, có lại khủng khiếp hay ác mộng. Đôi khi, lại chứa đựng cả những ý tưởng sáng tạo, nó là tiền đề cho những phát minh, tác phẩm văn học hay âm nhạc ra đời, như nữ văn sĩ Mary Shelley đã viết cuốn Frankenstein, nó được hình thành ngay trong của bà...
Ngày nay, các nhà khoa học có thể chụp được bộ não người khi đang ngủ, do đó chúng ta biết nhiều hơn về tính khoa học của giấc mơ, khám phá ra nhiều điều kỳ lạ có liên quan, đặc biệt là vai trò giấc ngủ cũng như người trong cuộc.
Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng, y học khuyến cáo những người trưởng thành nên duy trì giấc ngủ chất lượng và thời lượng, khoảng 8 giờ mỗi ngày. Tuy nhiên, thực tế nhiều người nổi tiếng, thành đạt và giàu có như Bill Gates, Oprah Winfrey... lại có thói quen ngủ khá muộn. Ví dụ, tỷ phú Bill Gates đi ngủ lúc 12 giờ đêm, dậy lúc 7 giờ sáng, trước khi đi ngủ ông dành tới 1 giờ để đọc sách bởi theo các nghiên cứu, cứ đọc sách 6 phút giảm được tới 68% stress. Hay tỷ phú người Anh, Rechard Branson chỉ ngủ 5 giờ ngày, ngủ lúc 12 giờ đêm và dậy lúc 5 giờ sáng. Còn đương kim Tổng thống Mỹ Donal Trump chỉ ngủ 3 giờ, bắt đầu lên giường lúc 1 giờ hoặc nữ tỷ phú đa phương tiện Oprah Winfrey lại có thói quen ngồi thiền trước khi đi ngủ, vì theo bà thiền giúp làm giảm stress, dễ ngủ sâu hơn.
Những người bị trầm cảm thường mơ sớm hơn so với những người khỏe mạnh. Giấc mơ đầu tiên đến sau 45 phút khi ngủ, thay vì 90 phút bình thường. Đây là những dấu hiệu cho thấy người trong cuộc bị trầm cảm. Đặc biệt, những cơn ác mộng thường xuyên tái diễn hoặc lặp đi lặp lại là một dấu hiệu đặc trưng khác của sự lo lắng hoặc trầm cảm quá mức. Nếu cơn ác mộng tăng thì nguy cơ chấn thương tâm lý của não càng cao. Nên tư vấn tâm lý hoặc trị liệu giấc ngủ để làm giảm căng thẳng, giúp ngủ ngon hơn.
Theo một nghiên cứu về người lớn tuổi, những người thường xuyên gặp ác mộng có thể là do mắc chứng nhịp tim bất thường hoặc đau tức ngực so với những người không bao giờ có các giấc mơ kiểu này. Có thể, do các vấn đề về tim gây khó thở hơn, phát sinh ác mộng khi ngủ. Một số loại Thu*c được biết là gây ra những giấc mơ xấu, bao gồm Thu*c chống trầm cảm, Thu*c kháng sinh, statin và một số Thu*c chống dị ứng.
Nếu có những giấc mơ khủng khiếp như đuối nước hoặc nghẹt thở, rất có thể mắc chứng ngưng thở khi ngủ, một tình trạng gây ngừng thở trong vài giây. Theo nghiên cứu, những cơn ác mộng biến mất tới 91% nếu chứng ngưng thở được điều trị bằng liệu pháp áp lực đường thở dương liên tục (CPAP) hay dùng máy thở CPAP.
Các bác sĩ lão khoa tư vấn và chẩn đoán bệnh cho nhóm người cao niên phát hiện thấy, có tới 90% những người hay gặp các giấc mơ bạo lực như đấm, đá hoặc la hét trong khi ngủ là nhóm có nguy cơ mắc bệnh Parkinson cao, sớm muộn sẽ phát triển bệnh. Đây là rối loạn hành vi giấc ngủ REM, dấu hiệu sớm của bệnh Parkinson. Parkinson (hay còn gọi là PD) là một rối loạn thoái hóa của hệ thần kinh trung ương gây ảnh hưởng đến tình trạng cử động, thăng bằng và kiểm soát cơ của bệnh nhân.
Một nghiên cứu trên 37 bệnh nhân đau nửa đầu cho thấy, bệnh nhân thường có những giấc mơ xấu liên quan đến chủ đề tức giận và hung hăng trước khi chứng đau nửa đầu xuất hiện. Nếu cơn đau đầu xuất hiện vào ban đêm, nó làm cho người trong cuộc khó ngủ, chập chờn và kích hoạt cơn ác mộng. Nếu bị ốm, đặc biệt là bị sốt, có thể gây ra ác mộng.
Một số phụ nữ cho hay, họ thường có những giấc mơ hoang dã ngay trước chu kỳ kinh nguyệt. Đây là hiệu ứng do hormon gây ra, theo đó, trước chu kỳ kinh nguyệt, cơ thể phụ nữ rơi vào trạng thái rối loạn nội tiết tố, khiến giấc ngủ thất thường kèm theo những giấc mơ lạ.
Theo nghiên cứu, phụ nữ mang thai hay mơ về chuyển dạ sẽ rút ngắn thời gian sinh nở tới một giờ. Các chuyên gia tin rằng, mơ vượt cạn giúp phụ nữ làm tốt công tác chuẩn bị, tinh thần thoải mái, thư giãn nên sẵn sàng cho công việc này hơn.
Duy Khoa
((Theo RD/DCU))