Theo y học cổ truyền, dừa cạn có tính mát, vị đắng, tác dụng hoạt huyết, tiêu thũng, an thần, lợi tiểu. Trong nhân dân thường dùng dừa cạn để chữa tăng huyết áp, viêm đường tiết niệu, mất ngủ, bế kinh…
cây dừa cạn còn gọi có tên khác là trường xuân, hoa hải đằng, bông dừa, dương giác. Cây mọc hoang và được trồng nhiều ở khắp nơi để làm cảnh và làm Thu*c.
Dừa cạn là loại cây nhỏ, mọc thành bụi dày, có cành đứng, có bộ rễ rất phát triển, thân gỗ ở phía gốc, mềm ở phần trên. Lá mọc đối, thuôn dài, đầu lá hơi nhọn. Hoa trắng hoặc hồng, có mùi thơm, mọc riêng lẻ ở các kẽ lá phía trên, quả gồm 2 đại, đầu quả hơi tù, trong quả chứa 12-20 hạt nhỏ màu nâu nhạt, hình trứng. Mùa hoa quả gần như quanh năm.
Toàn cây được dùng làm Thu*c. Thông thường người ta nhổ trọn cả bụi đem về phơi khô, chặt nhỏ khi dùng cho sao thơm hoặc dùng tươi, có thể dùng riêng hoặc phối hợp với các vị Thu*c khác.
Một số đơn Thu*c thường dùng
Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp, dùng một trong các bài Thu*c sau:
- Dừa cạn 20g, sao vàng; lá dâu 20g, sắc lấy nước, chia uống 2 - 3 lần mỗi ngày.
- Hoa dừa cạn 6g, nụ hoa hòe 10g, hãm với nước sôi trong bình kín khoảng 20 phút. Uống thay nước trà mỗi ngày.
- Hoa dừa cạn 6g, cúc hoa 10g, hãm với nước sôi uống trong bình kín 20 phút, uống thay trà trong ngày.
- Dừa cạn 160g, lá đinh lăng 180g, hoa hòe 150g, cỏ xước 160g, đỗ trọng 120g, chi tử 100g, cam thảo đất 140g. Các vị sao giòn tán vụn trộn đều, bảo quản trong hộp kín tránh ẩm. Ngày dùng 40g cho vào ấm, đổ nước sôi hãm, sau 10 phút là được. Uống thay trà trong ngày. Công dụng: an thần hạ áp, làm bền thành mạch, êm dịu thần kinh.
Mất ngủ: Dừa cạn 20g, sao vàng, lá vông nem 12g, hạt muồng sao đen 12g, sắc uống trước khi đi ngủ. Dùng 5-7 ngày.
Trị khí hư bạch đới: Dừa cạn 12g, rễ cây bạch đồng nữ 16g, biển đậu 16g, đan sâm 16g, cây chó đẻ 16g, lá bạc sau 16g. Sắc uống ngày 1 thang. 10 ngày là một liệu trình.
Rong kinh: Toàn
cây dừa cạn sao vàng 30g, sắc lấy nước, uống liên tục 1 tuần.
Bế kinh, đau bụng kinh, người mệt mỏi: Dừa cạn (phơi khô) 16g, nga truật 12g, hồng hoa 10g, tô mộc 20g, chỉ xác 8g, trạch lan 16g, huyết đằng 16g, hương phụ 12g. Sắc uống ngày 1 thang. Dùng 3-5 ngày.
Lưu ý: Không dùng cho phụ nữ có thai.
Bác sĩ Nguyễn Thị Nga