Hạt sen là phần màu trắng bên trong vỏ cứng của quả, bỏ chồi mầm bên trong, được gọi là liên tử - semen nelumbinis. trong có nhiều tinh bột, đường, chất đạm, chất béo, một số khoáng chất (canxi, photpho) các alcaloid. là thực phẩm cao cấp dùng cho người già yếu, trẻ em hoặc dùng làm các món ăn quý có chất lượng cao: mứt, chè sen; là phụ liệu cho nhiều món ăn dân tộc.
Theo đông y, hạt sen có vị ngọt, tính bình, có tác dụng bổ tỳ dưỡng tâm, sáp trường, cố tinh. dùng làm Thu*c bổ, chữa tỳ hư sinh tiết tả (tiêu chảy), di mộng tinh, băng lậu, đới hạ, mất ngủ, thần kinh suy nhược. ngày dùng 10 - 30g dưới dạng Thu*c sắc hay Thu*c bột. sau đây là một số món ăn bài Thu*c có dùng hạt sen.
Trị di tinh, hoạt tinh: mẫu lệ 12g, long cốt 12g, kim anh tử 12g, sa tật lê 12g, liên tu 12g, khiếm thực 12g, 12g. làm thành viên hoàn hoặc sắc uống.
Hoặc: 20g, ba kích 20g, bổ cốt chỉ 20g, sơn thù 20g, long cốt 20g, phụ tử 20g, phúc bồn tử 20g. tất cả nghiền chung thành bột mịn, dùng hồ nếp làm hoàn. mỗi lần uống 12g vào lúc đói, chiêu với nước muối loãng.
Trị chứng hư lao tâm phiền không ngủ được, tim đập hồi hộp, đầu váng, mắt hoa: toan táo nhân12g, 12g, viễn chí 12g, phục thần 12g, hoàng kỳ 12g, đảng sâm 12g, cam thảo 4g, trần bì 6g. sắc uống.
Bột gạo, hạt sen, củ mài, phục linh: sao 30g, gạo tẻ sao vàng 30g, củ mài 30g, phục linh 15g. tất cả tán thành bột mịn, khuấy trong nước sôi, thêm đường trắng thành dạng chè bột, sớm tối ăn 1 lần. dùng cho các trường hợp tỳ hư tiêu chảy.
Chè bột trứng gà, hạt sen: 30g, đường 30g, rượu 30ml, trứng gà 1 quả. nấu chín nhừ khuấy đều với đường, rượu và trứng trên chảo nóng cho nước sôi, ăn trước khi đi ngủ. dùng trong trường hợp bị bệnh lâu ngày, người cao tuổi, sau đẻ cơ thể suy nhược.
Chè hạt sen, củ súng: 30g, củ súng 30g, đường vừa đủ. nấu chè cho ăn vào bữa điểm tâm buổi sáng. dùng cho các trường hợp di tinh, tảo tiết, đới hạ huyết trắng, kinh nguyệt quá nhiều, tiểu đêm nhiều.
Hạt sen hầm thịt lợn: 30g, thịt lợn nạc 150g, thêm gia vị hầm nhừ. ăn ngày 1 lần. dùng cho các trường hợp doạ sảy thai, sảy thai liên tiếp, phụ nữ có thai đau lưng.
Cháo hạt sen: 30g, gạo tẻ 150g nấu cháo, thêm đường hoặc muối. dùng cho các trường hợp suy nhược cơ thể, đại tiện lỏng dài ngày.
TS. Nguyễn Đức Quang