Chứng đau thần kinh sinh ba, Trigeminal neuralgia hay TN, dân gian quen gọi là bệnh Tu tu, được xem là nỗi đau tồi tệ nhất đối với con người và y học. Căn bệnh chứa đựng nhiều bí ẩn, nên chữa trị vẫn còn hạn chế. Liên quan đến chứng đau thần kinh sinh ba, tạp chí Listverse vừa cập nhật một số khám phá, dựa trên các nghiên cứu khoa học mới nhất.
Theo y văn thế giới, bệnh Tu tu từng được các bác sĩ Hy Lạp cổ đại, như Galen và Aretaeus nhắc đến từ thế kỷ thứ nhất, đến thế kỷ thứ 11 lại được Avicenna đề cập tiếp. Ngay cả Hippocrates, người sáng lập ra nền y học hiện đại, cũng đã nhắc tới căn bệnh này trong các bài viết của mình.Một trong những tài liệu mới nhất nói về bệnh TN, đã được tìm thấy tại ngôi mộ Bishop Button, niên đại thế kỷ 13 ở Somerset, Anh. Tại ngôi mộ này, người ta có thể nhìn thấy bức tranh khắc trên tường, nói về nỗi khổ trên khuôn mặt của người mắc bệnh TN.
1. Bệnh TN liên quan đến răng lợi?Hầu hết các bệnh nhân TN mới bị mắc bệnh, và trước khi chẩn đoán chính xác, thường cho rằng bản thân bị đau răng, giống như những gì đồn thổi liên quan đến ngôi mộ, của thánh Bishop Button ở Somerset, thậm chí có người còn khẳng định họ bị đau răng dữ dội. Vì vậy, đầu tiên, họ thường đến nha sĩ để loại bỏ các răng bị đau, mà họ không hề hay biết rằng, họ đang bị đau thần kinh trên mặt, và lan đến các đầu tận cùng của dây thần kinh trong hàm. Nhiều bệnh nhân TN không cần thiết phải nhổ răng, nhưng họ lại nghĩ rằng đây là nguyên nhân gây đau, và cuối cùng nha sĩ lại chấp nhận yêu cầu của họ, hoặc do chẩn đoán không đúng. Điều này thực sự là một sai lầm đáng tiếc cho cả hai phía, cả bệnh nhân lẫn bác sĩ, bởi nhổ răng rồi cơn đau vẫn tồn tại, chính điều này đã, làm cho nhiều người phải mang răng giả khi còn rất trẻ. Đây là cảnh báo chung cho nhóm người mắc bệnh TN, rằng họ cần tư vấn và khám đầy đủ trước khi quyết định nhổ răng.Tuy nhiên, nói TN liên quan đến nha khoa không hoàn toàn sai lầm, vì nghiên cứu đã chỉ ra rằng, các vấn đề về nha khoa có thể là nguyên nhân, chứ không phải gây ảnh hưởng, tới tình trạng đau trên khuôn mặt của bệnh nhân TN. Chấn thương nha khoa hoặc gây mất thẩm mỹ, là nguyên nhân của gần 40%, các trường hợp đau dây
thần kinh sinh ba. Kích thích nha khoa và ý nghĩ liên tục về đau răng, cũng có thể làm cho bệnh TN trở nên trầm trọng, trong trường hợp này, chuyên môn gọi là nỗi ám ảnh nha khoa.
2. Chẩn đoán bệnh TN chính xác cần phải làm gì?Chẩn đoán đúng và chính xác bệnh TN không hề dễ dàng, và để tránh tổn thất, thiệt hại cho người bệnh, các chuyên gia khuyến cáo, nên thực hiện các bước sau đây: Thứ nhất, nếu bị đau răng, hãy đi khám nha sĩ. Bác sĩ có thể hỏi bệnh nhân về tiền sử chứng đau dây
thần kinh sinh ba, nếu có, nên sử dụng phương pháp chẩn đoán phân biệt, differential diagnosis, trước khi nhổ răng.Thứ hai, nên hẹn bác sĩ thần kinh càng sớm càng tốt, để hiểu rõ bệnh tình và có can thiệp kịp thời.Thứ ba, nếu cơn đau nghiêm trọng thì nên đi khám bác sĩ, nếu bác sĩ không thuộc chuyên khoa TN, thì nên cho bác sĩ biết rõ bệnh tình của bản thân, ghi rõ cụ thể ra giấy. Cũng trong thời gian này, nên tư vấn chuyên gia thần kinh. Nên nhớ, Thu*c giảm đau thông thường và Thu*c ngủ sẽ giúp giảm đau, nhưng không phải là tối ưu. Hình thức can thiệp khẩn cấp trước tiên là dùng fosfenytoin IV, còn có tên khác là dilantin.Tuy nhiên, trước khi dùng bất cứ loại Thu*c nào, nên tư vấn kỹ bác sĩ, nhất là khi đau đớn cực độ. Cuối cùng, mọi người có thể tự khám bệnh cho mình, nếu thấy có các triệu chứng khác thường nên tư vấn, khám nhiều chỗ để có kết quả chính xác trước khi dùng Thu*c, hoặc quản lý các cơn đau.
3. Điều trị căn bệnh không thể chữa khỏiTN được xem là căn bệnh không thể chữa khỏi, và trong một thế kỷ trở lại đây, con người đã có nhiều tiến bộ trong việc điều trị căn bệnh nan y này, nhất là khi người ta phát hiện thấy rối loạn TN liên quan đến thần kinh. Do là bệnh thần kinh, nên Thu*c giảm đau truyền thống như NSAID và opiods không phát huy tác dụng. Thu*c chống co giật và động kinh, như gabapentin và trileptal, được xem là hàng phòng ngự đầu tiên và phát huy tác dụng tốt. Nhóm Thu*c này có tác dụng tới 80% cho các bệnh nhân, tuy nhiên, nhiều người cho hay họ vẫn gặp phải những tác dụng phụ, và phải tăng liều mới có tác dụng. Các lựa chọn khác như dùng lamictal và baclofen, để làm tăng tác dụng của Thu*c chống co giật. Trong trường hợp Thu*c không phát huy tác dụng, bệnh nhân TN có thể lựa chọn phẫu thuật. Phổ biến là phẫu thuật giải áp vi mạch MVD. Thủ thuật này được Walter Dandy phát triển năm 1925, và nhanh chóng trở thành phổ biến trong phẫu thuật TN.MVD là một phẫu thuật não, bao gồm việc tách rễ dây
thần kinh sinh ba từ một động mạch ép, làm cho dây thần kinh trở nên trầm trọng. Thủ thuật này thường thành công đối với các bệnh nhân TN tuýp 1, mà hình ảnh MRI cho thấy, nén ép là thủ phạm chính gây đau. Kết quả lâu dài của MVD cũng không đồng nhất, có người tốt, có bệnh nhân lại chỉ được một thời gian. Nhóm người này cần phải qua nhiều lần phẫu thuật, và có thể xuất hiện suy nhược thần kinh, do tác dụng phụ của phẫu thuật, do mất xúc giác đau. Đối với những bệnh nhân TN tuýp 2, hoặc tình trạng khác gọi là đau mặt không điển hình, MVD có thể không phát huy tác dụng.
Khắc Hùng, Theo Listverse.