NÓI THẲNG: Trạm thu phí BOT Cai Lậy, nên có hay không?

Sau bao ngày tạm lắng, Trạm thu phí Cai Lậy trở lại trên các phương tiện thông tin đại chúng sau khi Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đưa ra hướng mới là mở thêm một trạm thu phí riêng để thu phí hoàn vốn cho tuyến tránh Cai Lậy, trạm cũ vẫn giữ nguyên để thu phí hoàn vốn cho dự án tăng cường, cải tạo Quốc lộ (QL) 1. Đây cũng là ý kiến của UBND tỉnh Tiền Giang đề xuất vào hồi tháng 10-2019. Thực ra, phương án này đã được đề cập trên Báo Người Lao Động từ những ngày đầu khi trạm bắt đầu có dấu hiệu phải tạm ngưng thu phí do gặp phản ứng quyết liệt của giới tài xế dẫn tới phải ngưng thu phí từ cuối năm 2017.

Hiện phương án này có lẽ đạt được sự đồng thuận cao nhất từ phía người dân, khi đang tiến dần tới sự công bằng, có sử dụng mới có chi trả, chỉ phải trả phí cho dịch vụ mình sử dụng. Nhưng vẫn còn những câu hỏi đặt ra, cần Bộ GTVT làm rõ trước khi lập thêm trạm thu phí mới. Một là, trong thời gian tạm ngưng thu phí, mọi chi phí phát sinh sẽ được tính cho hạng mục nào? Tuyến tránh hay QL1? Hay cả 2 dựa trên tỉ lệ vốn đầu tư ban đầu? Nếu không di dời trạm thu phí hiện hữu về phía trong thị trấn, tách biệt với đường tránh, khi xe qua trạm, nhất là với tài xế không thường xuyên lưu thông qua đó, làm sao xác định được mua vé để đi tuyến nào? Hai là, cả tuyến QL1 và tuyến tránh sau nhiều năm không được duy tu, sửa chữa hiện có vài điểm xuống cấp khá nghiêm trọng, vậy khắc phục rồi mới thu phí trở lại hay cứ để vậy rồi tiếp tục thu phí?

Giá cả dịch vụ và thời gian thu phí cụ thể cho mỗi tuyến đường thu phí?

Nếu ngay từ cuối năm 2017, Bộ GTVT nghiêm túc tiếp thu các ý kiến phản biện của báo chí, các chuyên gia giao thông cũng như lắng nghe, thấu hiểu tâm tư của người dân, có lẽ đã không phải chờ đợi tới vài năm, để rồi quay về một trong những phương án ban đầu. Đầu tư BOT ở Việt Nam hiện nay có một cơ chế đặc thù là gần như toàn bộ vốn đầu tư là vay ngân hàng, một ngày trôi qua là thêm một ngày tiền lãi, vậy mà dự án vẫn để đắp chiếu tới hơn 2 năm. Để rồi khi chốt phương án, con số đã đội lên rất nhiều.

Có lẽ Bộ GTVT và địa phương nên cân đối lại ngân sách, hoàn trả số tiền chủ đầu tư đã bỏ ra ban đầu để cải tạo, tăng cường tuyến QL1 sau khi đã xem xét lại tất cả chi phí thực tế liên quan. Còn với tuyến tránh Cai Lậy, tin rằng người dân sẽ không phản đối với mức phí và thời gian thu phí hoàn vốn, nhất là khi tuyến cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận đang gấp rút hoàn công. Đó cũng là câu trả lời chính xác nhất cho câu hỏi: Trạm thu phí Cai Lậy, nên có hay không?

Tuy đây được coi là phương án tốt nhất nhưng sẽ vấp phải sự phản đối từ phía chủ đầu tư. Bởi khi đưa tuyến cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận vào khai thác, lưu lượng xe qua QL1 sẽ giảm đáng kể, số xe qua tuyến tránh càng giảm trầm trọng hơn. Thu không đủ bù chi, kéo dài càng lỗ nặng. Vậy nên, số phận trạm thu phí Cai Lậy vẫn chưa có hồi kết. Trừ khi nhà nước mua lại toàn bộ dự án và thu phí, tất nhiên với mức thu hợp lý, thì người dân sẽ phần nào thông cảm và tiếp tục đóng góp bởi giá cả và chất lượng dịch vụ sẽ quyết định tất cả.