Công bố mới đây của Dịch vụ Y tế quốc gia Anh (National Health Service - NHS) về một nghiên cứubệnh tự kỷ ở người trưởng thành là hồi chuông cảnh báo về chứng bệnh đã bị bỏ quên trong thời giandài.
Tự kỷ là bệnh có liên quan đến rối loạn phát triển tâm lý, làm cho bệnh nhân có các biểu hiệnbất thường trong quan hệ giao tiếp xã hội.
Khi còn nhỏ, bệnh thường gây khó khăn trong giao tiếp và học tập. Ở người lớn, bệnh ảnh hưởngnghiêm trọng đến khả năng sống độc lập.
Người bệnh thường có cảm giác cô đơn hoặc cảm thấy bị xã hội chối bỏ do họ cố tình sống thu mìnhtrong thế giới riêng, tránh tiếp xúc và trao đổi với những người xung quanh. Họ thường bị gọi lànhững người lập dị và bị xa lánh, tránh tiếp xúc nên ít có bạn bè.
Những người bị mắc bệnh tự kỷ thường phải được can thiệp rất tích cực trong khoảng từ 3 - 5 tuổimới có thể cải thiện những vấn đề về ngôn ngữ, giao tiếp và khả năng hành động độc lập.
Một đứa trẻ tự kỷ nếu được phát hiện và can thiệp sớm thì 30% có cơ hội khỏi hoàn toàn, 70% cònlại phát triển nói chung là tốt, có thể có trẻ giao tiếp được bằng lời nói hoặc không thể giao tiếpbằng lời nói, nhưng ý thức được hành vi và độc lập được cuộc sống.
Còn trẻ tự kỷ không được phát hiện sớm, hoặc phát hiện sớm nhưng gia đình không chấp nhận canthiệp và rơi vào tình trạng nặng, kèm theo chậm phát triển trí tuệ thì sau này sẽ dẫn đến tìnhtrạng rối loạn tâm thần.
Theo tài liệu từ NHS, ở người trưởng thành, tỷ lệ nam giới mắc bệnh tự kỷ cao gấp 9 lần nữ giớivà người độc thân có nguy cơ mắc bệnh tự kỷ cao hơn những người kết hôn.
Chỉ có khoảng 20% người tự kỷ có thể nói và học được (thường gọi là hội chứng Asperger), nhưnghọ gặp khó khăn trong quan hệ xã hội, thường ít có bạn và không thích giao tiếp, kết bạn. Họ cũnggặp nhiều khó khăn trong việc thích ứng với môi trường, khó thay đổi thói quen hằng ngày, tính tìnhnóng nảy, hay cáu gắt và không nói chuyện một cách logic được.
Có khoảng 80% người tự kỷ ở tuổi trưởng thành thường có kèm theo biểu hiện chậm phát triển tâmthần, động kinh, trầm cảm, rối loạn ám ảnh… nên họ thường sống thu mình và có những nỗi sợ vôhình.
Nguyên nhân gây tự kỷ vẫn đang được nghiên cứu, chỉ một số yếu tố nguy cơ cao được các bác sĩxác định như: tổn thương não thực thể, gen di truyền và do yếu tố môi trường (hóa chất, lốisống)…
Người lớn bị bệnh tự kỷ thường khó nhận biết hơn nhiều so với trẻ em vì họ ít khi thể hiện hànhvi hằng ngày và người mắc bệnh tự kỷ cũng ít khi tìm đến hỗ trợ y tế.
Việc giúp bệnh nhân nhận ra bệnh của họ để họ dễ thích nghi với cuộc sống hơn đồng thời cảithiện mối quan hệ trong gia đình và nơi làm việc là vô cùng cần thiết.
Tổ chức Liên Hiệp Quốc đã chọn ngày 2/4 hằng năm là Ngày thế giới nhận thức bệnh tự kỷ (WorldAutism Awareness Day) để kêu gọi mọi người cùng hành động vì sự cần thiết phải cải thiện chất lượngcuộc sống của những người đang bị ảnh hưởng bởi bệnh tự kỷ, giúp cho họ có một cuộc sống đầy đủ vàcó ý nghĩa hơn.
Hiện nay, có hơn 90% người trưởng thành bị bệnh tự kỷ đang trong tình trạng thất nghiệp, đây làcon số thống kê của Tổ chức Liên Hiệp Quốc vào đầu năm nay, cho thấy đời sống của các bệnh nhânchưa được quan tâm đúng mức.
Theo NHS, bệnh nhân tự kỷ tuy có những khó khăn trong giao tiếp, nhưng bù lại, phần lớn trong sốhọ có khả năng nhìn nhận, quan sát và suy nghĩ logic và khả năng tập trung chú ý chi tiết rất tốt.Những khả năng này giúp họ có thể làm rất tốt một số công việc như đánh máy, nhập dữ liệu, làmnhững sản phẩm thủ công như đan lát, thêu thùa, may vá…
Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp trong xã hội vẫn còn có cái nhìn nghi ngại đối với khả năng củangười bệnh tự kỷ, thậm chí còn tỏ rõ sự phân biệt đối xử với bệnh nhân này.
| Người tự kỷ có thể hoạt động nghệ thuật và làm một số công việc phùhợp |
Hiện nay, tại Việt Nam chưa có cơ sở nào được thành lập để tạo việc làm cho người lớn với chứngtự kỷ nhẹ được hòa nhập với xã hội và sống tự lập. Chúng ta cũng chưa có trung tâm nuôi người cóchứng tự kỷ như người khuyết tật suốt đời nếu họ có nhiều hành vi hung hăng, không thể hòa nhậpcộng đồng được và cần sự hỗ trợ của bảo hiểm xã hội và y tế để giúp họ sống có chất lượng.
Vì vậy, vai trò của người thân, bạn bè là vô cùng quan trọng giúp người tự kỷ xây dựng các thóiquen hành vi để tự bảo vệ bản thân mình phát triển hành vi thích ứng phù hợp.
Các doanh nghiệp trong nước cũng cần có cái nhìn bao dung hơn đối với người tự kỷ, tìm cách giúphọ có công việc để giúp họ hòa nhập với cộng đồng dễ dàng hơn.
Theo TS.BS TRần Đình Quý - Doanh nhân Sài Gòn