Theo Đông y, dinh dưỡng cho người bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) là cả một nghệ thuật, đòi hỏi người thầy Thu*c phải có cách nhìn tinh tế để có hướng hỗ trợ ăn uống tùy theo thể, chứng của bệnh.
Các món ăn chữa trị ĐTĐ do chứng âm hư dương hưChứng âm hư dương hư với sự biểu hiện trong lâm sàng: đi tiểu nhiều lần, nước tiểu đục, đặc, thậm chí số lần đi tiểu rất nhiều, lượng nước tiểu nhiều hơn nước uống, mặt sạm, vành tai khô, mỏi lưng, đau khớp, người hàn, sợ lạnh. Lưỡi nhợt, rêu lưỡi ít, mạch trầm, mạch thưa, mạch yếu.Chè sữa tươi: sữa bò 1.000g, hạt óc chó rán 40g, hạt óc chó sống 20g, gạo lức 50g. Chế biến: vo sạch gạo lứt, ngâm trong nước khoảng 1 giờ đồng hồ, đựng vào rá để khô nước, trộn 4 nguyên liệu nói trên với nhau, dùng cối xay xay cho mịn, rồi sàng ra vụn nhỏ. Đổ nước vào nồi đun sôi, từ từ đổ sữa bò và bột óc chó vào, vừa đổ vừa khuấy, đun đến sôi là được. Công hiệu: bổ tỳ ích thận, ôn dương bổ âm. Cách dùng và liều lượng: lần lượt dùng trong bữa sáng và bữa tối, trong 3 - 4 tuần liền.Nhân sâm pha lòng trắng trứng gà: nhân sâm 6g, trứng gà 1 quả. Chế biến: nghiền nhân sâm thành bột, trộn đều với lòng trắng trứng gà là có thể dùng. Công hiệu: ích khí dưỡng âm, giải khát. Mỗi ngày dùng một lần, trong bữa cơm.Cháo hải sâm: hải sâm 3 con, trứng gà 1 quả, lá lách lợn 1 quả, địa phu tử 10g, ruột cây hướng dương 10g. Chế biến: ngâm hải sâm đến mức nở ra, rửa sạch thái miếng, lá lách lợn thái lát, đập trứng gà vào bát, cho ít muối đánh trứng gà, đổ vào hải sâm và lá lách lợn, đưa lên khay hấp cách thủy cho chín, sau đó đổ vào nồi đất nấu với lượng nước vừa phải, sau khi đun sôi, lấy vải màn bọc lấy địa phu tử và ruột cây hướng dương cùng nấu 40 phút là được. Công hiệu: bổ thận ích tinh, trừ hư nhiệt. Dùng trong bữa ăn hoặc dùng làm điểm tâm.
Các món ăn chữa trị ĐTĐ do chứng nhiệt phương hại phổiNhững biểu hiện điển hình trong lâm sàng: khát nước, uống nhiều nước, vừa uống nước vừa khát nước, số lần đi tiểu rất nhiều. Lưỡi đỏ, rêu lưỡi mỏng, ít nước bọt, mạch mạnh.Món canh rau chân vịt ngân nhĩ: rễ rau chân vịt 10g, ngân nhĩ tức mộc nhĩ trắng 10g. Chế biến: rửa sạch rễ rau chân vịt, ngâm ngân nhĩ cho nở ra, cùng nấu canh uống. Công hiệu: bổ âm nhuận phổi, sản sinh nước bọt, giải khát. Mỗi ngày dùng 1 - 2 lần trong bữa ăn. Có thể dùng trong 3 - 4 tuần liền.Canh trai nấu mướp đắng: mướp đắng 250g, thịt trai 100g. Chế biến: ngâm trai trong nước sạch hai ngày để cho nó nhả hết bùn đất, rửa sạch thịt trai cùng nấu với mướp đắng với lượng nước vừa phải, nấu chín cho thêm gia vị là có thể dùng. Công hiệu: thanh nhiệt giải độc, trừ buồn bực, giải khát. Dùng trong bữa cơm.
Các món ăn chữa trị bệnh ĐTĐ do can thận âm hưNhững biểu hiện trong lâm sàng: đi tiểu nhiều lần, lượng nước tiểu ít, nước tiểu màu trắng, đặc, miệng khô, môi khô, không muốn uống nước, cơ thể suy nhược, mỏi lưng, đuối sức; lưỡi đỏ, rêu lưỡi ít, mạch trầm, mạch thưa.Bí đỏ xào thịt ếch: bí đỏ 250g, thịt ếch đồng 90g. Chế biến: bí đỏ gọt vỏ, thái miếng, tỏi giã nát. Đổ dầu vào chảo khi nhiệt độ dầu lên tới dầu sôi bắt đầu phi tỏi, sau đó đổ bí đỏ vào chảo xào đi xào lại, cho thêm thịt ếch và lượng nước vừa phải, hầm bằng lửa nhỏ trong nửa tiếng đồng hồ, cho thêm gia vị là có thể dùng. Công hiệu: ích khí dưỡng âm, giảm lượng đường giải khát. Dùng trong bữa cơm.Canh ba ba bổ thận: ba ba 1 con khoảng 500g, kỷ tử 30g, thục địa hoàng 15g. Chế biến: chặt ba ba thành miếng, cho thêm các vị Thu*c kỷ tử, địa hoàng, rượu gia vị và lượng nước vừa phải, dùng lửa to đun sôi, sau đó giảm lửa hầm thịt ba ba đến nhừ là có thể dùng. Công hiệu: bổ can bổ thận, dưỡng âm bổ huyết. Dùng trong bữa ăn hoặc ăn riêng đều được.Biểu hiện trong lâm sàng ăn nhiều hay đói, người gầy, buồn bực, cơ thể nóng, ra mồ hôi, táo bón, khát nước, nước tiểu nhiều. Lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, ít nước bọt, mạch trơn, đập mạnh.Món mì nấu với hoài sơn: bột mì 250g, bột hoài sơn 100g, bột đậu xanh 10g, trứng gà 1 quả. Dùng nước muối nhào bột mì, bột hoài sơn và bột đậu xanh với trứng gà cho đều thành một khối mềm vừa phải, rồi thái thành mì sợi, nấu chín là có thể dùng. Công hiệu: kiện tỳ bổ phổi, củng cố chức năng thận và bổ ích tinh huyết. Mỗi ngày dùng 1 - 2 lần trong 3 - 4 tuần liền.Món chè bách hợp tì bà và củ sen: bách hợp tươi 30g, tì bà 30g, củ den tươi 10g, hoa quế 2g. Củ sen thái lát, tì bà bỏ hột, đổ nước vào cùng nấu với bách hợp tươi, nấu đến chín cho thêm bột đao thành dạng súp. Khi dùng cho thêm hoa quế là được. Công hiệu: thanh nhiệt nhuận phế, sản sinh nước bọt giải khát. Có thể dùng vào bữa sáng và bữa tối hoặc làm điểm tâm.Nấu cháo với bột cát căn: bột cát căn 30g, gạo lứt 100g: gạo lứt với lượng nước vừa phải nấu bằng lửa to, rồi đổi thành lửa nhỏ nấu thêm nửa tiếng đồng hồ, sau đó đổ bột cát căn khuấy đều nấu với cháo cho đến nhừ là có thể dùng. Công hiệu: thanh nhiệt sản sinh nước bọt, loại trừ buồn bực giải khát. Dùng vào bữa sáng và bữa tối hàng ngày, có thể dùng trong 3 - 4 tuần liền.
BS.CKII. Huỳnh Tuấn Vũ