Sau khi đào sâu lớp đất bị những cây sậy bao phủ kín, các nhà khảo cổ của Bỉ đã phát hiện một chiếc Trong giai đoạn từ năm 900 sau Công Nguyên tới năm 1470, Pachacamac nằm dưới sự cai trị của các thủ lĩnh Ychsma. Vào thời kỳ này, Pachacamac được xem là một vùng đất giàu có với sự xuất hiện của vô số đền đài, trung tâm thương mại và những kim tự tháp được xây bằng gạch bùn theo kiểu dốc thoai thoải. Sau này, người Inca đã đến chiếm vùng đất Pachacamac và biến nó thành một địa điểm hành hương. Song sự cai trị của người Inca chỉ kéo dài chưa đầy một thế kỷ thì Pachacamac lại bị người Tây Ban Nha tới xâm chiếm vào năm 1533. Tuy nhiên, sau vài năm bị chiếm đóng và cướp bóc, Pachacamac đã nhanh chóng bị bỏ hoang. Ngày nay, những tàn tích còn lại của Pachacamac đang trở thành một địa điểm thăm qua khám phá thu hút khách du lịch cũng như trở thành một trong những khu Di sản thế giới được UNESCO công nhận. Đặc biệt là ngôi mộ mới được phát hiện nằm ngay phía trước Đền thờ Pachacamac vẫn giữ nguyên được hiện trạng mà chưa có dấu hiệu bị xâm hại mặc dù vùng đất này từng trải qua nhiều cuộc xâm chiếm và cướp bóc. Trong hầm mộ, các nhà nghiên cứu phát hiện hàng chục bộ xương của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ được chôn xung quanh hầm mộ. Khu mộ chính chia thành 2 phần, được ngăn cách bằng một bức tường gạch bùn, ngầm tạo thêm khoảng trống cho nhiều thi thể khác. Bên trong khu hầm mộ, các nhà khảo cổ từ Đại học Tổng hợp Tự do Bruxelles (Bỉ) phát hiện vẫn còn hơn 70 bộ hài cốt và xác ướp, được cuộn lại như hình dáng phôi thai. Những di cốt này được chôn cùng với nhiều vật phẩm như bình gốm, chó, chuột lang, hình nhân làm bằng vàng và đồng và những chiếc mặt nạ bằng gỗ. Theo nhà khảo cổ Peter Eeckhout, sự thiếu vắng những bộ hài cốt của thanh niên đã khiến giới khoa học đặt ra 2 giả thuyết. Thứ 1, khu lăng mộ này nằm trong một nghi thức hiến tế. Thứ 2, lăng mộ này chôn những đứa trẻ bị ch*t do những lý do tự nhiên. Ngoài ra, một vài trường hợp bị ch*t do trúng phải những vết thương chí mạng, hoặc bị ốm nặng. “Một hài nhi bị ch*t do chấn thương sọ não. Trên toàn khu mộ còn lưu lại những dấu tích bệnh tật gây ch*t người như bệnh ung thư và giang mai”, ông Eeckhout chia sẻ. Trong những chuyến khai quật trước đây, nhà khảo cổ Eeckhout cũng đã phát hiện nhiều loại bệnh khi khám nghiệm các bộ hài cốt. Điều đó cho thấy, người Pachacamac có thể đa mắc phải một căn bệnh có nguồn gốc từ người Inca. Các nhà khoa học hy vọng những vật phẩm còn lại trong khu hầm mộ sẽ hé lộ cho giới khoa học về mối quan hệ huyết thống, nguồn gốc của các thi thể xuất xứ từ địa phương hay bên ngoài, tình trạng sức khỏe, các phong tục và nghi lễ mai táng cũng như nền văn hóa của người Ychsma.Theo Minh Thu/Infonet