Việc sử dụng các chất M* t*y này rất nguy hiểm, gây ảo giác và kích thích thần kinh trung ương, có thể mất khả năng kiểm soát hành vi, phát sinh các vi phạm pháp luật, gây cho bản thân và xã hội.
Thông tin từ Viện KHHS cho biết, từ cuối năm 2018 đến nay, thông qua công tác giám định, Viện KHHS đã phát hiện ra 9 chất lần đầu tiên được phát hiện tại Việt Nam. Trong 9 chất này thì có tới 7 chất M* t*y chưa có trong danh mục các chất M* t*y tại Việt Nam theo Nghị định số 73/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 của Chính phủ. Trong đó, 6/7 chất này thuộc nhóm C*n sa tổng hợp hay còn được gọi với tên lóng là “cỏ Mỹ”. Về bản chất thì cỏ Mỹ được tạo ra bằng cách dùng các chất hóa học tổng hợp mà các chất này có tính năng tác dụng tương tự như hoạt chất Delta 9 - THC có trong C*n sa, sau đó pha thành dung dịch rồi phun, tẩm vào các loại cây cỏ, các mẫu thảo mộc khô (không phải là cây, thảo mộc có chứa chất M* t*y mà đây là vật chứa chất M* t*y), sau đó sấy khô tạo thành sản phẩm gọi là “cỏ Mỹ”. Đây là một loại M* t*y có tác dụng gây ảo giác và kích thích thần kinh mạnh.
Đáng chú ý, qua giám định đã phát hiện thủ đoạn rất tinh vi của tội phạm M* t*y là dùng dẫn xuất của một chất M* t*y phối trộn tạo ra viên nén để sử dụng, sau khi uống viên nén này vào cơ thể người sẽ chuyển hóa, giải phóng ra chất M* t*y. Ví dụ như tìm thấy chất acetylpsilocine (không có trong danh mục chất M* t*y tại Việt Nam) là dẫn xuất của Psilocine trong viên nén, khi uống vào cơ thể nó sẽ chuyển hóa và giải phóng ra chất Psilocine có tác dụng gây tác dụng ảo giác mạnh (Psilocine là chất có trong danh mục chất M* t*y tại Việt Nam). Trong tự nhiên, Psilocine và Psilocybine tìm thấy có đồng thời trong mẫu thực vật “nấm thức thần” chứa chất M* t*y. Tuy nhiên, trong một số mẫu chỉ tìm thấy Psilocine mà không tìm thấy Psilocybine cũng như các thành phần thực vật. Như vậy, các viên nén M* t*y không được sản xuất ra từ bột cây “nấm thức thần” mà có thể Psilocine được tách chiết ra từ “nấm thức thần” hoặc từ tổng hợp hóa học.
Các chất M* t*y tổng hợp ra nói chung hay như một số chất được phát hiện trong thời gian gần đây tại Việt Nam có cấu tạo và tên gọi rất phức tạp, bản thân những người làm chuyên môn còn khó gọi thuộc tên. Một số chất M* t*y đã phát hiện trong thời gian gần đây như: EMB-Fubinaca; 5F-MDMB-Pica; Fub-144; MMB-022; AMB-Fubinaca,... Đây là những chất có tác dụng kích thích thần kinh và gây ảo giác tương tự như hoạt chất Delta9-THC có trong C*n sa thực vật, nhưng có tác dụng mạnh gấp nhiều lần. Việc sử dụng các chất M* t*y này rất nguy hiểm, gây ảo giác và kích thích thần kinh trung ương, có thể mất khả năng kiểm soát hành vi, phát sinh các hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm chuẩn mực đạo đức xã hội, gây nguy hiểm cho bản thân, cho những người xung quanh và cả những người thân trong gia đình như một số trường hợp đã từng xảy ra do hiện tượng “ngáo” M* t*y, ảo giác,... thời gian qua mà các phương tiện truyền thông đã từng đưa tin.
Theo Trung tá, TS. Đặng Văn Đoàn, Phó Viện trưởng Viện KHHS, sau khi danh mục các chất M* t*y, tiền chất mới theo Nghị định số 73/2018/NĐ-CP của Chính phủ ban hành có hiệu lực, số lượng chất M* t*y hiện nay được quản lý tăng lên gấp hai lần so với trước (hiện có 515 chất). Vì vậy mà nguồn mẫu chuẩn M* t*y là một trong những khó khăn lớn nhất trong công tác giám định hiện nay, hiện chỉ có Viện KHHS, Bộ Công an đáp ứng cơ bản được yêu cầu giám định các chất M* t*y trong danh mục cần kiểm soát, kể cả những chất M* t*y mới, còn hầu hết những chất M* t*y nghi là M* t*y mới, phức tạp đều vượt quá năng lực giám định của Phòng Kỹ thuật hình sự Công an cấp tỉnh do thiếu phương tiện, máy móc chuyên dụng cũng như chất chuẩn, tất cả các yêu cầu giám định này đều phải chuyển về Viện KHHS hoặc hai Phân Viện KHHS tại TP. HCM và TP. Đà Nẵng để giám định.
Để ngăn chặn sự lan rộng của các chất M* t*y này cũng như nâng cao hiệu quả công tác giám định ma tuý tại Việt Nam trong tình hình hiện nay, Trung tá Đặng Văn Đoàn cho biết cần phải kiểm soát chặt chẽ ngay từ trong nội địa các hóa chất, tiền chất cũng như các loại Thu*c tân dược, Thu*c thú y có liên quan mà tội phạm M* t*y có thể lợi dụng để thực hiện hành vi phạm tội, điều này rất cần sự phối hợp liên ngành giữa các bộ, ngành... Ngoài ra, cần tập trung đấu tranh ngăn chặn việc thẩm lậu các chất M* t*y từ ngay biên giới (đường bộ, đường không và đường biển); đối với công tác giám định, cần bổ sung các chất chuẩn M* t*y (nhập khẩu hoặc tinh chế các mẫu chuẩn) để phục vụ công tác giám định. Đây là cơ sở then chốt để giải quyết các vụ án về M* t*y sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 73/2018/NĐ-CP.
Bên cạnh đó, đối với các chất M* t*y mới chưa có trong danh mục cần sớm được bổ sung vào danh mục chất M* t*y cần kiểm soát tại Việt Nam; tuyên truyền về tác hại của M* t*y, đặc biệt là các loại M* t*y mới đối với người sử dụng vì nó rất độc hại, khi dùng có thể bị ngộ độc, ảnh hưởng đến tính mạng để giáo dục và phòng ngừa chung, đặc biệt là trong giới trẻ.
T. Vinh - M Hiền