Hiện nay, tỉ lệ người cao tuổi (NCT) bị rối loạn giấc ngủ (RLGN) ngày càng cao. Ước tính khoảng một nửa số người trên 50 tuổi bị RLGN với các biểu hiện ngủ không ngon, giấc ngủ chập chờn hoặc thời gian ngủ ngắn, khó duy trì giấc ngủ và thường thức dậy vào buổi sớm, khó khăn để tiếp tục ngủ lại...
Hiện nay, tỉ lệ người cao tuổi (NCT) bị
rối loạn giấc ngủ">
rối loạn giấc ngủ
(RLGN) ngày càng cao. Ước tính khoảng một nửa số người trên 50 tuổi bị RLGN với
các biểu hiện ngủ không ngon, giấc ngủ chập chờn hoặc thời gian ngủ ngắn, khó duy trì giấc ngủ và thường thức dậy vào
buổi sớm, khó khăn để tiếp tục ngủ lại... RLGN lâu ngày làm cho NCT mệt mỏi,
buồn phiền, trí nhớ giảm sút và còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch
như tăng huyết áp,
rối loạn nhịp tim...
Nguyên nhân gây RLGN ở NCT
Mất ngủ do chức năng của cơ thể bị suy giảm:
Khi tuổi cao, các chức năng S*nh l* bị suy giảm một cách
đáng kể. Tế bào thần kinh trung ương của con người kể từ lúc phôi thai phát
triển cho đến khoảng tuổi 25 là hoàn chỉnh. Sau lứa tuổi này thì mỗi ngày có
khoảng 3.000 tế bào thần kinh bị hủy hoại và như vậy, ngoài ảnh hưởng đến các
chức năng khác thì giấc ngủ cũng bị ảnh hưởng.
Mất ngủ do bệnh tật:
Hay gặp nhất là đau nhức xương khớp, nhiều khi đau nhức
không thể ngủ được, nhất là khi trái gió, trở trời. Những người mắc các bệnh về
tim mạch, nhất là tăng huyết áp, thiếu máu cơ tim gây đau nhói vùng ngực trái
rất khó chịu làm họ lo lắng, không ngủ được hoặc khó ngủ. Người mắc các bệnh
giãn phế quản, hen phế quản, viêm phế quản mạn tính gây ho nhiều, gây khó thở
dữ dội, thiếu ôxy trầm trọng làm cho người bệnh lo lắng, hốt hoảng, không thể
ngủ được, thậm chí mất ngủ nhiều đêm liền, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. NCT cũng
rất dễ mắc các bệnh về đường tiêu hóa, đặc biệt là bệnh dạ dày, viêm đại tràng
mạn, viêm đại tràng co thắt gây đau bụng âm ỉ, đầy hơi trướng bụng,
rối loạn
tiêu hóa làm cho giấc ngủ không yên. Ngoài ra, NCT còn hay mắc các bệnh về tiết
niệu, tiền liệt tuyến, đái tháo đường, căng thẳng thần kinh (stress) cũng là
một trong các tác nhân gây mất ngủ cho NCT do đi tiểu đêm nhiều lần.
Mất ngủ do ảnh hưởng của môi trường sống:
Môi trường trong sạch, không bụi bặm, ít tiếng ồn, nhà cửa
rộng rãi, thoáng mát giúp NCT có giấc ngủ ngon, từ đó sẽ làm cho NCT sống khỏe
mạnh, vui vẻ, làm được những việc có ích cho bản thân, cho gia đình và cộng
đồng. Tuy nhiên, không phải NCT nào cũng có được những điều kiện như vậy. Nhiều
gia đình 3 - 4 thế hệ sống chung, nhà ở chật chội, đông người, nhiều tiếng ồn
ào, nhiều bụi bẩn, mất vệ sinh làm cho NCT rất khó ngủ, thậm chí không ngủ
được.
Mất ngủ do chế độ ăn,
uống, sinh hoạt không hợp lý
Ăn uống điều độ ngoài việc đảm bảo sức khỏe tốt thì còn giúp
có giấc ngủ ngon, tinh thần sảng khoái. Nếu ăn uống quá no, đủ lượng nhưng
thiếu chất hoặc ăn uống thiếu thốn cả lượng và chất thì ảnh hưởng rất lớn đến
giấc ngủ thường ngày. Uống nhiều nước trước khi đi ngủ hoặc uống nhiều bia,
rượu, ăn nhiều chất kích thích (bia, rượu, trà đặc, cà phê) cũng gây khó ngủ,
đặc biệt đối với những NCT mắc một số bệnh mạn tính như tăng huyết áp, thiểu
năng mạch vành, u xơ tiền liệt tuyến, đái tháo đường...
Nên làm gì để có giấc ngủ tốt?
Để có giấc ngủ ngon, NCT cần có chế độ ăn uống, sinh hoạt và
vận động cơ thể hợp lý. Không nên kiêng khem quá mức và cũng không nên quá lạm
dụng trong khâu ăn, uống. Không nên uống trà đặc, cà phê vào buổi tối. Vận động
cơ thể thường xuyên như tập thể dục nhẹ nhàng hàng ngày là việc làm hết sức cần
thiết cho giấc ngủ của NCT. Có nhiều hình thức tập luyện như đi bộ, chơi cầu
lông, quần vợt, bơi, tập thể dục dưỡng sinh... Tùy theo sức, mỗi ngày đi bộ
không quá 60 phút, nên chia làm 2 - 3 lần. Đối với những người có bệnh về tim
mạch như tăng huyết áp, mạch vành, cần đi bộ chậm, không nên chạy, nhảy hoặc
vận động mạnh. Không nên đi bộ vào lúc nhiệt độ lạnh quá hoặc nóng quá mà nên
chọn thời điểm thích hợp nhất cho bản thân mình như chập tối, sáng sớm. Phòng
ngủ của NCT phải luôn luôn sạch sẽ, thoáng mát, hạn chế người qua lại và ít
tiếng ồn.
PGS.TS.TTƯT. Bùi Khắc Hậu