Y học cổ truyền xếp đau vai gáy vào chứng “kiên tý thống”, “tý chứng”. Đau vùng gáy, bả vai, cánh tay thường gặp nhất là do tổn thương hay thoái hóa đốt sống cổ (gặp nhiều ở độ tuổi 40 - 50)
đau vai gáy làm hạn chế vận động của cánh tay. Ngoài điều trị bằng Thuốc, nên kết hợp với châm cứu xoa bóp, vật lý trị liệu để tăng hiệu quả trong điều trị. Sau đây là một số bài Thuốc trị theo nguyên nhân:
Đau do phong hàn thường nhẹ, không kéo dài, tính chất mức độ không kịch liệt, giới hạn hẹp vùng bả vai. Người bệnh có cảm giác căng cứng ở cổ, cơ vùng vai, cảm giác lạnh, sợ lạnh sợ gió, chườm nóng xoa bóp dễ chịu, rêu lưỡi trắng mạch phù.Nếu do hàn thấp tính chất đau kịch liệt hơn, kéo dài dai dẳng, người bệnh cảm giác trĩu nặng vai, khi vận động đau tăng làm tổn thương chính khí, làm khí hư tự đổ mồ hôi, đoản hơi, mệt nhọc, rêu lưỡi trắng mạch nhược.Phép trị là ôn kinh tán hàn khu phong hoạt huyết. Dùng một trong các bài:
Bài 1: Hoàng kỳ quế chi ngũ vật thang: hoàng kỳ, đại táo, bạch thược, sinh khương mỗi vị 12g; quế chi 8g. Gia đương qui 12g, khương hoàng 8g, tang chi 12g. Sắc uống.
Bài 2: Quyên tý thang: khương hoạt 8g, khương hoàng 4g; đương qui, hoàng kỳ, bạch thược mỗi vị 12g; phòng phong 8g, cam thảo 4g, sinh khương 3 lát. Sắc uống.Nếu do hàn thấp nặng, phép trị là ôn kinh tán hàn trừ thấp bổ khí dưỡng huyết. Dùng bài Ô đầu thang: ô đầu 12g, bạch thược 12g, ma hoàng 6g, hoàng kỳ 16g, cam thảo 4g. Gia xương truật, bạch truật, phục linh mỗi vị 12g; phòng kỷ 8g. Sắc uống.
Đau vai do huyết ứ: Do chấn thương hay do bệnh kéo dài điều trị không khỏi phần nhiều có kèm theo huyết ứ. Người bệnh có biểu hiện đau nhói, cơ gân vùng vai cứng nhắc và teo cơ, lưỡi tía tối có ban ứ huyết, hạn chế vận đông rõ rệt. Phép trị là trừ hàn ôn bổ khí huyết kết hợp với hoạt huyết hóa ứ. Dùng một trong các bài:
Bài 1: Tứ vật đào hồng gia giảm: xuyên khung, hồng hoa, xuyên sơn giáp, đương qui mỗi vị 8g; thục địa 12g, bạch thược 12g; đào nhân, khương hoàng, nhũ hương, một dược mỗi vị 6g;, thổ miết trùng 4g. Sắc uống.
Bài 2: Quyên tý thang: khương hoạt, đương qui, phòng phong mỗi vị 8g; hoàng kỳ 12g, bạch thược 12g, cam thảo 4g, sinh khương 3 lát. Gia nhũ hương, khương hoàng, một dược mỗi vị 6g… để tăng cường hoạt huyết hóa ứ.
TS. Trần Lập Công